YAŞLI VE HASTA BAKIM HİZMETLERİ - Deneme Sınavı - 7

Birleşmiş Milletler yaşlı ilkeleri, DSÖ uluslararası yaşlı yılı gerekçeleri, uluslararası eylem planı ve ulusal eylem planı hedefleri incelendiğinde yaşlıların temel gereksinimlerinin şu başlıklarda toplandığı söylenebilir: • Ekonomik yeterlilik • Sosyal güvence varlığı • Toplum tarafında kabul görme, saygınlık • Toplumsal yaşama katılım • Toplumdaki karar verme mekanizmalarına katılım • Toplum içinde kendi ortamında yaşam • Bağımsız yaşamın sürdürülmesi • Güvenli barınma koşulları • Sosyal destek sağlanması • Sosyal bakım hizmetlerine evde ve kurumda erişim • Sağlık hizmetlerine evde ve kurumda erişim Bu durumda D şıkkında yazılı olan gerekçe temel gereksinimle ilgili değildir.

Toplum temelli bakım ise sağlığın sürdürülmesi, geliştirilmesi, hastalık ve yetersizliklerin olumsuz etkilerinin en aza indirilmesi amacıyla yaşlı bireylere ve ailelerine, kendi yerleşim yerlerinde sağlık ve sosyal hizmetlerin harmanlanarak birlikte sunulmasıdır. Bu bakımda amaç yaşlıların kendi evlerinde olabildiğince bağımsız kalmalarının sağlanmasıdır.

Kas hastalıklarının büyük bölümünü kalıtsal kas hastalıkları oluşturur ve genellikle erken yaşlarda başlarlar.

Yaşlıda Uykusuzlığun Nedenleri 1. Primer uyku bozuklukları (uyku apnesi, huzursuz bacak sendromu,) 2. Psikiyatrik hastalıklar (depresyon, anksiyete bozuklukları,) 3. Çoklu ilaç kullanımı (kortizon, kalp, tansiyon ilaçlarından bazıları, Parkinson ilaçları, bazı depresyon ilaçları). 4. Psikososyal faktörler; Yer değişikliği, sevdiği bir insan kaybı gibi… 5. Tıbbi hastalıklar

Yaşlılık döneminde görülen ruhsal hastalıklar ile ilgili bazı yanlış inanışlar vardır. Bunlar şöyle sıralanabilir. Depresyon yaşlanmanın doğal bir parçasıdır Ruhsal sorunları olan birey bunu kendi başına yenmelidir Ruhsal hastalığı olan kişi tehlikelidir Ruhsal hastalığı olan kişinin gerçekle bağlantısı kopmuştur ya da garip davranışlar sergilerler Yaşlı bireylerde psikiyatrik hastalıklar gençlerdeki kadar iyi tedavi edilemez Yaşlanmayla yeni şeyleri öğrenebilme yetisi bozulur Ciddi ruh sağlığı sorunları yaşlılık döneminde çok sık görülür

Sorudaki belirtiler parkinsonun tanısıdır.

Yaşlanma fizyolojik olarak kaçınılmaz bir durumdur. Bu süreçte görülen görmede, işitmede azalma, iskelet sistemi ve beyinde oluşan değişiklikler fizyolojiktir. Dış görünüşteki değişim saçların beyazlaşması, derinin kırışması ve kaslardaki güçsüzlük gibi durumları içerir.

Aorta, insan vücudundaki en büyük arter; pulmoner arter, kanı kalpten akciğerlere taşıyan damar; karotid arter, şah damarı; sol ventrikül, sol karıncık ve intima, damarın en iç tabakasıdır.

İlerleyen yaşla birlikte akciğerlerde silier kapasite azalır, savunma
mekanizması zayıflar ve yaşlı bireyler akciğer enfeksiyonuna daha yatkın hale gelirler. Solunum sistemi enfeksiyonlarından biri olan pnömoni (zatürre) yaşlılarda önemli bir ölüm nedenidir.

Kas yapısındaki zayıflık nedeniyle idrar tutamama şikayeti yaşlılarda sık görülür. Böbrek kitlesi ve fonksiyonlarındaki azalma nedeniyle böbrek yetmezliğine gidiş başlar. Mesane kapasitesinin azalması tam boşalamamaya ve idrar akımı için gereken gücün sağlanamamasına neden olur. İdrar retansiyonu (idrarın mesanede birkip kalması, yapamama) ile işeme sıklığı artar.

Derimiz sadece görüntü olarak önemli değildir onun bir çok işlevi düzenleme görevi vardır:
1. Vücut ısısını düzenlemek
2. Terlemeye yardımcı olmak
3. Vücut sıvılarının korunmasını sağlamak
4. Altında bulunan organları, zararlı olabilecek dış etkenlerden korumak ve enfeksiyon etkenlerinin girişine engel olmak gibi.

Yaşamdan geri çekilme teorisine göre yaşlılar üstlerine düşen görevlerden yaşlandıkları gerekçesiyle el çekerken onların yerini daha genç elemanlar doldurur. Aktivite teorisi geri çekilme teorisinin tam zıttı olarak kişiler ne kadar aktif bir şekilde hayatın içinde olurlarsa o ölçüde mutlu olurlar tezini savunmaktadır. Devamlılık teorisine göre  yaşlı bireyler kaybettikleri sosyal rollerin yerine geçebilecek başka roller kazanmaktadırlar. Alt kültür teorisi yaşlıların ortak özellikleri oldukları ve bu ortak özelliklerin birleşerek bir alt kültür oluşturduğu varsayımından yola çıkan bir teoridir. Eksiklik teorisi yaşlılıkta gerçekleşen bilinç ve akıl fonksiyonlarıyla ilgili biyolojik değişiklikleri temel alarak kişilerde zihinsel yeteneğin azalmasının nedenini yaşlılık olarak göstermektedir. Doğru cevap D'dir.

Kadın yaşlılarda yalnızlık ve yoksulluk daha sık görülmektedir. Bunun nedenleri:
1. Kadınların erkek populasyonuna göre daha fazla ve ciddi sağlık problemi yaşaması,
2. Sosyal güvence sıkıntısı,
3. Dul maaşının düşüklüğü ve
4. Beklenen yaşam ümidinin kadın bireylerde daha fazla olması nedeniyle kronik hastalıkların kadınlarda daha sık olmasıdır.

Aileleriyle birlikte yaşamaları nedenlerden biri değildir.

Sosyal çalışma üç aşamadan oluşur:
1. sosyal bakım
2. sosyal tedavi ya da sağaltım
3. sosyal rehabilitasyon
Sosyal bakım: ihtiyacı olan bireylerin temel gereksinimlerini (yeme, barınma korunma gibi) karşılayacak şekilde yerine göre psikolojik yardımda bile bulunmayı içine alan hizmettir.

Sosyal tedavi: kişi ya da ailelerin davranışsal problemlerinin belirlenmesi ve çözümü için gerekli tekniklerde yaralanılması esasına dayanır. Bu işlem içersinde eğitim, danışmanlık ve yerine göre terapi
seansları bile mevcuttur.

Sosyal rehabilitasyon: topluma katılımı hedefleyen bir çalışmadır. Ana hedefi yaşam kalitesini arttırmaktır.

Yaşlılara sunulan bir diğer sosyal hizmet kavramı da evde bakım hizmetleridir. Yaşlıya evinde hizmet vermek amacıyla SHÇEK 1994 yılında bakacak kimsesi olmayan yaşlılara evlerinde eğitimli yardımcılarla bakma olanağı sağlayan bir projeyi yürürlüğe koymuştur.

Bir organizmada tüm organlar aynı hızla yavaşlamaz, herhangi bir organın yaşlanması bireylerde farklı özelliklerde olabilir, yaşlanmayla birlikte bireylerin dış görünüşlerindeki değişimler farklılık gösterir, bireydeki fizyolojik değişimler sadece yaşlanma süreciyle açıklanamaz ve yaşlanma birden bire olmaz birikimli bir süreçtir ifadeleri yaşlılıktaki biyolojik değişikleri anlatan ifadelerdir. Dolayısıyla doğru cevap D'dir.

Toplumların yaşlanmasının hızlanmasıyla birlikte araştırmacılar kişilerin sosyal yaşlanmasıyla ilişkili olarak pek çok teori geliştirmişlerdir. Bunlar yaşamdan geri çekilme teorisi, aktivite teorisi, devamlılık teorisi, eksiklik teorisi, alt kültür teorisi, yaşa bağlı tabakalaşma teorisi, modernleşme teorisi ve etiket teorisidir. Bununla birlikte Yaşamdan geri çekilme teorisibu alanda geliştirilen ilk teorilerden birisidir. Burada tıpkı emeklilik olayında olduğu gibi kişinin yaşamdan ayrılması kavramı ön plandadır. Ve bu süreç son derece doğal ve kaçınılmazdır. Dolayısıyla doğru cevap E'dir.

Yaşlı bireylerdeki yalnızlık hissinin duygusal yalnızlık ve sosyal yalnızlık olmak üzere iki boyutu bulunmaktadır. Kişinin akrabalarının ve arkadaşlarının var olduğunu bilmesi , bir sıkıntısı olduğunda onların koşulsuz yardıma koşacaklarına inanması , kendini güven içerisinde hissetmesi duyusal yalnızlı sorunu yaşanmasına engel olur. Bununla birlikte sosyal yalnızlık ise kişinin toplum içerisinde bir yeri olmadığını düşünmesi, etkinliklerde aktif rol almaması, kendi yaşıtları ile etkin bir iletişim kuramaması gibi algılanmaktadır. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Kadın yaşlılarda yalnızlık ve yoksulluk daha sık görülmektedir. Bunun nedenleri arasında kadınların erkek populasyonuna göre daha fazla ve ciddi sağlık problemi yaşaması, sosyal güvence sıkıntısı, dul maaşının düşüklüğü ve beklenen yaşam ümidinin kadın bireylerde daha fazla olması nedeniyle kronik hastalıkların kadınlarda daha sık olması gibi nedenler yer almaktadır. Sosyal çevrenin sınırlı olması her iki cinsi de etkileyebilen bir durumdur, sadece kadına özgü bir durum olarak değerlendirilemez. Dolayısıyla doğru cevap A'dır.

Yaşlıların aktif üretimden uzak, tamamen bağımlı ve tüketici gibi görünmelerinde etkin olan toplumun yaşlılara mal ettiği roller arasında yaşlıların kendi yaşıtlarıyla vakit geçirmek istedikleri, hoşgörülü , anlayışlı olmadıkları, yaşlılığın son derece sabit bir dönem olduğu, yaşlıların sağlıklı olamayacakları ve üretken olamayacakları gibi inançlar yer almaktadır. Bununla birlikte aktif yaşlanma yaşlı insanların bireysel haklarının kabul edilmesini, bağımsızlık, katılım, özen, bakım ve kendine yetme prensiplerini temel alan bir görüştür. Dolayısıyla doğru cevap B'dir.