YAŞLI PSİKOLOJİSİ

Yaşlıların sosyal çevrelerinde üç tür
ilişkinin öne çıktığı dikkat çekmektedir. Bunlar: (a)
eş, kardeş, çocukluk arkadaşları gibi bireylerle kurulan yakın ilişkiler, (b) gençlik yıllarından beri devam eden dostlarla kurulan sosyal ilişkiler, (c) resmi
grup ya da kulüplere üyelikler aracılığı ile geliştirilen ilişkilerdir. Doğru cevap C'dir.

Bebeklikten ölüme kadar her bireyin bir yandan yeni ilişkilerle genişleyen, diğer
yandan da bazı ilişkilerin bitmesiyle daralan bir sosyal kervanı vardır. Doğru cevap A'dır.

Kimi yaşlıların önceki yıllardan kazandıkları akran ilişkileri de çeşitli
yönlerden değişime uğrayarak, ölene kadar sürebilmektedir. Diğer yandan
bireyler yaşamın ilk yıllarından beri öğrendikleri sosyal becerileri kullanarak yaşlılık döneminde yeni ilişkiler de geliştirebilmektedir. Buradan da anlaşıldığı gibi yaşlıların sosyal gelişim özellikleri önceki dönemlerle bağlantılıdır. Doğru cevap C'dir.

Ergenlikte ise arkadaşlar bireylerin kendilerine özgü kimlik geliştirme sürecinde yer alan ana dinamiklerden biri olup, kendine özgü bir sosyal çevre oluşturma ve
değerler sistemini geliştirmede etkili role sahiptir. Doğru cevap D'dir.

Ergenliğin ardından gelen gençlik yıllarında bireylerin arkadaş çevresi genişlemektedir. Hatta gençlik yılları bireylerin arkadaş çevresinin en geniş olduğu yıllardır.Doğru cevap C'dir.

Orta yaş grubundaki bireyler evlilik, ebeveynlerin yaşlanması, çalışma yaşamındaki roller, birikim yapma isteği, çocuk sahibi olma gibi birçok nedenden ötürü sosyal yaşamında revizyona gerek duymaktadır.Doğru cevap E'dir.

Her gelişim döneminde olduğu gibi yaşlılıkta da arkadaşlığın bireylerin sosyal gelişimini etkileyen bir role sahip olduğu görülmektedir. Ancak yaşlılıkta arkadaşlık diğer gelişim dönemlerinden farklı olarak ruh sağlığını güçlendiren temel faktörlerden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Yapılan araştırmalarda evli yaşlıların bekâr yaşlılardan daha uzun yaşadıkları ancak yaşam doyumları açısından arasında bir fark olmadığı bulunmuştur. Doğru cevap B'dir.

Bireylerin emeklilik yaşı, emeklilik beklentileri, emekli olma nedenleri, emeklilik geliri, sağlık durumu gibi koşullarının farklı olması bireyler arasında farklı emeklilik deneyimlerinin ortaya çıkmasına yol açmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Yıllar ilerledikçe sosyal kervan, öğretmenler, iş arkadaşları, komşular gibi yeni bireylerin katılımıyla giderek genişlemektedir. Ancak bireyler gelişim sürecinde sosyal kervanlarına yeni üyelerin katılımını sağladıkları gibi, kimi üyeleri de kervanlarından çıkararak kalan üyelerle yollarına devam etmektedirler.

Yaşlıların sosyal çevrelerinde üç tür ilişkinin öne çıkmaktadır. Bunlar: (a) eş, kardeş, çocukluk arkadaşları gibi bireylerle kurulan yakın ilişkiler, (b) gençlik yıllarından beri devam eden dostlarla kurulan sosyal ilişkiler, (c) resmi grup ya da kulüplere üyelikler aracılığı ile geliştirilen ilişkilerdir.

Yaşlılık döneminde arkadaşlıklar uzun sürer, yoğun duygular içerir, gönüllülüğe ve eşitliğe dayanmaktadır.Yaşlılıkta da arkadaşlığın bireylerin sosyal gelişimini etkileyen bir role sahip olduğu görülmektedir.Yaşlı bireylerin arkadaşlık ilişkilerinde cinsiyet de belirleyici bir role sahiptir. Bireyler yaşlılıktan önceki dönemlerde genellikle kendilerine benzeyen kişilerle arkadaşlık etme eğilimi sergilerken, yaşlılık döneminde arkadaşlık ilişkilerinde bu yönde bir benzerliğin olup olmamasını önemsememektedirler.

Yaşamın her aşamasını birlikte paylaştıktan sonra yaşlılık dönemindeki güçlüklerle de birlikte mücadele eden çiftler birbirlerine daha çok bağlandıkları için evlilik doyumu da artmaktadır. Öte yandan geçmiş yıllardan beri mutsuz olan çiftler yaşlılık yıllarında daha da mutsuz olabilmektedir. Bu bireyler genellikle birbirlerine karşı yıllardır biriktirdikleri olumsuz duyguları bu dönemde açığa vurdukları için evliliklerinin sarsılması gibi sonuçlar ortaya çıkabilmektedir.

Boş yuva sendromu, son çocuğun da yetişkin bir birey olması ve evden ayrılmasıyla ortaya çıkar.

Aşağıdakilerden hangisi torunlarıyla ilişkilerinde eğlenceye önem veren, mutlu ve keyifli zaman geçirmeyi amaçlayan büyükanne-büyükbaba rolü arkadaşlık eden bir roldür.

Ebeveynlik tutumuna sahip büyükanne ve büyükbabaların torunlarıyla ilişkisinde de daha çok bakıcı rolü ön plana çıkmaktadır. Bu bireylerin torunlarına yemek hazırlamak ve onları okula götürüp getirmek gibi görevler edindikleri görülmektedir. Ayrıca torunlarıyla ilişkilerinde iyi ve kötü davranışı öğretmeye, gerektiğinde ödül ve cezayı kullanmaya yer verdikleri dikkat çekmektedir. Bunun yanında torunlarının ebeveynlerine çocuğu disipline etme konusunda önerilerde bulundukları da belirtilmektedir. Çünkü bu yaşlılar, iyi bir çocuk yetiştirmeyi amaçlamaktadır ve torunlarını yetiştirmede kendilerinin de sorumluluğu olduğunu düşünmektedir.

Eşin kaybı hayatta kalan tarafın yalnızlık duygusu, geçmişe özlem ya da pişmanlık duyguları yaşamasına da yol açabilmektedir.

Emekliliğe uyum evreleri, balayı evresi, hayal kırıklığı evresi, yeniden yönelim evresi, kararlılık evresi ve sonlandırma evresidir.

Kararlılık evresinde ise emekli bireyler kişisel gelişim ve topluma katılım açısından en doyum alabilecekleri şekilde yaşamlarını bir düzene sokmakta ve bu düzeni sürdürmektedirler. Bazı yaşlılar, özellikle de emekliliğe iyi bir şekilde hazırlanmış olanlar, balayı evresinin ardından bu evreye geçebilmektedir. Bunlar genellikle emeklilikte kendilerini neyin beklediğini bilen, gerçekçi amaçları ve beklentileri olan, emeklilik dönemini de gerçekçi bir şekilde planlayan kişilerdir.

Yukarıdaki üç madde de yaşlılıkta meydana gelen değişimlerdendir.