YAŞLI VE HASTA BAKIM HİZMETLERİ

Yaralamış ve kas kemik ağrısından yakınan bir kişide kırık olabileceğinde şüphelenilmelidir. Kırık olduğunu düşündürecek bulgular şunlardır; 1. Deformasyon: Kol ve bacak anormal bir şekilde duruyordur. Kısalma, açılanma veya eklem olmayan bir yerden dönme olabilir. Deformite sağlam olan karşı taraf kol ve bacakla kıyaslanmalıdır. 2. Hassasiyet: Hassasiyet hasarın olduğu yerdedir. Parmak ucu ile okunularak bu nokta bulunabilir. Kırığın güvenilir göstergelerinden biridir. 3. Kol yada bacağı kullanamama: Hareket ağrıya neden olduğundan kırığın olduğu vücut bölümü yaralanan kişi tarafından koruma amaçlı olarak kullanılmaz. Ancak kol yada bacağı kullanabilmek orada kırık olmadığını göstermez. 4. Şişme ve morarma: Kırıklarda her zaman çevre yumuşak dokularda şişme ve morarma vardır. Yaralanma sonrası kırık bölgesindeki zedelenen damarlardan ve kırık uçlarından gelen kana bağlı olarak gelişir. Şişlik ve kanama kırığa özel değildir. Başka tür yaralanmalarda da olabilir. Şişme kırığa bağı deformiteyi maskeleyecek kadar çok olabilir. 5. Kırık uçlarının açıkta olması: Yaranın dibinde görülen yada deriden çıkan kemik uçlarının görülmesi kırığın bariz bulgusudur. 6. Çıtırtı sesi (krepitasyon): Kırık uçlarının birbirlerine sürtünmesi sonucu çıtırtı hissedilir yada duyulur. 7. Yalancı hareket: Normalde olmaması gereken yerde hareket varlığı kırık belirtisidir.

Önemli derecede oksijensiz kalma beyin hasarına neden olabilir. Yabancı cismin anatomik lokalizasyonu hastaya vereceği zarar ile yakın ilişkilidir. Semptomlar tıkanma süresi ve derecesine bağlıdır. Öksürük, dudaklarda morarma, hırıltılı solunum, solunum sıkıntısı, ani başlayan nefes alma ve yutma güçlüğü, boğuk ses, tekrarlayan kanlı balgam yabancı cisim tıkanıklığını düşündürmelidir. Hastanın hikayesi oldukça önemlidir.

İlk yardım uygulamalarında amaç, hayati tehlikenin ortadan kaldırılmasıdır. Kesinlikle primer tedaviye, ilaçlı tedaviye, tıbbi veya cerrahi müdahaleye başvurulmaz.

İlk yardım uygulamaları yaşam kurtarma zincirinin birinci ve ikinci basamağını oluşturmaktadır. Birinci basamak, telefon ile saglık kurulusuna haber verilmesini, 2. basamak ise olay yerinde bulunan ilk yardımcının yaptıgı temel yasam destegini kapsamaktadır.

Tam hava yolu tıkanıklıgı olan bir hastaya Heimlich Manevrası (=Karına bası uygulama) uygulanır.

İlk yardımcının amacı hasta yada yaralının primer tedavisi değildir. Hastalık ve yaralanmanın primer tedavisi acil servislerin yada yataklı - yataksız profesyonel sağlık birimlerinin görevidir.

Koruma; kaza sonuçlarının ağırlaşmasını önlemek için olay yerinin değerlendirilmesini kapsar. En önemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek güvenli bir çevre oluşturmaktır.

Çoklu yaralanma durumunda ortamdaki yaralıların hepsi hızlı bir şekilde gözden geçirilmelidir. İlk yardıma durumu en kritik olan yani en ağır yaralıdan başlanmalıdır.

Bu dört basamaktan oluşan sürece yaşam kurtarma zinciri adı verilmektedir.

Kalp masajı solunumla ilgili değil dolaşımla ilgilidir.

Temel yaşam desteği, 30 kalp masajı ardından 2 suni solunum şeklinde ritmik olarak uygulanır. Her 5 uygulayışta bir karotisden nabzın dönüp dönmediği kontrol edilir.

Kan şekerinin düşmesine hipoglisemi denir. Beyinin ana enerji kaynağı bir şeker çeşidi olan glukozdur. Kan şekerinin düşmesi ile (<50 mg/dL) beyine giden glukoz miktarında düşme oluşur.

Vücut ısısı 40,6 santigrad dereceden yüksek olması durumudur. Ya dışarıdan bir ısıya maruz kalma yada içsel ısı üretiminin artması sonucu oluşur. Ateş ise vücut sıcaklığının normal günlük dalgalanmaların üzerine çıkmasıdır. Yaşlılarda sıcak çarpmasında eğer tedaviye 2 saatten fazla geç kalınırsa ölüm oranı %70’e ulaşabilir.

Dispne zor, doğal olmayan veya rahatsız edici solunum hissidir. Dispne bir hastalık değil, bir semptomdur, kalp ve akciğer başta olmak üzere birçok hastalığa eşlik edebilir. Hastalar dispneyi hava açlığı, boğulma hissi, ağır solunma gibi birçok şekilde tanımlamaktadır. Artmış solunum sayısı, kalp çarpıntısı, oksijensiz kalmaya bağlı ajitasyon, uyku hali, yardımcı solunum kaslarının kullanımı, hırıltılı solunum dispnede görülen bulgulardır.

2. derece yanık yüzeysel ve derin olmak üzere iki alt gruba ayrılmaktadır.1. ve 3. derece yanıklarda bir alt gruplama söz konusu değildir.

Olay/kaza mümkün olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir. Türkiye'de ilkyardım gerektiren her durumda telefon iletişimleri, 112 acil telefon numarası üzerinden gerçekleştirilir.