YAŞLI VE HASTA BAKIM HİZMETLERİ - Deneme Sınavı - 2

Kadın yaşlılarda yalnızlık ve yoksulluk daha sık görülmektedir. Bunun nedenleri 1. Kadınların erkek populasyonuna göre daha fazla ve ciddi sağlık problemi yaşaması, 2. Sosyal güvence sıkıntısı, 3. Dul maaşının düşüklüğü ve 4. Beklenen yaşam ümidinin kadın bireylerde daha fazla olması nedeniyle kronik hastalıkların kadınlarda daha sık olmasıdır. Yerleşim yerinin kırsal bölge olması bunlardan biri değildir.

Yaşlanma ile birlikte kalp ağırlığında bir miktar artış meydana gelir. Kalp kitlesinin artışı tansiyon yüksekliği olanlarda, kalp hastalığı bulunanlarda ve sporla aktif olarak uğraşanlarda daha fazladır.

Bir Genç erişkinlerde oldukça fazla olan solunum yüzey alanı yaşla birlikte giderek azalmaktadır. Her on yılda bu azalış yaklaşık 3 m3 civarındadır.

Yemek borusunun hareketleri yavaşlar, yutma refleksi azalır. Mide boşaltımı yavaşlar. Midede oluşan incelme nedeniyle besinlerden kalsiyumun serbestleştirilmesi ve yararlılığı azalır.

Genital organlardaki gerileme kadınlarda çok daha dikkat çekicidir. Kadınlarda östrojen azalmasına bağlı olarak vajen mukozasında kuruluk, tüplerde büzülme, rahim hacminin azalması ve memede küçülme dikkat çeker.

Doğum sırasında pek çok organ gelişimini tamamlar ve doğumdan sonra önemli bir değişiklik göstermez. Kalp, böbrek, karaciğer böyle organlardır. Buna karşın beyin, doğumdan sonrada belli bir değişim süreci gösterir ve zihinsel yetenek ve beceriler açısından gelişim ancak uzun yıllar sonra, yani 15-20 yaşlarında tamamlanır. Doğru cevap D'dir.

Beynin temel hücresi olan ve tüm zihinsel faaliyetlerden sorumlu olan hücrelere Nöron adı verilir. Doğru cevap C'dir.

50 yaşından sonra, yaşlanmaya bağlı nöron ölümünün belli bir seviyeye ulaşması sonucu, beyin ağırlığı ve hacmi her 10 yılda bir % 2-3 oranında azalır. 30’lu yaşlarda ortalama bir erkek beyninin ağırlığı 1400 gr kadarken, 100 yaşındaki sağlıklı erkeklerde ortalama beyin ağırlığı 1150 gr kadardır, yaklaşık 250 gr kadar beyin dokusu azalması söz konusudur. Beynin hacmindeki, nöron kaybına bağlı bu azalmaya atrofi adı verilir. Doğru cevap B'dir.

Yaşlanma süreci sadece nöron miktarında azalmaya değil, aynı zamanda nöronlar arasındaki bağlantılarda (sinaps) ve nöronlar arasındaki haberleşmede kullanılan kimyasal maddelerde de azalmaya yol açar. Bu kimyasal maddelere “nörotransmitter” (mesajcılar) denir. Serotonin, dopamin, asetilkolin, adrenalin, nöradrenalin bu mesajcılardan bazılarıdır. Doğru cevap E'dir.

Göz, kulak, tat, koku yaşlanma ile beraber ilk azalan duyulardır. Kelime hazinesi, genel bilgiler, söyleneni ve okuduğunu anlama gibi sözel yetenekler yaşlanmanın etkilerine karşı daha dayanıklıdırlar. Doğru cevap C'dir.

Zihinsel esnekliği azalan yaşlılar toplumda yanlışlıkla “sabit fikirli” olarak adlandırılabilir. Doğru cevap D'dir.

Halk arasında kullanılan şekliyle "inme" veya İngilizce’de “strok” sözcüğü beyin, beyincik ve omuriliğin damarsal hastalıkları sonucu oluşan fonksiyonel yitimi ifade eder. Doğru cevap A'dır.

Yaşlılarda kas hastalığı enfeksiyonlar, ilaçlar, romatizma benzeri bazı hastalıklar, bağışıklık sisteminin hastalıkları, tiroid bezinin az ya da fazla hormon üretmesine bağlı gelişebilir. Tanı hastanın muayene edilmesi, kan testleri, EMG denen elektrofizyolojik tetkikler ve biyopsi ile konur. Doğru cevap A'dır.

Bunaltı bozukluğu tanısı konulması için önce bu belirtilerin fizik bir hastalıkla ilişkili olmadığının gösterilmesi için çeşitli tetkikler yapılması gerekir. Hastalarda; Huzursuzluk, kalp çarpıntısı, gerginlik, tahammülsüzlük,uyku bozukluğu, başağrıları, karın ağrısı ya da ishal, terleme, titreme, üşüme ya da ateş basması, konsantrasyon güçlüğü, enerjisiz hissetme, hızlı soluk alıp verme, göğüs ağrısı, nedeni belli olmayan korku hissi görülür. Doğru cevap A'dır.

Yaşlılık döneminde görülen ruhsal hastalıklar ile ilgili bazı yanlış inanışlar vardır. Bunlar şöyle sıralanabilir. Depresyon yaşlanmanın doğal bir parçasıdır. Ruhsal sorunları olan birey bunu kendi başına yenmelidir. Ruhsal hastalığı olan kişi tehlikelidir. Ruhsal hastalığı olan kişinin gerçekle bağlantısı kopmuştur ya da garip davranışlar sergilerler. Yaşlı bireylerde psikiyatrik hastalıklar gençlerdeki kadar iyi tedavi edilemez. Yaşlanmayla yeni şeyleri öğrenebilme yetisi bozulur.
Ciddi ruh sağlığı sorunları yaşlılık döneminde çok sık görülür. Diğer maddeler doğru ifadelerdir. Doğru cevap E'dir.

Bakıma öncelikle gereksinimi olan yaşlılar: Yalnız yaşayanlar, inkontinansı (idrar kaçırması) olanlar, sosyal izolasyonda olanlar, yakınında akrabaları olmayanlar, birden fazla tibbi sorunu olanlar, fiziksel olarak hareketsiz olanlar, depresyonu olanlar, kısa bir zaman önce yakınını kaybetmiş olanlar, hastaneden henüz taburcu edilmiş olanlar, günlük yaşam aktivitelerini kaybetmiş olanlardır. Doğru cevap D'dir.

Düzenli uyku için öneriler.

Gündüz kısa uykulardan kaçınma

Zihinsel uyarı aktiviteleri ve egzersizi yatma saatinden önce yapmama

Işık, gece lambası

Güvenli uyku ilacı kullanımı

Tuvalet yatak arası mesafenin yakın ve güvenli olmasının sağlanmasıdır. Doğru cevap B'dir.

Kalp-Damar Hastalıkları Yaşlı nüfusta sıklıkla görülmekte ve ölüm nedenlerinin başında gelmektedir. Kalp krizi, felçler, yüksek kan asıncı, kan dolaşımı bozuklukları, ritim bozuklukları vb. hastalıklar bu kapsamda değerlendirilmektedir. Genetik yatkınlık bir risk faktörü olmakla birlikte diğer önemli risk faktörleri;

Sigara kullanımı

Kan basıncının yüksek olması (140/90 mmHg’nin üzeri)

Kan yağlarının yüksek olması-toplam kolesterol ve düşük dansiteli lipoprotein kolesterol (kötü kolesterol) düzeyinin yüksek olması,

Yüksek dansiteli lipoprotein kolesterolünün (iyi kolesterol) düşük olması

Fiziksel aktivite yetersizliği

Şişmanlık

Şeker hastalığının olması

Alkol tüketimi

Yanlış beslenme alışkanlıklarıdır. Doğru cevap A'dır.

Trombo-embolide; kanser, kalp hastalıkları, polistemi (alyuvar fazlalığı), yatak istirahati, sigara, şişmanlık ve hareket azlığı risk gruplarını oluşturur. Trombo-emboli alt ekstremitede akut flebi t(damar iltihabı) veya nörit (sinir iltihabı) belirtileri ile ortaya çıkabilir.

Akut damar tıkanıklığında "5P"ye bakılır. 

Solukluk (Pallor)

Nabzin alinmamasi (Pulselessness)

Parestezi (Paresthesias)

Paralizi (Paralysis). Doğru cevap E'dir.