YAŞLI VE HASTA BAKIM HİZMETLERİ

Yaşlanma fizyolojik olarak kaçınılmaz bir durumdur. Bu süreçte görülen görmede, işitmede azalma, iskelet sistemi ve beyinde oluşan değişiklikler fizyolojiktir. Dış görünüşteki değişim saçların beyazlaşması, derinin kırışması ve kaslardaki güçsüzlük gibi durumları içerir.

Aorta, insan vücudundaki en büyük arter; pulmoner arter, kanı kalpten akciğerlere taşıyan damar; karotid arter, şah damarı; sol ventrikül, sol karıncık ve intima, damarın en iç tabakasıdır.

İlerleyen yaşla birlikte akciğerlerde silier kapasite azalır, savunma
mekanizması zayıflar ve yaşlı bireyler akciğer enfeksiyonuna daha yatkın hale gelirler. Solunum sistemi enfeksiyonlarından biri olan pnömoni (zatürre) yaşlılarda önemli bir ölüm nedenidir.

Kas yapısındaki zayıflık nedeniyle idrar tutamama şikayeti yaşlılarda sık görülür. Böbrek kitlesi ve fonksiyonlarındaki azalma nedeniyle böbrek yetmezliğine gidiş başlar. Mesane kapasitesinin azalması tam boşalamamaya ve idrar akımı için gereken gücün sağlanamamasına neden olur. İdrar retansiyonu (idrarın mesanede birkip kalması, yapamama) ile işeme sıklığı artar.

Derimiz sadece görüntü olarak önemli değildir onun bir çok işlevi düzenleme görevi vardır:
1. Vücut ısısını düzenlemek
2. Terlemeye yardımcı olmak
3. Vücut sıvılarının korunmasını sağlamak
4. Altında bulunan organları, zararlı olabilecek dış etkenlerden korumak ve enfeksiyon etkenlerinin girişine engel olmak gibi.

Yaşamdan geri çekilme teorisine göre yaşlılar üstlerine düşen görevlerden yaşlandıkları gerekçesiyle el çekerken onların yerini daha genç elemanlar doldurur. Aktivite teorisi geri çekilme teorisinin tam zıttı olarak kişiler ne kadar aktif bir şekilde hayatın içinde olurlarsa o ölçüde mutlu olurlar tezini savunmaktadır. Devamlılık teorisine göre  yaşlı bireyler kaybettikleri sosyal rollerin yerine geçebilecek başka roller kazanmaktadırlar. Alt kültür teorisi yaşlıların ortak özellikleri oldukları ve bu ortak özelliklerin birleşerek bir alt kültür oluşturduğu varsayımından yola çıkan bir teoridir. Eksiklik teorisi yaşlılıkta gerçekleşen bilinç ve akıl fonksiyonlarıyla ilgili biyolojik değişiklikleri temel alarak kişilerde zihinsel yeteneğin azalmasının nedenini yaşlılık olarak göstermektedir. Doğru cevap D'dir.

Kadın yaşlılarda yalnızlık ve yoksulluk daha sık görülmektedir. Bunun nedenleri:
1. Kadınların erkek populasyonuna göre daha fazla ve ciddi sağlık problemi yaşaması,
2. Sosyal güvence sıkıntısı,
3. Dul maaşının düşüklüğü ve
4. Beklenen yaşam ümidinin kadın bireylerde daha fazla olması nedeniyle kronik hastalıkların kadınlarda daha sık olmasıdır.

Aileleriyle birlikte yaşamaları nedenlerden biri değildir.

Kişiler yaşlandığında onların aktif üretimden uzak, tamamen bağımlı ve tüketici gibi görünmelerinde toplumların yaşlılara çizdiği rol etkin olmaktadır. Bu çizilen roller içerisinde:
• yaşlıların kendi yaşıtlarıyla vakit geçirmek istedikleri
• hoşgörülü , anlayışlı olmadıkları
• yaşlılığın son derece sabit bir dönem olduğu
• yaşlıların sağlıklı olamayacakları
• üretken olamayacakları gibi ifadeler vardır.

Doğru cevap B'dir.

Sosyal çalışma üç aşamadan oluşur:
1. sosyal bakım
2. sosyal tedavi ya da sağaltım
3. sosyal rehabilitasyon
Sosyal bakım: ihtiyacı olan bireylerin temel gereksinimlerini (yeme, barınma korunma gibi) karşılayacak şekilde yerine göre psikolojik yardımda bile bulunmayı içine alan hizmettir.

Sosyal tedavi: kişi ya da ailelerin davranışsal problemlerinin belirlenmesi ve çözümü için gerekli tekniklerde yaralanılması esasına dayanır. Bu işlem içersinde eğitim, danışmanlık ve yerine göre terapi
seansları bile mevcuttur.

Sosyal rehabilitasyon: topluma katılımı hedefleyen bir çalışmadır. Ana hedefi yaşam kalitesini arttırmaktır.

Yaşlılara sunulan bir diğer sosyal hizmet kavramı da evde bakım hizmetleridir. Yaşlıya evinde hizmet vermek amacıyla SHÇEK 1994 yılında bakacak kimsesi olmayan yaşlılara evlerinde eğitimli yardımcılarla bakma olanağı sağlayan bir projeyi yürürlüğe koymuştur.

Bir organizmada tüm organlar aynı hızla yavaşlamaz, herhangi bir organın yaşlanması bireylerde farklı özelliklerde olabilir, yaşlanmayla birlikte bireylerin dış görünüşlerindeki değişimler farklılık gösterir, bireydeki fizyolojik değişimler sadece yaşlanma süreciyle açıklanamaz ve yaşlanma birden bire olmaz birikimli bir süreçtir ifadeleri yaşlılıktaki biyolojik değişikleri anlatan ifadelerdir. Dolayısıyla doğru cevap D'dir.

Yaşlanma ile birlikte kalp ağırlığında (kalp kitlesi) bir miktar artış, damar basıncında yaşla birlikte azalma, damar sertliğinde artış ve kalp kasının kasılma gücünde azalma gözlenir. Bununla birlikte yaşlı bireylerin neredeyse %30-50 sinde görülen hipertansiyon (tansiyon yüksekliği) yaşlanmaya bağlı normal bir süreçmiş gibi algılanmamalıdır. Dolayısıyla doğru cevap A'dir.

Yukarıdaki biyolojik sistemlerin her biriyle ilgili yaşlanmaya bağlı değişiklikler bireysel farklılıklar olmakla birlikte yaş alan her bireyde gözlenmektedir. Bununla birlikte yaşlanmanın  en net görüldüğü organ gözdür. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Toplumların yaşlanmasının hızlanmasıyla birlikte araştırmacılar kişilerin sosyal yaşlanmasıyla ilişkili olarak pek çok teori geliştirmişlerdir. Bunlar yaşamdan geri çekilme teorisi, aktivite teorisi, devamlılık teorisi, eksiklik teorisi, alt kültür teorisi, yaşa bağlı tabakalaşma teorisi, modernleşme teorisi ve etiket teorisidir. Bununla birlikte Yaşamdan geri çekilme teorisibu alanda geliştirilen ilk teorilerden birisidir. Burada tıpkı emeklilik olayında olduğu gibi kişinin yaşamdan ayrılması kavramı ön plandadır. Ve bu süreç son derece doğal ve kaçınılmazdır. Dolayısıyla doğru cevap E'dir.

Yaşlı bireylerdeki yalnızlık hissinin duygusal yalnızlık ve sosyal yalnızlık olmak üzere iki boyutu bulunmaktadır. Kişinin akrabalarının ve arkadaşlarının var olduğunu bilmesi , bir sıkıntısı olduğunda onların koşulsuz yardıma koşacaklarına inanması , kendini güven içerisinde hissetmesi duyusal yalnızlı sorunu yaşanmasına engel olur. Bununla birlikte sosyal yalnızlık ise kişinin toplum içerisinde bir yeri olmadığını düşünmesi, etkinliklerde aktif rol almaması, kendi yaşıtları ile etkin bir iletişim kuramaması gibi algılanmaktadır. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Kadın yaşlılarda yalnızlık ve yoksulluk daha sık görülmektedir. Bunun nedenleri arasında kadınların erkek populasyonuna göre daha fazla ve ciddi sağlık problemi yaşaması, sosyal güvence sıkıntısı, dul maaşının düşüklüğü ve beklenen yaşam ümidinin kadın bireylerde daha fazla olması nedeniyle kronik hastalıkların kadınlarda daha sık olması gibi nedenler yer almaktadır. Sosyal çevrenin sınırlı olması her iki cinsi de etkileyebilen bir durumdur, sadece kadına özgü bir durum olarak değerlendirilemez. Dolayısıyla doğru cevap A'dır.

Yaşlıların aktif üretimden uzak, tamamen bağımlı ve tüketici gibi görünmelerinde etkin olan toplumun yaşlılara mal ettiği roller arasında yaşlıların kendi yaşıtlarıyla vakit geçirmek istedikleri, hoşgörülü , anlayışlı olmadıkları, yaşlılığın son derece sabit bir dönem olduğu, yaşlıların sağlıklı olamayacakları ve üretken olamayacakları gibi inançlar yer almaktadır. Bununla birlikte aktif yaşlanma yaşlı insanların bireysel haklarının kabul edilmesini, bağımsızlık, katılım, özen, bakım ve kendine yetme prensiplerini temel alan bir görüştür. Dolayısıyla doğru cevap B'dir.

Yaşlı bireyin sorun alanı belirlendikten sonra sosyal bakım, sosyal tedavi ya da sağaltım ve sosyal rehabilitasyon aşamalarından hangisinin yaşlı bireye uygun olduğuna karar verilir. Sosyal bakım ihtiyacı olan bireylerin temel gereksinimlerini (yeme, barınma korunma gibi) karşılayacak şekilde yerine göre psikolojik yardımda bile bulunmayı içine alan hizmettir. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Sosyal tedavi kişi ya da ailelerin davranışsal problemlerinin belirlenmesi ve çözümü için gerekli tekniklerden yaralanılması esasına dayanır. Bu işlem içerisinde eğitim, danışmanlık ve yerine göre terapi seansları bile mevcuttur. Bu bağlamda düşünüldüğünde Veli Bey'in bir takım davranış problemleri gösterdiği ve uzman yardımı almasının öncelikli olduğu ifade edilebilir.

Evde bakım; özürlü, yaşlı, süreğen hastalığı olan veya nekahat dönemindeki bireyleri bulundukları ortamda destekleyerek, sosyal yaşama ayak uydurabilmelerini sağlamak, yaşamlarını mutlu ve huzurlu bir biçimde sürdürerek toplumsal entegrasyonlarını gerçekleştirmek amacıyla sunulan bir hizmettir. Sorudaki örnek dikkate alındığında Esra Hanım'ın  kronik rahatsızlıkları bulunmasına ve evlatlarının  yurtdışında olmalarına karşın, ilişkilerini sürdürebildiği, bazı işlerini yapabildiği gözlenmiştir. Bu bireyin huzurlu ve mutlu bir şekilde yaşadığı sosyal ortama uyumunu sağlayabilmek amacıyla evde bakım hizmetinin sunulması daha uygun görülmektedir. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.