YAŞLI PSİKOLOJİSİ

İleri yaşların en sık rastlanan hastalığı olan osteoartritin halk arasında bilinen ismi kireçlenmedir. Eklemlerde kıkırdak dokunun yapısında bozulma, kıkırdakta incelme, aşınma ve tahribatın ortaya çıktığı en sık görülen eklem hastalığıdır.

Menopozda görülebilen psikolojik problemler şunlardır:

Uykusuzluk

Depresyon

Sürekli hâlsiz ve yorgun hissetme

Kaygı, endişe, panik

Sinirlilik

Hafıza problemleri

Konsantrasyon bozukluğu

Motivasyon eksikliği

Dikkatsizlik

Ağlama atakları

Andropozun bedensel belirtileri açısından ani ateş basmaları, yaygın kas ve eklem ağrıları, uyku ihtiyacının artması, halsizlik, işe konsantre olamama, kemik erimesi gibi durumlar ortaya çıkar.

İnsanlarda beyin ağırlığı 50'li yaşlardan itibaren azalır.

Yaşlanma deride diğer organlara göre çok daha rahat gözlenir. Kırışıklık artışı ve sarkma ilk belirtilerdir. Yaş ile birlikte derinin en yüzeysel tabakası incelir, pigment içeren hücreler azalır, güneşe bağlı lekeler ve pürüzleşmeler artar. Derinin esnekliği azalır,
damarlar hassas hale gelir ve kolay morarır. Küçük, kırmızı damar yumakları ortaya çıkar. Yaşlandıkça yağ bezleri daha az çalışacağından deri kurur, bu özellik kadınlarda daha belirgindir ve menopozdan sonra artar. Vücut ısısının kontrolü zorlaşır. İleri yaşlarda derinin kendini tamir etmesi de güçleşir.

Yaşlı hasta grubunda; kaza ve yaralanmalar, kalp-damar hastalıkları, beyin-damar hastalıkları, solunum yolları hastalıkları ve kanserden sonra beşinci sıklıkta görülen ölüm nedenidir.

Menopozda görülebilen psikolojik problemler ise:
• Uykusuzluk
• Depresyon
• Sürekli hâlsiz ve yorgun hissetme
• Kaygı, endişe, panik
• Sinirlilik
• Hafıza problemleri
• Konsantrasyon bozukluğu
• Motivasyon eksikliği
• Dikkatsizlik
• Ağlama atakları
olarak sıralanabilir.

Osteoartrit, halk arasında bilinen ismiyle kireçlenme, eklemlerde kıkırdak dokunun
yapısında bozulma, kıkırdakta incelme, aşınma ve tahribatın ortaya çıktığı en sık görülen eklem hastalığıdır.

Glakom: Göz içi basıncının görme sinirini tahrip edecek kadar yükselmesi nedeniyle görme kaybına yol açan bir hastalıktır.

Lens sertleşince normalde gözün nesnelere odaklanması için gereken şekil değişikliğini gerçekleştiremediği için ortaya çıkan ve yakını görememek ile başlayan görme bozukluğuna presbiyopi adı verilir.

Katarakt, göz bebeğinin arkasında bulunan ve görmeyi sağlayan doğal göz merceğinin
saydamlığını kaybederek matlaşmasıdır. Başka bir deyişle görüşün, buğulanmış bir
camın arkasından bakıyormuşçasına bozulmasıdır, yani göze perde inmesidir.

Yaşlılarda görülen işitme kayıplarına “Prebiakuzi (kulak yaşlanması ya da yaşlılık sağırlığı)” adı verilmektedir. Doğru yanıt A'dır.

Yaşlılarda görülen işitme kayıplarına “Prebiakuzi (kulak yaşlanması ya da yaşlılık sağırlığı)” adı verilmektedir. Bu iki taraflı ve simetrik bir işitme kaybı olup belli başlı temel nedenleri
• Kulağa giden ve kanlanmayı sağlayan damarların özelliklerinin bozulması, eskisi gibi kan taşıma görevini yerine tam getirememesi
• İşitmede çok önemli görevi olan işitme sinirinin de yaşlanması ve özelliğini kaybetmesi
• Beyindeki işitme merkezinde problem olması, işitme merkezinde de yaşla birlikte işlev azalması olmasıdır. Doğru yanıt E'dir.

Yaşlıda çiğneme bozukluklarına neden olan faktörler:
• Diş kayıpları
• Çürük veya kırık dişler
• Periodontal hastalıklar: Dişeti ve dişleri destekleyen diğer dokuları etkileyen iltihabi hastalıklar
• Atrizyon sonucu düzleşmiş diş düzeyleri
• Hatalı yapılan diş tedavileri
• Çoğunlukla uyku esnasında oluşan güçlü çene hareketlerinin neden olduğu çeneleri sıkma, dişleri gıcırdatma (Bruksizm) olay

• Sinir-kas iletisi sorunları
• Ağzın yumuşak ve sert doku lezyonları
• Yüz-çene eklem sorunları
• Ağız dokularını etkileyen sistemik hastalıklar

Doğru yanıt E'dir

Birçok hareket bozukluğunun yaşla birlikte oluştuğuna inanılır. En sık görüleni ağız, dudaklar, kafa ve sesi tutan senil tremordur (istemsiz titreme). Doğru yanıt A'dır.

Menopozda görülebilen psikolojik problemler ise:
• Uykusuzluk
• Depresyon
• Sürekli hâlsiz ve yorgun hissetme
• Kaygı, endişe, panik
• Sinirlilik
• Hafıza problemleri
• Konsantrasyon bozukluğu
• Motivasyon eksikliği
• Dikkatsizlik
• Ağlama atakları
olarak sıralanabilir.

Doğru yanıt E'dir.

Yaşla birlikte beyindeki hücre sayısı yavaş yavaş
azalmaya başlar. Bu durum birkaç mekanizma ile
telafi edilmeye çalışılır:
• Yeni bağlantılar; özellikle beynin az kullanılan ama daha sağlam bölgeleri ile yan çapraz bağlar yapılarak fonksiyonu azalan bölgelerin fonksiyonları artırılmaya çalışılır.
• Beynin bazı bölgelerinde yeni sinir hücrelerinin yapımı; eskiden beyin dokusunun kendisini yenilemediği düşünülürdü, bugün için potansiyel bazı bölgelerin olduğu bilinmektedir.
• Bolluk; sinir dokusunda her zaman için ihtiyaçtan daha fazla hücre vardır ve ihtiyaç durumunda kolayca telafi edilebilir. Beyin yaşlılarda eskisine oranla daha az etkin çalışıyor olabilir. Yaşlı insanlar daha yavaş reaksiyon
verebilirler. Altmış yaşından sonra, omurilikte de hücre sayısı azaldığından yaşlı insanlarda duyu kayıpları da başlayabilir. Yaşlandıkça, sinir ileti hızı yavaşladığından bu değişiklikler çok küçüktür ve insanlar bunu fark etmeyebilir. Sinir sisteminin darbelere karşı cevabı da azalır. Sinir dokusu gençlere göre kendisini daha yavaş ve kısmi olarak tamir eder. Dolayısıyla, yaşlı insanlar darbelere karşı daha hassas ve kırılgan hale gelirler. Doğru yanıt E'dir.

Türk Geriatri Derneği araç kullanmaya
ne zaman son verilmelidir sorusuna belirli
bir yaş vermeden aşağıda belirtilen sorulara verilen
cevaplara göre karar verilmesini önermektedir. Bu
sorulardan herhangi birine ‘evet’ diyen kişilerin sürücülüğü
bırakması gerektiği belirtilmiştir.
• Seyir halinde giderken kendi şeridinde ilerlemekte
zorlanıyor musunuz?
• Gidilecek yolu bildiğiniz halde kaybolduğunuz
oluyor mu?
• Diğer sürücüler size fazlaca korna çalıyorlar
mı?
• Araç kullanırken ayak hareketlerinizde gerileme/yavaşlama,
reflekslerinizde gerileme
duygusu hissediyor musunuz?
• Aile bireyleriniz, arkadaşlarınız ya da doktorunuz
size araç kullanmanızdan tedirgin
olduğunu belirtiyor mu?

Doğru yanıt B'dir.

Yaşlanma deride diğer organlara göre çok daha rahat gözlenir. Kırışıklık artışı ve sarkma ilk belirtilerdir. Yaş ile birlikte derinin en yüzeysel tabakası incelir, pigment içeren hücreler azalır, güneşe bağlı lekeler ve pürüzleşmeler artar. Derinin esnekliği azalır, damarlar hassas hale gelir ve kolay morarır. Küçük, kırmızı damar yumakları ortaya çıkar. Yaşlandıkça
yağ bezleri daha az çalışacağından deri kurur, bu özellik kadınlarda daha belirgindir ve menopozdan sonra artar. Vücut ısısının kontrolü zorlaşır. İleri yaşlarda derinin kendini tamir etmesi de güçleşir.

A seçeneğindeki katarkt ise bir göz bozukluğudur. Dolayısıyla doğru yanıt A'dır.