YAŞLI PSİKOLOJİSİ

Benlik kavramı bireyin kendisine ilişkin sahip olduğu imajdır. Doğru cevap B'dir.

Yaklaşık olarak üç beş yaş aralığını kapsayan oyun çağında girişimciliğe karşı suçluluk çatışması yaşanır. Doğru cevap C'dir.

Peck’e göre yaşlılık döneminde benlik bütünlüğüne ulaşılması için
yapılması gerekli olan birtakım düzenlemeler bulunmaktadır, benlik bütünlüğü bu düzenlemeler sonucunda gerçekleşmektedir. Bu düzenlemeleri
ele almadan önce Peck’in bu görüşlerini sadece erkekler üzerinde gerçekleştirdiği çalışmalarına dayandırdığı için eleştirildiğini vurgulamakta yarar
vardır. Doğru cevap B'dir.

Yaşlılık döneminde kişiliğin gelişimine ilişkin kuramların en eskilerinden birisi Kopma Kuramıdır. Henry ve Cumming (1961) tarafından geliştirilen bu kurama göre bireyler yaşlılığın getirdiği değişimlerle birlikte aktif ve sosyal yaşamdan yavaş biçimde uzaklaşmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Yaşlılık döneminde benliğe yönelik açıklama getiren kuramlardan birisi de Etkinlik Kuramıdır. Ancak bu kuramın görüşleri çözülme kuramının tam tersi yönündedir. Havighurst ve Albrecht (1953) tarafından geliştirilen bu kurama göre başarılı yaşlılık mümkün olduğunca orta yaştaki aktivite ve tutumların yaşlılık sürecinde de sürdürülmesi ile mümkün olmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Gözden geçirme, bireylerin ruh sağlıkları üzerinde de olumlu bir etkiye sahip olabilmektedir. Yaşamı gözden geçirme yaşlılık döneminde benlik saygısının korunmasında, umutsuzluktan ve depresyondan korunmada katkılar sağlayabilmektedir. Ayrıca ölüm korkusunun azalmasına katkı da sağlayabilmektedir. Butler (1981’den akt. Stevens-Ratchford, 1993)
yaşamı gözden geçirip şimdiki yaşamla birleştirmenin depresyonu azaltacağı, öz-saygıyı arttıracağı ve kişinin yaşamını olduğu gibi kabul edeceği görüşündedir. Doğru cevap E'dir.

Uyumluluk kişilik özelliğine sahip bireyler diğer insanlar ile iş birliğine dayalı ilişkiler kuran, diğer insanlara güven duyan bireylerdir. Doğru cevap C'dir.

Özellikle benlik kavramının duyuşsal boyutunu oluşturan benlik saygısı artan yaşla birlikte farklılaşabilmektedir. Doğru cevap A'dır.

Eğitim düzeyinin de tıpkı cinsiyet gibi bir etkiye sahip olduğu, eğitim düzeyi
yüksek bireylerin düşük bireylere göre yaşam boyu daha yüksek benlik saygısına sahipken, yaşlılıkla birlikte bu farkın azaldığı görülmüştür. 70’li yaşlarla birlikte başlayan benlik saygısındaki düşüşte hangi faktörlerin etkili olduğunun incelendiği araştırmada sosyoekonomik statü ve fiziksel sağlığın bu düşüşteki önemli etkenlerden olduğu ortaya konmuştur. Doğru cevap D'dir.

Yaşlılık döneminde benlik değişimine ilişkin bir başka bakış açısını Olası Benlikler Kuramı ortaya koymaktadır. Olası benlikler bireyin gelecekteki benliğine ilişkin değerlendirmelerini içermektedir. Üç tür olası benlik tanımlanmıştır; beklenen, umulan ve korkulan benlik. Doğru cevap A'dır.

Kişilik kavramı daha genel bir özellikken, benlik kavramı kişilik kavramının altında yer alan bir kavramdır.

Kişiliğin yaşam boyu gelişimine ilişkin kapsamlı açıklamalardan birisi olan psikososyal gelişim kuramı Erik Erikson (1950)’a aittir.

Kişilik gelişiminde çevrenin de önemli rolü olduğunu vurgulayan Erikson bu dönemlerden nasıl geçtiğimizin tek belirleyicisinin genetik olmadığını aynı zamanda çevrenin de önemli rolü olduğunu savunur.

Psikososyal Gelişim Kuramına göre yetişkinlik döneminde yaşanan temel karmaşa üretkenliğe karşı durgunluktur.

Peck yaşlılıkta benlik bütünlüğü geliştirmek için gerçekleştirilmesi gereken düzenlemeleri tanımlamıştır. Bu düzenlemeler çalışma yaşamı dışında bir öz-değer benimsemeyi, azalan fiziksel kapasiteyle yaşamdan keyif almayı ve gelecek kuşakların ihtiyaçlarına odaklanmayı içerir.

Yaşlı bireylerin orta yetişkinlikteki etkinliklerini yaşlılık döneminde de mümkün olduğunca en uzun süre sürdürmeleri gerektiğini vurgulayan kuram, Etkinlik Kuramıdır.

Bütünleşmemiş kişilik tiplerinde psikolojik işlevlerde bütünüyle bozukluk, duygu kontrolünde zayıflık ve düşünme işleminde bozulmalar söz konusudur.

Yaşamı gözden geçirme yaşlılık döneminde benlik saygısının korunmasında, umutsuzluktan ve depresyondan korunmada katkılar sağlayabilmektedir.

Dışa dönüklük ve nevrotiklik yaşlılıkla çok değişiklik göstermezken, açıklık kişilik özelliği 60’lı yaşlardan itibaren düşmekte, uyumluluk ve sorumlulukta ise artış olmaktadır.

Üç tür olası benlik tanımlanmıştır; beklenen, umulan ve korkulan benlik. Beklenen benlik bireyin şu an ki koşullarını değerlendirip, gelecekte gerçekleşeceğini düşündüğü benliği, umulan benlik ise gerçeklemesini istediği benliği ve korkulan benlik ise bireyin gerçekleşmesinden korktuğu benliğini içermektedir.