YAŞLI VE HASTA BAKIM HİZMETLERİ

Bakıma öncelikle gereksinimi olan yaşlılar
• Yalnız yaşayanlar
• İnkontinansı (idrar kaçırması) olanlar
• Sosyal izolasyonda olanlar
• Yakınında akrabaları olmayanlar
• Birden fazla tibbi sorunu olanlar
• Fiziksel olarak hareketsiz olanlar
• Bunamasi olanlar

Güvenli Çevre
• Koridorların başlangıç ve sonunda lambaların açılıp kapatılmasına olanak veren mekanizmalar
oluşturulmalı,
• Elektrik düğmelerinin oda girişinde olması sağlanmalı,
• Odalar ve holü aydınlık olmalı,
• 100-200 voltluk ampuller kullanmak aydınlığı sağlayabilir
• Geceleri mutlaka gece lambası kullanılmalı,
• Ortamdaki kablolar yürüme alanlarının dışına yerleştirilmeli,
• Mümkün olduğunca uzatma kabloları kullanmamak şayet kullanmak zorunlu ise, zemin yerine
duvara monte ettirilmeli,
• Yaşlı bireylerin kazalardan korunması için karanlıktan korunması gerekir günün her saatinde
yeterince ışık olmalı, elektirik tesisatı control ettirilerek arıza olması önlenmeli,
• Elektrik fişleri ve prizlerinin gece kolayca görünebilir, ışıklı olmasını sağlanmalı ve elektrik
düğmelerini kolayca açıp kapatabilmek için düğmelerin tahterevalli biçiminde olmasını sağlanmalı,
• Eşyaları yürüme alanlarını darlatmamalı, tuvalete, banyoya ve mutfağa ulaşım yollarında fazla eşya
olmamalı,
• Kaygan zemine kaymayan halı ya da kilim bulunmalı,
• Kayan kilim ya da halılar değiştirilemiyorsa, bunların altına kaymayı önleyen bantlardan
koyulabilir ya da astar eklettirilebilir,
• Halıların ve kilimlerin üzerinde yürürken takılmalara neden olabilecek kalkmış, kıvrılmış bölüm
bulunmamalı,
• Odaların girişinde zeminden yüksek eşikler olmamalı,
• Islak zeminde ve küvet içinde kaymayı önleyen örtüler bulunmalı,

Ağız ve Diş Bakımı
Yaşlılık döneminde ağız bakımı beslenmeyi de etkilediği için özen gerektiren bir konudur. Kullanılan diş fırçası seçilirken sertlik düzeyi en yumuşak ve kolay tutulabilecek ergonomik olanı seçmeye dikkat
edilmelidir. Diş fırçalaması sağlanmalıdır. Günde en az iki kez diş fırçalaması teşvik edilmelidir.
Protezler için; fırça kullanılabilir ancak son yıllarda temizleme tabletleri ve solüsyonlarının kullanım kolaylığı ve etkinlik açısından daha uygun olduğu bilinmektedir. Ağızdaki dişlerin durumu diş hekimi tarafından kontrol altında olmalı eksik diş varsa tamamlanmalıdır. Çürükler tedavi edilmeli kırık diş olmamalı ve protez kullanmak zorunda ise de ağzına en uygun olan protez özenle yapılmalıdır. Ağıza oturmayan protezler beslenmeyi ve konuşmayı etkiler aynı zamanda enfeksiyon oluşmasına da neden
olabilir. Protezlerin bakımı ve temizliği önemlidir, iyi temizlenmeyen protezlerde zamanla renk değişikliği, bazı bölgelerde diştaşı birikimi ve koku meydana gelir. Her yemekten sonra protezler yıkanmalı ve ağız çalkalamak alışkanlık haline gelmelidir. Günde iki kez de protezler fırça ve sabunla temizlenir. Protez dişler gece uyurken mutlaka çıkarılmalı ve tuzlu su içinde veya hazır antiseptik solüsyonda bekletilmelidir. Uyku sırasında protezler içi su dolu kapalı bir kapta saklanmalı ve sabah
kalkar kalkmaz protezler takılmalıdır. Temizlik sırasında, protezin eller arasından kayıp düşmesi ve kırılması tehlikesine karşı, temizlik işleminin plastik bir kap içinde yapılmasında fayda vardır.
Dokulardaki kan akımının normale dönmesi için, protezler günde 8 saat kullanılmalıdır. Çok sıcak ve çok soğuk içecekler proteze zarar verebilir. Protezlerde bolluk hissedilirse veya acıtan kısımları varsa,
dişhekiminize başvurulur. Protezde acıtan kısımların bulunması, ağız dokularında bazı istenmeyen değişikliklere yol açabilir. Fırçalama işleminden sonra protezleri temizlemek için üretilmiş suda eriyen
tabletleri kullanabilir, bu amaçla üretilmiş toz şeklindeki ürünler ise, aşınmaya neden olacağı için kullanılmamalıdır . Temizlik sonrası protezler iyice durulanmalı, protezler ılık suyla yıkanmalıdır, aşırı sıcak su kullanılmamalı ve yine ılık su içinde bırakılmalıdır. Ağız kuruluğu aşırı düzeyde ise yapay salya kullanılabilir. Ayrıca sıvıların özelliklede su tüketimi engel bir durum yok ise (bazı hastalıklarda sıvı alımı kısıtlanabilr) dehidratasyonu ve kuruluğu azaltmada etkili olabilir.

Yaşlı bireyin diyeti; karbonhidrat, yağ, protein, vitamin ve mineralleri kapsayacak şekilde planlanmalıdır. Yağ, günlük kalori miktarının en fazla %25'ini (yüzde yirmibeş) oluşturmalı ve besinler 6 öğüne bölünerek tüketilmelidir.

Düzenli uyku için öneriler.
• Gündüz kısa uykulardan kaçınma
• Zihinsel uyarı aktiviteleri ve egzersizi yatma saatinden önce yapmama
• Işık, gece lambası
• Güvenli uyku ilacı kullanımı
• Tuvalet yatak arası mesafenin yakın ve güvenli olmasının sağlanması

70 yaşında bir bireyin haftada 3 saat spor yapması sağlığı için yeterlidir. Ayrıca yapılan sporun zihin
aktivitesine de önemli katkısı olacağı unutulmamalıdır.

Yaşlıya verilecek egzersiz eğitimi
• Bireyin kapasitesine uygun olmalı,
• Egzersiz dereceli olarak arttırılmalı,
• Egzersiz bireyin yaşamının bir parçası olmalı,
• Egzersiz kardiyo pulmoner sistemi zorlayıcı olmamalı,
• Egzersiz kolaylikla ve zevkle yapilabilir olmalıdır.
Yaşlı bireyin mevcut kronik hastalıkları, düzenli hareket, uyku ve dinlenme programlarının olmaması
gibi nedenlerle, yorgunluk sık rastlanan bir sorundur. Yorgunluğu azaltmak için öneriler aşağıda yer
almaktadır.

Aşağıdaki belirtilerde diyabet düşünülmelidir.
• Aşırı susama ve açıkma
• Çok sık idrara çıkma
• Kilo kaybı
• Performansta azalma
• Kaşıntı ile birlikte kuru deri
• Bulanık görme
• İyileşmeyen yaralar

Yaşlılıkta Kalp-Damar Hastalıkları
Kalp-Damar Hastalıkları Yaşlı nüfusta sıklıkla görülmekte ve ölüm nedenlerinin başında gelmektedir.
Kalp krizi, felçler, yüksek kan asıncı, kan dolaşımı bozuklukları, ritim bozuklukları vb. hastalıklar bu
kapsamda değerlendirilmektedir. Genetik yatkınlık bir risk faktörü olmakla birlikte diğer önemli risk
faktörleri;
• Sigara kullanımı
• Kan basıncının yüksek olması (140/90 mmHg’nin üzeri)
• Kan yağlarının yüksek olması-toplam kolesterol ve düşük dansiteli lipoprotein kolesterol (kötü
kolesterol) düzeyinin yüksek olması,
• Yüksek dansiteli lipoprotein kolesterolünün (iyi kolesterol) düşük olması
• Fiziksel aktivite yetersizliği
• Şişmanlık
• Şeker hastalığının olması
• Alkol tüketimi
• Yanlış beslenme alışkanlıklarıdır.
Besin seçiminde ve yaşam tarzında yapılacak değişiklikler ile kalp-damar hastalıkları riskinin azaltılabilmesi mümkündür

Yaşlılıkta Sinir Sistemi Hastalıkları ve Ruhsal Sorunlar
Demans
Demans (bunama) kişinin günlük işlevlerini (iş, hobi, alışveriş, ulaşım, bütçe ayarlama gibi) etkileyecek şekilde zihinsel becerilerde bozulma durumudur. Her yaşta görülebilmesine rağmen, yaşlılarda sıktır. Pek çok beden ve beyin hastalığı demansa neden olabilir. Bu nedenle demans kliniği ile başvuran hastalarda, hekimler vitamin eksikliği, tiroid hormon bozuklukları başta olmak üzere beden hastalıklarını; ve
tomografi ve manyetik rezonans gibi beyin görüntüleme yöntemlerini kullanarak tümör, beyin kanaması, beyin damar tıkanıklıkları, beyin küçülmesi gibi beyin hastalıklarını araştırırlar. Hastanın bulgularına göre bu inceleme bazı hastalarda daha da ayrıntılı olabilir.

E

Sporun zihin aktivitesine de önemli katkısı olacağı unutulmamalıdır.
Yaşlıya verilecek egzersiz eğitimi;
• Bireyin kapasitesine uygun olmalı,
• Egzersiz dereceli olarak arttırılmalı,
• Egzersiz bireyin yaşamının bir parçası olmalı,
• Egzersiz kardiyo pulmoner sistemi zorlayıcı olmamalı,
• Egzersiz kolaylikla ve zevkle yapilabilir olmalıdır.

Doğru cevap E seçeneğidir. A, B, C ve D seçeneklerindeki bilgiler çevre güvenliği ile ilgili bilgilerdir. Banyo yaparken elektrik akımında kalınmamalı bilgisi ise hijyenik bakım ile ilgilidir.

C

c

E ŞIKKIDIR. 

Yaşlılarda akciğerlerin kapasitesinde önemli azalma meydana gelir. Bu değişikliklerin yanı sıra vücudun bağışıklık sisteminde de gerileme olur ve bu
durum yaşlılarda enfeksiyonlara, özellikle de alt solunum yolları enfeksiyonlarına eğilimi artırır. Bunun dışında yaşlılarda sık olarak görülen kronik bronşit ve amfizem de enfeksiyonların kolay yerleşmesi bakımından önemlidir.

Özellikle kronik bronşitin meydana gelmesinde sigara içilmesi başlıca bir risk faktörüdür. Sigara etkisi ile hava yollarının içinde bulunan tüycükler harabolur, böylelikle akciğerlerin savunma mekanizması bozulur. Solunum yollarının temizlenmesi için öksürük ve derin solunum egzersizleri yaşlı bireye öğretilmelidir.