YAŞLI VE HASTA BAKIM HİZMETLERİ - Deneme Sınavı - 10

Kinematik analiz: Hareketi oluşturan kuvvetleri dikkate almadan, yalnızca eklemlerin açısal hareketlerinin incelenmesine kinematik analiz denir. Kinematik analizle, yürüme sırasında gövdenin, pelvisin, bacakların ve ayakların pozisyonu, eklem açıları, açısal hız ve ivmeleri gibi üç boyutlu verilere ihtiyaç duyulan parametreler ölçülerek gerçek sayısal veriler elde edilir. Yürüme döngüsü boyunca sürekli değişen eklem açılarını kaydedebilmek için gövde, pelvis ve bacakların belirli noktalarına yansıtıcı malzeme ile kaplanmış işaret cihazları yerleştirilir. Yürüme analizi yapılırken kişi kaydedici kamera sisteminin görüş alanı içerisinde düz bir zeminde 6-8 metre yürütülür. İşaret cihazlarının yaydığı ışınlar en az 5 adet özel kamera veya alıcılar vasıtasıyla tespit edilip bilgisayara aktarılır ve bilgisayarın yarattığı animasyonlarla yürüme analizi izlenir. Teknik olarak eğitimli personele ve geniş bir alana ihtiyaç duyulmaktadır.

Yaşlanma ile kas gücü önemli olarak azalır. Hareketsizlik kas içinde kan dolaşımının azalmasına neden olur. Kas liflerinin sayısı azalır. Kasların kasılma ve gevşeme süreleri uzar ve bu durum hareketin yavaşlamasına katkıda bulunur. Ayrıca, özellikle dizde olmak üzere, eklem hareket sınırları da azalır. Kas kirişi, eklem bağları ve eklem kapsülünde esneklik azalır. Görme, işitme ve diğer duyu bozuklukları gelişebilir. Baş ve gövde öne doğru eğiktir. Sırtta kamburlukta artış vardır. Yaşlılarda ayak sorunlarına da rastlanmaktadır. 65 yaş üstü kişilerde ayak ark yüksekliğinde azalma (düz tabanlık), baş parmağın orta hattan uzaklaşması, ayak parmaklarında şekil bozuklukları, tırnakla ilgili problemler ve nasırların oluşması en sık rastlanan ayak sorunlarıdır.

Çeşitli nedenlerle oluşan ayak dorsi fleksörlerinin zayıflığında düşük ayak yürüyüşü görülür. Hem basma hem de salınım fazında yürüme bozulur. İlk değme topukla değil, ön ayakla yapılır. Basma sonu fazında topuk kalkışı olmaz, ayak yerden kesilemez. Bunu telafi etmek için kalça ve diz fleksiyonu artar. Bazen de sağlam tarafta parmak ucuna kalkarak bacak boyun uzatılır ve düşük ayak yerden kalkar.

Yaşlılarda görülen yürüme bozukluklarının rehabilitasyonunda, yürüme bozukluğunun nedenlerine yönelik girişimlerde bulunulur. Öncelikle yürüme bozukluğuna eşlik eden etkenler belirlenerek, bunların tedavisi için programlar düzenlenir. Genellikle yürüme bozukluğuna birden fazla faktör etki ettiğinden, rehabilitasyon programı da çeşitli tedavi yöntemlerini kapsamalıdır. Fizik tedavi ve bu kapsamda düzenli egzersiz uygulamaları yürüme rehabilitasyonun en önemli basamağıdır. Cihazlar ve yürümeye yardımcı aletlerin kullanılması, davranışsal ve çevresel düzenlemeler, ilaç tedavisi, cerrahi tedaviler ve meşguliyet aktiviteleri de rehabilitasyon kapsamında uygulanan yöntemleridir.

Yaşlılarda BKİ’nin 27kg/m2 ’ye kadar olan değerleri normal olarak kabul edilmektedir. BKİ risk eşiği ise 18-22kg/m2’dir.

Yaşlı bireylerin haftada en az 150 dakika aerobik hareketler gibi orta düzey bedensel etkinlik yapmaları önerilmektedir. Aerobik hareketler kalp ve solunum sisteminin kapasitesinin gelişmesi açısından yararlıdır.

Posalı gıdaların her gün 25-30mg tüketilmesi önerilmektedir. Kurubaklagiller, kepekli tahıl ürünleri, sebze ve meyveler posa içeriği yüksek olan gıdalar arasındadır.

30.0-39.9 arası şişman olarak kabul edilir

1 gram yağ dan 9 kalori ısı enerjisi çıkarsa, 10 gramdan 90 kalorilik bir ısı enerjisi elde edilir

Yaşlılıkla ilgili farklı sınıflamalar da yapılmaktadır. Örneğin Birleşmiş Milletler yaşlılık dönemini değerlendirirken 60 yaş ve üzeri nüfusu esas almaktadır. Ancak Dünya Sağlık Örgütü’ne göre yaşlılık 65 yaş ve üzeri dönem olarak kabul edilmektedir.

Beslenme, yaşamın sürdürülmesi, sağlığın korunması ve geliştirilmesi için besinlerin tüketilmesi, kullanılması, besinlerden yararlanma anlamı taşımaktadır. Besin ögesi, besinlerin bileşiminde bulunan değişik miktarlarda kimyasal moleküllerdir. Besin grubu, yeterli ve dengeli beslenme için vücudun gereksinim duyduğu besinlerin gruplanmış şeklidir. Yeterli ve dengeli beslenme, yaşamın sağlıklı bir şekilde sürdürülebilmesi için vücudn gereksinim duyduğu besin ögelerinin tamamının yeterli ve aynı zamanda da kendi içinde bir denge içinde alınmasıdır. Gıda güvencesi ise insanların güvenilir, uygun fiyat karşılığında, sağlıklı beslenme olanaklarına ulaşımının sürdürülebilir olması anlamı taşımaktadır.

Sebze ve meyveler vitaminler ve mineraller açısından önerilmektedir. Bu grup besin ayrıca hastalıklara karşı koruyucu bileşikler olan fitokimyasalları içerir.Süt ve süt ürünleri protein, vitamin ve mineral içermektedir. Et, yumurta, kurubaklagiller protein, karbonhidrat, vitamin, mineral ve posa içermektedir. Ekmek ve tahıllar karbonhidrat, vitamin, mineral, posa ve düşük miktarda protein içermektedir. Yağlar ise sadece besin ögesidir, besin grubu değildir.

Doymuş yağlar kırmızı et, tam yağlı süt ve süt ürünlerinde en fazla bulunur. Trans yağlar bitkisel yağların işlemden geçirilerek yapılarındaki doymamış bağların doyurulması yoluyla katılaştırılmalarıdır. Doymamış yağlar oda sıcaklığında sıvı formdaki satüre olmamış yağlardır ve çoğunlukla bitki kaynaklı besinlerde bulunur. İki tip doymamış yağ çeşidi vardır. Tekli doymamış yağlar: zeytinyağı. Çoklu doymamış yağlar: mısırözü ve ayçiçeği yağı gibi. Hidrojenize yağ ise trans yağlardır.

Gıda güvenliği açısından aşağıdaki basamaklara dikkat etmek gerekmektedir:
A. Temizliğe önem verin.
B. Pişmiş ve çiğ gıdaları ayrı tutun.
C. İyice pişirin.
D. Yiyeceklerinizi doğru ısıda saklayın (Pişmiş yemekler oda ısısında iki saatten fazla saklanmamalıdır).
E. Temiz su-temiz malzeme kullanın.

Dolayısıyla az pişirmek gıda güvenliği açısından sakıncalar doğurabilir.

Yağlı yiyecekler damar cidarında yağlanmaya sebep olarak kan basıncında yükselmeye, kan yağ değerlerinde bozulmaya, kan şekerinin düzeninde bozulmaya neden olmaktadır. Bu durumlar ise kalp ve damar hastalıkları ile sonuçlanabilir. Posalı gıdalar,sebze ve meyve tüketimi bazı kanser türleri (örneğin barsak kanseri) açısından koruyucudur. Kalsiyumdan zengin gıdaların da barsak kanserine karşı koruyucu olduğu vurgulanmaktadır.

BKI değerlendirme kriterlerine göre:

18.5 altı Zayıf
18.5-24.9 Normal
25.0-29.9 Hafif şişman/fazla kilolu
30.0-39.9 Şişman
40 ve üzeri Aşırı şişman olarak belirlenmiştir.

Yaşlılık döneminde günlük enerjinin %50-60’ının karbonhidratlardan, en fazla %30’unun yağlardan sağlanması önerilir.

Özellikle hareket etme kısıtlılığı olan yaşlıların haftada üç denge sağlayıcı hareketleri yapmaları önerilmektedir.

Vitaminler de suda ve yağda eriyen vitaminler olmak üzere başlıca iki grupta incelenir. A,D,E,K vitaminleri yağda eriyen vitaminlerdir. B,C, niasin ve folik asit suda eriyen vitaminlerdir.

Kişiler yaşlandığında onların aktif üretimden uzak, tamamen bağımlı ve tüketici gibi görünmelerinde toplumların yaşlılara çizdiği rol etkin olmaktadır. Bu çizilen roller içerisinde:
• yaşlıların kendi yaşıtlarıyla vakit geçirmek istedikleri
• hoşgörülü , anlayışlı olmadıkları
• yaşlılığın son derece sabit bir dönem olduğu
• yaşlıların sağlıklı olamayacakları
• üretken olamayacakları gibi ifadeler vardır.

Doğru cevap B'dir.