YAŞLI PSİKOLOJİSİ

Yaşlı bireyler geçmiş yıllarda kazandıkları nitelikleri yaşlılık dönemine taşıyamazlar.

Daha önceki dönemlerde arkadaş edinmek daha kolay iken, yaşlılıkta arkadaş bulmak zordur.

Arkadaşlıktır.

Yaşlıların yetişkin çocuklarının yeterliliklerini fark etmedikleri için yaşamlarına müdahale etmeleri.

Yaşlılık döneminde evli bireylerin karşılaştığı en
kolay atlatılabilecek yaşantılardan biri de eşin kaybıdır.

Çünkü arkadaşlık tutumu hem duygusal yakınlığın
yoğun olduğu hem de ebeveynlik sorumluluğunun
az olduğu bir tutumdur

Bireylerin emeklilik doyumu emekliliğin gönüllü ya da zorunlu olmasıyla yakından ilişkilidir.

Bu grup daha çok sağlıklı ve sosyo-ekonomik düzeyi yüksek olan yaşlılardan oluşmaktadır.

Kararsızlık evresidir.

Yaşlılık döneminde emeklilik, sevilen insanların kaybı, fiziksel gücün azalması ve sağlığın bozulması gibi nedenlere bağlı olarak sosyal yaşamın sınırları oldukça daralmaktadır. Çocuk ve torun sayısı, emekli olunan meslek ya da ebeveyn kaybının fiziksel gücün azalması kadar doğrudan etkiye sahip olduğu söylenemez. Yetişkinlik dönemindeki arkadaş sayısının ise sınırlayıcı değil, tam tersine olumlu etkisinin olabileceği söylenebilir. Doğru yanıt B'dir.

Bebeklik dönemindeki sosyal ilişki kervanında sadece ebeveynler yer almaktayken, çocuklukta bu kervana kardeşler, arkadaşlar, akrabalar katılmaktadır. Yıllar ilerledikçe sosyal kervan, öğretmenler, iş arkadaşları, komşular gibi yeni bireylerin katılımıyla giderek genişlemektedir. Ancak bireyler gelişim sürecinde sosyal kervanlarına yeni üyelerin katılımını sağladıkları gibi, kimi üyeleri de kervanlarından çıkararak kalan üyelerle yollarına devam etmektedirler (Antonucci, 1990). Bireyler sosyal kervanına katılan her kişi ile farklı düzeylerde sosyal ilişkiler geliştirmektedirler. Buna göre sosyal kervana katılan kimi bireylerle yakın ve samimi ilişkiler geliştirilebilirken, kimileri ile geçici, yüzeysel ya da zorunlu ilişkiler kurulabilmektedir. Doğru yanıt D'dir.

Yaşlılık kayıplar, gerilemeler, ölüm korkusu, ekonomik kısıtlılıklar gibi güçlükleri içeren bir dönem olduğu için yaşlı bireylerin uyum sağlamakta zorlanmaları olağandır. Ancak bu uyum güçlükleri arttığında ya da yaşlıların günlük yaşamlarını sürdürmelerini engelleyecek düzeye ulaştığında depresyon ve intihar düşünceleri gibi uyumsuzluklar ortaya çıkabilmektedir. Öte yandan sosyal çevre ile ilişkileri güçlü olan yaşlıların sosyal çevrelerinden
aldıkları destek sayesinde karşılaştıkları uyum güçlükleri ile başa çıkabildikleri ve uyumlarını sürdürebildikleri görülmektedir. Bir başka ifade ile yaşlılar sosyal çevreleri sayesinde toplumsal yaşama katılabilmekte ve toplumla bağlarını devam ettirebilmektedir. Doğru yanıt A'dır.

Yaşlı bireyler, arkadaşlıkları aracılığıyla ait olma, saygı görme, eğlenme ve sevilme ihtiyaçlarını karşılayabilmektedirler. Beslenme ihtiyaçlarının ise arkadaşlıklar yoluyla doğrudan kazanılması durumu söz konusu değildir. Doğru yanıt C'dir.

Geleneksel tutuma sahip yaşlıların, kendilerini daha çok kendi çocuklarının ebeveynleri olarak gördükleri dikkat çekmektedir. Bu bireyler kendi çocuklarını yetiştirerek ebeveynlik rollerini tamamladıklarını düşünmekte ve artık çocuklarının ebeveynlik yapması gerektiğine inanmaktadırlar. Öyle ki, torunlarını sık sık ziyaret etseler dahi, daha çok kendi çocuklarıyla ilgilenmekte, onlarla ilişkilerini ön planda tutmaktadırlar. Bu kapsamda, Ayşe ve Ali çiftinin tutumlarının da geleneksel olduğu söylenebilir. Doğru yanıt A'dır.

Torunlarıyla ilişkilerinde bir rehber gibi davranan yaşlılar, torunları ihtiyaç duyduklarında torunlarıyla deneyimlerini ve düşüncelerini paylaşmakta, torunları istediğinde onlara önerilerde bulunmaktadırlar. Bu yaşlılar genellikle zengin yaşam tecrübesi, bilgi ve görgüsü sayesinde torunlarının gözünde ailenin bilgesi konumundadır. Bu nedenle torunlar bu tür büyükanne ve büyükbabalardan ailenin öyküsünü dinlemek, deneyimlerinden ve çeşitli konulardaki görüşlerinden yararlanmak istemektedirler. Ancak bu yaşlılar torunları istemedikçe kendiliğinden
düşüncelerini aktarma gibi bir davranışta bulunmamaktadırlar. Doğru yanıt E'dir.

Yaşlılar ve çocukları arasında yaşanan çatışmaların genellikle iletişim biçimleri, alışkanlıkları ve yaşam tarzları, çocuk yetiştirme uygulamaları, inançları ve ideolojileri, iş yönelimleri ve ev ile ilgili sorumlulukları çerçevesinde ortaya çıktığı belirtilmektedir. Yaşlı bireyler yetişkin çocuklarının bebek sahibi olmalarına, çocuklarına kardeş yapmalarına ve çocuk yetiştirme tarzlarına müdahale edebilmekte ya da çocuklarının politik düşünceleri, dini ritüellere bağlılıkları, inançsız olmaları gibi konularda çocuklarıyla uyumsuzluk yaşayabilmektedirler. Eğitimi sürdürme kararı, ancak ekonomik olarak aileye bağlı olunması durumunda yaşanabilecek bir zorluk olacaktır. Doğru yanıt A'dır.

Son çocuğun da yetişkin bir birey olması ve evden ayrılmasıyla ortaya çıkan boş yuva sendromu yaşlı çiftin ilişkisinin yeni bir boyut kazanmasına yol açmaktadır. Yaşlı çift, o güne kadar çocuklarıyla birlikte yaşadıkları evde bundan böyle baş başa yaşayacak olmanın getirdiği farklı bir sürece girmektedir. Bu süreçte çiftin rolleri ve yaşam biçimi değişmektedir. Çiftin ilişkilerinden algıladıkları doyum düzeyi, boş yuva sendromunun daha yoğun ve uzun sürelerle yaşanmasına yol açabilecek faktörlerden biri olarak kabul edilebilir. Doğru yanıt D'dir.

Emekliliğe uyum bir takım evrelerden oluşmaktadır. Bu evreler balayı evresi, hayal kırıklığı evresi, yeniden yönelim evresi, kararlılık evresi ve sonlandırma evresidir. Doğru yanıt A'dır.

Bazı yaşlılar, emeklilik yaşamının gerçekleriyle karşılaştıktan sonra, sahip oldukları
koşulları yeniden değerlendirip kendileri için yeni emeklilik rolleri geliştirmektedir. Yeniden yönelim olarak adlandırılan bu evrede bireyler toplum yararına gönüllü işlerde çalışma, torun bakma, dini etkinliklere katılma, el sanatları ile uğraşma gibi roller üstlenerek, içinde bulundukları gelişim dönemine ve emeklilik standartlarına uygun bir şekilde yaşamlarını yeniden yapılandırmaktadırlar. Doğru yanıt C'dir.

Sosyal gelişim kişilerarası ilişkiler çerçevesinde ortaya çıkan ve devam eden bir gelişim alanıdır.