YAŞLI PSİKOLOJİSİ

Çözümün kestirilememesi

Zaman uzamına göre yapılan araştırmalar fenomonoloji ve etnografik yöntemlere değil dayanır.

Boylamsal araştırmalar

Boylamsal araştırmaya göre çok daha uzun sürede gelişimsel bir bilgi elde etmenin mümkün olduğu bu yöntemde bazı sınırlılıklar da bulunmaktadır.

Kâğıt kalem gerektiren

Test teknikleri

Görüşme, gözlem, anket.

Katılımcıların doğru bilgi verme ihtimalleri de azalacaktır.

Bilgi; “bilme edinimi, bilinen şey, bilme edimi sonucunda edinilen şey” olarak tanımlanmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Bilimsel bilginin bir özelliği de mutlak olmamasıyla ilgilidir. Bilim sürekli olarak ilerlemekte ve var olan bilgilere yenileri eklenmekte, bazen de var olan bilgiler çürütülmekte, yeni bilgiler ortaya çıkmaktadır. Örneğin yaşlı insanların eşlerini kaybettikten sonra bir daha aşık olmadıkları yönünde yaygın bir kanı olmakla birlikte bu bilginin doğru olup olmadığı araştırılabilir ve yaşlıların da aşık olabilecekleri ortaya konabilir. Doğru cevap D'dir.

Bilimsel bilgi sadece belli bir toplum veya kültür için değil tüm insanlık için üretilir. Doğru cevap C'dir.

Örnek olay araştırması belirlenmiş bir örnek olay etrafında ayrıntılı bir biçimde çalışmayı esas almaktadır. Olay, bir kişi, olay veya durum olabilmektedir. Örneğin huzurevinde yaşayan ve intihar girişiminde bulunan bir yaşlı kadının içinde bulunduğu durumun ayrıntılı bir biçimde incelenmesi söz konusu araştırma türüne örnek olabilir. İntihar girişiminde bulunan yaşlı kadının söz konusu durumu nasıl algıladığı, ona göre kendisini intihar etmeye yönelten nedenlerin neler olduğu, intihar girişimi sürecini kolaylaştıran faktörlerin neler olduğu gibi soruların bireyin kendisinden elde edilen cevaplara dayalı olarak ele alındığı çalışmalar fenomenolojik araştırmaya örnek olarak verilebilir. Fenomenolojik araştırmalar diğer adıyla olgubilim araştırmaları bir yaşantıyı, o yaşantıyı geçiren kişilerin öznel bakış açısıyla ortaya koymayı amaçlamaktadır. Doğru cevap C'dir.

Yaşlıların ölüm kaygılarını ortaya koymaya dönük bir araştırma yapıyor olalım. Nicel araştırma mantığı ile bu araştırmayı yapacak olan bir araştırmacı sayısal verilerle yaşlıların ölüm kaygılarını ortaya koymaya yönelir. Bu amaçla çeşitli ölçeklerden örneğin “ölüm kaygısı ölçeği”nden yararlanabilir. Bu doğrultuda çok sayıda yaşlı kişiden veriler toplar, veriler üzerinde çeşitli istatistiksel işlemler yapar. Araştırmasının sonucunda ise yaşlıların ölüm kaygısı düzeylerinin yüksek ya da düşük olduğunu veya orta düzeyde olduğunu söyleyebilir. Doğru cevap E'dir.

Nitel araştırmalarda birinci tür veriler görüşmelerden elde edilen verilerdir. Açık uçlu sorular ve incelemeler insanların deneyimleri, algıları, fikirleri, duyguları ve bilgileriyle ilgili derinlemesine yanıtlar alınmasını sağlar. Bu veriler görüşme yapılan kişilerden alınan ve değişikliğe hiç uğramamış verilerdir. Bu bağlamda nitel araştırmalarda elde edilen veriler bireylerin bakış açılarını yaşadıkları bağlamlarda inceleme fırsatı verir (Wang, 2013). İkinci tür veriler gözlemlerden elde edilmektedir. Gözlem verileri incelenen olay veya kişiyle ilgili detaylı betimlemeleri içermektedir. Örneğin yaşlı bir kişiyi gözlediğimizde onun vücut dilini, diğerleriyle iletişimini, günlük yaşamdaki etkinliklerini rahatlıkla gözlemleyebiliriz. Üçüncü tür veri ise dokümanlardan elde edilebilmektedir. Birey ya da incelenen konu hakkındaki yazılı materyaller, onun geçmişi, yaşadığı sorunlar, geçirdiği hastalıklar, ailesi gibi birçok veriye ulaşmayı mümkün kılar. Ayrıca günlükler, mektuplar, sanatsal çalışmalar ve fotoğraflar da yine birey hakkında zengin bilgiler edinmemizi kolaylaştırır. Doğru cevap B'dir.

Boylamsal araştırmalarda üzerinde çalışılan konuyla ilgili olarak aynı bireylerden zaman içinde veri toplanmakta ve verilerin ne yönde değiştiği incelenmektedir. Bu tarz araştırmalarda araştırmacı veri toplayacağı kişileri belirlemekte ve farklı zamanlarda aynı kişilere ulaşarak onlardan aynı konuyla ilgili yeni veriler toplamaktadır.  Bu çalışmalardan elde edilen veriler oldukça nesnel veriler olduğundan güvenirliği yüksektir. Ancak bu şekilde veri elde etmek bazen çok zor olabilmektedir. Çok uzun süre alması, ekonomik olmayışı, kısa sürede sonuç vermeyişi ve katılımcıların zaman içinde kaybı önemli bir sorundur. Boylamsal araştırmalar gelişimde durağanlık ve değişme, erken deneyimlerin sonraki gelişim süreci için önemi gibi hayati konularda çok fazla bilgi sağlamalarına rağmen pahalı ve zaman alıcı çalışmalardır. Doğru cevap B'dir.

Bilimsel bilginin diğer bir özelliği ise veriye dayalı olmasıdır. Bir bilginin veriye dayalı olması o bilgiyi ölçmek için bir ölçme aracının olduğu ve o ölçme aracı yardımıyla bilgilerin elde edildiği anlamına gelmektedir. Örneğin elimizde veri olmadan yaşlıların daha sabırlı olduklarını ileri süremeyiz. Bunu söyleyebilmek için bir araştırmanın yapılmış olması ve araştırma sonunda bu bilginin ortaya konmuş olması gerekmektedir. Doğru cevap C'dir.

Bilimsel araştırmanın ikinci aşaması olan problemin tanımlanması aşamasında, araştırmacı kendisi için araştırma konusu olan ve bilimsel olarak incelenebilir özellikler gösteren konuyu bir problem olarak veya birtakım araştırma soruları ile ortaya koymak durumundadır. Örneğin “Yaşlılar genç insanlara kıyasla zorluklar karşısında daha sabırlı mı davranmaktadırlar?” gibi bir soru araştırmacının kafasındaki zorluğun soruya dönüşmüş halidir. Doğru cevap B'dir.

Beşinci aşama olan değerlendirmenin yapılması aşaması, araştırmacının elde ettiği verileribilimsel bilgiler ışığında değerlendirdiği bir aşamadır. Bu elde ettiği sonuç ne anlama gelmektedir? Bu durumun olası sonuçları neler olabilir? Araştırma sonucunda elde edilen bilgiler ne anlama gelmektedir? gibi sorular araştırmacının elde ettiği sonucu değerlendirmesine hizmet etmektedir. Doğru cevap D'dir.

Bilim açıkladığı bir durumdan yola çıkarak gelecekle ilgili de tahminlerde bulunmayı amaçlar. Buna bilimin yordama amacı denmektedir. Yordama var olan bilgiden yola çıkarak gelecekte olabilecek durumlar hakkında yaklaşık kestirimlerde bulunmaktır. Eldeki bilimsel veriler ve bunlara ilişkin getirdiğimiz açıklamalar gelecekte durumun nasıl olacağı ile ilgili bir tahminde bulunmamızı kolaylaştırmaktadır.

Rasyonel yolla bilgi edinme, kişinin akıl yürütme sonucunda bir bilgiye ulaşmasıdır. Bu bilginin doğruluğundan her zaman şüphe edilebilir çünkü rasyonel yolla edinilen bilgi deneysel bir kanıta dayanmayabilmektedir.