YAŞLI PSİKOLOJİSİ

Flanagan (1978, 1980, akt. Newman ve Newman, 1995), yetişkinlerde yaşam doyumunu etkileyen 15 etkenden bahsetmektedir.

Bu etkenler;

Maddi iyi oluş ve maddi güvence

Sağlık ve kişisel güvenlik

Eşle ilişkiler

Çocuk sahibi olmak ve yetiştirmek

Anne-babalarla, kardeşlerle, evlatlarla ve di- ğer yakınlarla ilişkiler

Arkadaşlarla ilişkiler

Diğer insanlara yardım etmeye ve onla- rı cesaretlendirmeye yönelik etkinliklerde bulunmak

Yanlışlar

Doğrular

Tüm yaşlılar hastadır.

Yaşlı insanlar günümüzün yaşantılarını anla-

mazlar ve az vericidirler.

Tüm yaşlılar gri saçlı, gözlüklü ve işitme ci-

hazlıdırlar.

Yaşlılar karar vermede ve yargılamada ya-

vaştırlar.

Yaşlılar kendi ihtiyaçlarını karşılayamazlar ve

kendilerini yönetemezler.

Yaşlılar mutsuz, amaçsız ve cinsel aktiviteye

ilgisizdirler.

Birçok yaşlı uzun süreli bakım kurumlarından

yararlanabilir, çünkü aileleri veya arkadaşları onlara bakmazlar.

Birçok yaşlı iyi durumda ve aktiftir.

Yaşlı insanların zamanları, paylaşılacak geçmiş de-

neyimleri vardır.

Tüm yaşlıların gri saçları, gözlükleri ve işitme ci-

hazları yoktur.

Yaşlılar sıklıkla karar vermek ve zor fikirleri anlamak-

ta gençlerle fikirlerini paylaşırlar ve yardımcı olurlar.

Birçok yaşlı ölene kadar kendisini yönetme yete-

neğine sahiptir.

Birçok yaşlı kendisini, gençlik yıllarındaki gibi his-

seder. Yaşamları aktiftir ve cinsellik yaşamlarının bir

parçasıdır.

Yaşlı nüfusun sadece %5’inin uzun süreli bakıma

ihtiyacı vardır.

Yaşam doyumu, kişilerin yaşamın genelinden duydukları memnuniyeti belirtmek üzere kullanılan bir kavramdır. Düzenli spor yapmak bireylerin bilişsel ve genel sağlık düzeyine olumlu etki yapmakta, benlik saygısını yükseltmekte ve dolayısıyla yaşam doyumu yükselmektedir

Yapılan araştırmalara göre ayrımcılıkla karşı karşıya kalan yaşlılar, ayrımcılık yaşamayanlarla karşılaştırıldığında 7 buçuk yıl daha az yaşıyor, hastalıklarla mücadelede de daha çok zorlanıyor.

Yardım arama davranışı, bir ihtiyacı, gereksini- mi gidermek amacıyla tedavi veya rahatlama ara- yışı eylemi olarak tanımlanmaktadır (Cornally ve McCharty, 2011).

Yardım arama davranışı, belirti algısı, belirtiyi yorumlama, değerlendirme, karar verme ve bir uzmana başvurmaya güdülenme gibi öğelerden oluşmaktadır.

Psikolojik yaşlılık kısaca “yaşın kronolojik olarak ilerlemesine bağlı olarak bireyin algılama, öğrenme, problem çözme gibi bellek gücü ile kişilik kazanma alanlarında uyum sağlama kapasitelerindeki değiş- meler” olarak tanımlanmaktadır (Kalınkara, 2014, s. 104).

Bellek kayıplarını azaltmak amacıyla yapılabilecek bazı çalışmalar vardır.

Bu çalışmalar;

Bellek geliştirme becerileri geliştirme,

Korunan bellek işlevlerini en üst düzeydekullanabilme becerisi geliştirme (bulmaca çözme, kağıt oyunları, satranç, kelime oyunu oynama vb. etkinlikler),

Bellek kayıplarına ilişkin korku ve kaygıylabaşa çıkma becerisi geliştirme,

Fiziksel ve zihinsel sağlığın korunması (fiziksel etkinlikler yapma, uğraşılar geliştirme vb) şeklinde sıralanabilir.

Göka ve Aydemir (2000), yaşlılık danışmanlığında/terapisinde kullanılmakta olan temel yaklaşımları 4 grupta toplamakta ve bu grupların altında da alt kuramlardan bahsetmektedirler.

Bu gruplandırma;
1. Bireysel Dinamik Psikoterapiler

Psikoanalitik Psikoterapi
2. Dinamik Olmayan Psikoterapiler

Kısa Süreli Psikoterapi

Destekleyici Psikoterapi

Bilişsel-davranışçı Terapi

Cinsellik (seks) Terapisi
Yaşamı Gözden Geçirme Terapisi

3. Aile Terapisi

4. Grup Psikoterapileri

Doğru yanıt C'dir.

E seçeneği gençler arasında yaşlılara ve yaşlılığa dair olan yanlış inançlardan biridir.

Gençlerin yaşlılara yönelik olumsuz tutumlarının yanında, yaşlı bireyler de kendilerine ve yaşlılığa dair bazı olumsuz tutumlara sahip olabilmekteler.
Bu olumsuz tutumların büyük bir kısmı yaşlı bireylerin fiziksel ve bilişsel alanda yaşadıkları değişimler, değişen sosyal roller, emeklilik süreci, yakınların olumsuz tutumları, fizik ve ruh sağlığında meydana gelen bozulmalarla ilişkili görünmektedir. Doğru yanıt B'dir.

Doğru yanıt D'dir. Diğer seçenekler yardım arama tutumunu olumsuz etkileyen etmenler arasındadır.

Bellek kayıplarını azaltmak amacıyla yapılabilecek bazı çalışmalar vardır.

Bu çalışmalar;
• Bellek geliştirme becerileri geliştirme,
• Korunan bellek işlevlerini en üst düzeyde kullanabilme becerisi geliştirme (bulmaca çözme, kağıt oyunları, satranç, kelime oyunu oynama vb. etkinlikler),
• Bellek kayıplarına ilişkin korku ve kaygıyla başa çıkma becerisi geliştirme,
• Fiziksel ve zihinsel sağlığın korunması (fiziksel etkinlikler yapma, uğraşılar geliştirme vb) şeklinde sıralanabilir.

Doğru yanıt B'dir.

Yaşlılara yönelik sunulacak psikolojik yardım sürecinde karşılaşılması en olası başlıklar; umutsuzluk, yaşlanma kaygısı, ölüm korkusu, depresif
belirtiler, yas ve benlik saygısının azalmasıyla ilgili olacaktır. Doğru yanıt A'dır.

Yaşlılık danışmanlığında/terapisinde kullanılmakta olan temel yaklaşımları 4 grupta toplamakta ve bu grupların altında da alt kuramlardan bahsetmektedirler.

Bu gruplandırma;
1. Bireysel Dinamik Psikoterapiler
    a. Psikoanalitik Psikoterapi
2. Dinamik Olmayan Psikoterapiler
    a. Kısa Süreli Psikoterapi
    b. Destekleyici Psikoterapi
    c. Bilişsel-davranışçı Terapi
    d. Cinsellik (seks) Terapisi
    e. Yaşamı Gözden Geçirme Terapisi
3. Aile Terapisi
4. Grup Psikoterapileri

Doğru yanıt C'dir.

Destekleyici terapiler, hastanın hastalık belirtilerini iyileştirmek, hastalıktan edindiği ikincil kazançları azaltmak ve ilaç tedavisi görüyorsa tedaviye uyumunu artırmak için kullanılmaktadır. Doğru yanıt B'dir.

Felsefi temelleri çok yoğun olan bu yaklaşımda varoluşa dair temel konular üzerinde çalışılır. Bu bağlamda yaşlılık döneminde yaygın olarak yaşanılabilen yalnızlık, ölüm korkusu, yalnızlık ve kendine yabancılaşma gibi konular bu yaklaşım çerçevesinde etkili biçimde ele alınabilir. Doğru yanıt E'dir.

Gençler arasında yaşlılara ve yaşlılığa dair bazı yanlış inançlar bulunmaktadır: 

• Tüm yaşlılar hastadır.
• Yaşlı insanlar günümüzün yaşantılarını anlamazlar ve az vericidirler.
• Tüm yaşlılar gri saçlı, gözlüklü ve işitme cihazlıdırlar.
• Yaşlılar karar vermede ve yargılamada yavaştırlar.
• Yaşlılar kendi ihtiyaçlarını karşılayamazlar ve kendilerini yönetemezler.
• Yaşlılar mutsuz, amaçsız ve cinsel aktiviteye ilgisizdirler.
• Birçok yaşlı uzun süreli bakım kurumlarından yararlanabilir, çünkü aileleri veya arkadaşları onlara bakmazlar.

Bunların yanı sıra doğru ifadeler ise:

• Birçok yaşlı iyi durumda ve aktiftir.
• Yaşlı insanların zamanları, paylaşılacak geçmiş deneyimleri vardır.
• Tüm yaşlıların gri saçları, gözlükleri ve işitme cihazları yoktur.
• Yaşlılarsıklıkla karar vermek ve zor fikirleri anlamakta gençlerle fikirlerini paylaşırlar ve yardımcı olurlar.
• Birçok yaşlı ölene kadar kendisini yönetme yeteneğine sahiptir.
• Birçok yaşlı kendisini, gençlik yıllarındaki gibi hisseder.Yaşamları aktiftir ve cinsellik yaşamlarının bir parçasıdır.
• Yaşlı nüfusun sadece %5’inin uzun süreli bakıma ihtiyacı vardır. Doğru cevap A'dır.

Yaşlanmaya dair tutumlar, yaşlanma kaygısı ve ölüm korkusu ile yakından ilişkili olan önemli bir değişkende yaşam doyumudur. Yetişkinlerde yaşam doyumunu etkileyen faktörler: