YAŞLI VE HASTA BAKIM HİZMETLERİ

Vergileri ve fiyatı arttırmak

DSÖ’ye göre yaşam kalitesi; kişinin yaşadığı kültür ve değer sistemleri çerçevesinde, amaçları, beklentileri, standartları ve ilgileri ile ilişkili olarak yaşamdaki pozisyonunu algılaması şeklinde tanımlanır. Bu tanım, fiziksel sağlık, psikolojik durum, bağımsızlık düzeyi, sosyal ilişkiler, çevresel özellikler ve ruhsal özellikler olmak üzere altı alanı içermektedir. Bu nedende doğru yanıt D seçeneğidir.

Özürlülük, kişinin fizyolojik, psikolojik, anatomik yapı ya da işlevlerindeki herhangi bir eksiklik ya da anormalliktir. Diz ekleminde zedelenme özürlülüktür. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Depresyon için; kronik hastalığı olan, son zamanlarda yakınlarını kaybetmiş olan, uyku bozukluğu olan, fiziksel olarak birden çok şikayeti olan yaşlılar risk grupları olarak tanımlanmıştır. Yeni boşanmış olanlar, eşinden ayrı yaşayanlar, işsiz olanlar, depresyon tanısı alanlar, alkol ve ilaç bağımlıları, ciddi tıbbi hastalığı olanlar, yalnız yaşayanlar ve eşini kaybedenler intihar için risk altında olan kişilerdir.

Yaşlılardaki en sık görülen işitme problemi olan “Presbiakuzi” (yaşlanmaya bağlı işitme kaybı); ilerleyici ve çift taraflı işitme kaybıdır. Diğerleri görme bozukluklarıyla ilgilidir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

‘Sıcak basması’ terimi aniden başın arkasından başlayan ve enseye, boyuna ve göğse doğru yayılan ve yine aniden biten, gün içinde çok çeşitli frekanslarda olabilen bir artmış vücut sıcaklığı hissidir. Genellikle birkaç saniye sürse de bazen dakikalar, nadiren de bir saate yakın sürebilir. Menopoz döneminin fizyolojik özelliklerindendir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Hastalıkların erken dönemde saptanması için yapılan yaklaşımlara “ikincil korunma” adı verilir. Hastalıkların daha belirti vermeden ya da silik belirtilerin olduğu bir evrede tanı ve tedavi edilmeleridir.Özellikle erken tanı koyulursa seyri değişebilen bazı kanser türleri açısından yaşlıların düzenli olarak sağlık kontrollerini yaptırmaları önemlidir. Yaşlı hastalarda kanser taraması, kişilerin yaşam beklentisi ve fonksiyonel kapasitesine göre değerlendirilir. Doğru yanıt B'dir.

Herhangi sağlık sorunu olmayan bir yetişkin için haftada beş kez en az otuz dakika süreli yürüyüş yapması yeterli egzersiz sayılır. Düzenli egzersiz tüm yaşlı bireylere önerilir. Ancak, sağlık sorunu olanlar egzersizden önce doktor kontrolünden geçmelidir.Yaşlılar kötü beslenme açısından risk grubu oluşturmaktadırlar. Uyku her ne kadar edilgen bir aktivite olarak algılansa da; yeterli uyku sağlığı geliştirmenin ve kronik hastalıkların önlenmesinin önemli bir ögesidir. Yaşlı nüfusta güneşten yeterli yararlanma oranı genç nüfusa göre düşük olup, vitamin D eksikliği yaygındır. Tütün ve alkol kullanımı ise sağlık için zararlıdır. Doğru yanıt D'dir.

Bu hedefin en somut göstergesi, Amerika Gerontoloji Topluluğu’nun başarılı yaşlanma için öne sürdüğü “yaşama yıllar değil yıllara yaşam eklemek” anahtar kavramında saklıdır. Doğru cevap D'dir.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), yaşlılar için önem verilmesi gereken ilkeleri; yaşlı bireylerin bağımsız olarak yaşamlarını sürdürebilecek imkânların sağlanması; toplumla ilişkide bulunmaları ve katılımlarını arttıracak yaklaşımlarda bulunulması; aile ve toplum desteği ile gerekli bakımların karşılanması; kendilerine yeterli olmaları ve potansiyelleri doğrultusunda üretkenliklerine olanak sağlanması, saygınlık ve insanlık onuruna yakışır yaşam sürdürebilmeleri olarak yayınlamıştır. Yaşlıların bakım hizmetleri devlet tarafından karşılanmamaktadır.Bu ilkeler arasında yaşlıların bakım hizmetlerinin devlet tarafından karşılanması ilkesi yer almamaktadır. Doğru cevap C'dir.

Yaşlılarda yaşam kalitesinin değerlendirilmesinde kullanılan ölçütlerde çeşitlilik söz konusudur. SF-36 (Short Form 36 items) ve kısa şekli SF-12 (Short Form 12 items) en sık kullanılan yaşam kalitesi ölçeklerindendir.Doğru cevap A'dır.

WHOQOL-OLD (Yaşlılar için Dünya Sağlık Örgütü yaşam kalitesi modülü), 24 sorudan oluşan altı ölçek içermektedir. Bu alt ölçekler, duyusal fonksiyonlar; özerklik; geçmiş, bugün ve gelecek faaliyetleri; sosyal katılım; yakınlık, ölüm ve ölmektir. Doğru cevap B'dir.

Banyo yapabilme, giyinebilme, yemek yiyebilme, yatak ya da sandalyeden yer değiştirme, yürüyebilme, sokağa çıkabilme, tuvalet kullanabilme gibi aktiviteler temel aktiviteler olarak bilinirler. Telefon kullanabilme, seyahat edebilme, alışveriş yapabilme, yemek hazırlayabilme, ev işi yapabilme, çamaşır yıkayabilme, el işi yapabilme, kendi ilaçlarını alabilme, paranın yönetimini sağlayabilme gibi aktiviteler ise bağımsız yaşam için gerekli olan yardımcı aktiviteler olarak bilinirler. Doğru cevap E'dir.

Yaşlılık döneminde en sık rastlanan ruhsal sorun depresyondur. Yoğunlaşamama ve dikkat eksikliği depresyonun ilk belirtilerindendir. Doğru cevap B'dir.

Yaşlılıktaki körlük ve görme bozukluluklarının belli başlı nedenleri; katarakt (tüm körlüklerin yaklaşık %50’si), glokom, maküler dejenarasyon ve diabetik retinopatidir. Bir grup hastalığı temsil eden  glokom, bu nedenlerden biridir ve optik sinir zedelenmesine bağlı olarak geri dönüşümsüz körlüğe neden olmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Azalan yumurtalık hormonlarından dolayı adetin devamlı olarak kesilmesini tanımlayan menopozun, kadınlarda biyolojik, psikolojik ve sosyal yönden etileri ortaya çıkmaktadır. Gece terlemesi ve kilo artışı menopozun biyolojik yönden etkileri, gerginlik ve cinsel isteksizlik menopozun psikolojik yönden  etkileri arasındadır.  Yaşam doyumu ise sosyal yönden etkileri arasındadır. Pek çok toplumda kadınlıkla doğurganlık özdeş tutulmakta ve menopoz kadınlığın da sona ermesi olarak algılanmaktadır. Bu durum menopozun sosyal yönden etkisilerinden biridir. Doğru cevap D'dir.

Erkeklerde andropozda görülebilen bulgular; cinsel istekte ve özellikle gece ereksiyonlarında olmak üzere ereksiyon (erkeklik organında sertleşme) kalitesinde azalma, davranışsal değişiklikler, entellektüel kapasitede azalma, yorgunluk, depresyon ve sinirlilik hali, vücut kitlesinde özellikle kas yoğunluğu ve gücünde azalma,Vvücut kıllarında azalma ve deri değişiklikleri, osteoporoza neden olan kemik mineral yoğunluğunda azalma, sırt ağrısı, vücudun üst ve gövde kısmındaki yağ miktarında artma ve uyku bozuklukları ile uyku ihtiyacında artmadır. Doğru cevap E'dir.

Sigara tüm dünyada ilk sırada yer alan önlenebilir bir salatlık ve erken ölüm sebebidir. Dünya Sağlık Örgütü tütün kullanımının kontrollü kullanımı konusunda etkili olduğu kanıtlanmış altı uygulamayı içeren bir paket hazırlamıştır. Bu uygulamalar; vergileri ve fiyatı arttırmak, reklam, tanıtım ve sponsorluğu yasaklamak, toplumu pasif sigara dumanı etkilerinden korumak, herkesi sigaranın tehlikeleri konusunda uyarmak, sigarayı bırakmak isteyenlere yardım etmek ve salgını ve koruyucu uygulamaları titizlikle izlemek şeklindedir. Reklam ve tanıtım için bütçe ayırmak bu uygulamalar arasında yer almamaktadır. Doğru cevap E'dir.