YAŞLI BAKIMI İLKE VE UYGULAMALARI - Deneme Sınavı - 2

Yaşam bulgularının ölçülmesi, bireyin sağlık durumunun değerlendirilmesi ve bireyde ortaya çıkabilecek sorunların tanımlanmasında yardımcı ve yol göstericidir. Çoğu zaman yaşam bulguları bireyin genel durumunu belirlemek, sorunlara bir an önce müdahalede bulunabilmek için bir erken uyarı sistemi gibi düşünülebilir. Yaşam bulgularının değerlendirilmesi için öncelikle ölçüm yöntemlerinin bilinmesi gerekir. Yaşam bulgularının ölçümü için gerekli olan becerinin yanı sıra yaşam bulgularında görülen değişimlere karşı nasıl bir yaklaşımda bulunulacağının da bilinmesi gerekli ve önemlidir. Yaşam bulguları yaşlanma ve yaşlanma ile birlikte gelişebilen hastalıklarında etkisiyle değişiklikler gösterebilir.  Bütün bu bilgileri bir arada bulunduran D seçeneği doğrudur.

A seçeneği dışındakilerde verilenler vücut sıcaklığı yükseldiği zaman deriden atmosfere ısı kaybını sağlayan mekanizmalardır. A seçeneğindeki "kalibrasyon" ise ölçüm cihazlarının doğruluğundan emin olmak belirli koşullar altında ölçülen büyüklüğün gerçek değeri ile onu ölçen aletin verdiği netice arasında bağlantı kurma işlemine denir.

Ağız (Oral) bölgesi, vücut sıcaklığını en doğru veren ve kolay uygulanabilen ölçüm yoludur.

Farmakoloji, “teşhis, korunma ve tedavi için kullanılan ilaçları inceleyen bilim dalı” olarak tarif edilmektedir. Farmakolojinin ana konusunu oluşturan ilaç, biyolojik etkinliği olan kimyasal saf bir maddenin ya da ona eşdeğer olan bitkisel veya hayvansal kaynaklı maddelerin bir veya birkaçının karışımı ile oluşturulmuştur.

Ateşin birden bire düşüp normale dönmesine krizis, yavaş yavaş düşüp normale dönmesine ise lizis tipi düşme denir. Antipiretikler ateş düşürücü ilaçların genel adıdır. Hipotermi vücut iç sıcaklığının 35°C’nin altına düşmesi olarak tanımlanır. Hipertermi ise vücut sıcaklığının yükselmesidir, ateş diye de isimlendirilerek ifade edilir.

Farmakokineti: İlaçların vücuttaki emilimini, dağılımını, parçalanmasını ve atılımını ifade eder. Bir başka deyişle, organizmanın ilaca ne yaptığını inceler.

Antikoagülan: Kanın pıhtılaşmasını geciktiren, önleyen ilaçlardır.

Süspansiyon: Katı hâldeki etken maddenin bir sıvı içinde çözülüp küçük partiküller şeklinde dağılmasıyla hazırlanır. Genellikle ağız yolu ile kullanılan süspansiyonlarda kullanılmadığı zamanlarda etken maddenin partikülleri dibe çökelir. Bu nedenle süspansiyonlar kullanılmadan önce mutlaka çalkalanmalıdır.

Pomad (merhem): Cilt veya mukozaya uygulanmak üzere hazırlanmış tereyağı kıvamında, yarı katı yağlı maddelerle hazırlanmış ilaç şeklidir.

Emülsiyon: Birbiriyle karışmayan iki sıvının uygun bir madde ile kartıştırılarak krem kıvamına gelmesiyle elde edilen ilaç şeklidir.

Radial arter (el bilek içi) nabız özelliklerinin en kolay belirlendiği ve nabız sayımı için en sık kullanılan arterdir.

Kaşe: Nişastadan yapılmış yassı iç içe geçen koruyucular içine toz veya sıvı hâldeki ilaçların yerleştirilmesiyle hazırlanan ilaç şeklidir. Şekilsel olarak tablete benzese de tabletten daha büyük boyuttadır. Bu nedenle yutulması zordur.

Zayıflamış ve hızlı hissedilen nabız şekline “filiform” nabız denir. Bu durumda genellikle nabız sayısı 130’un üzerine çıkar.

Enteral yol ilacın sindirim kanalı içine verilmesini ifade eder. İlaçların sindirim kanalından emilimi hiçbir zaman %100 emilim olarak kabul edilmez. Bu grupta:

- Ağız yolu (oral yol)

- Dil altına ilaç uygulama

- Rektal yolla ilaç uygulama vardır.

Deri İçi Enjeksiyon: İlacın epidermis ve dermis tabakası arasına verilmesi işlemidir. İntradermal/intracutan enjeksiyon da denir. Verilen ilaç ve ilacın verildiği bölge itibarı ile çok hassasiyet gerektiren bir uygulamadır. Genellikle tanı veya test amacıyla uygulanır. BCG (verem aşısı) aşısı bu yolla uygulanır. Bu yolla verilen ilaç miktarı çok az, ancak çok toksiktir. İlaç deri içine verilmezse uygulama hatalı kabul edili

Nabız hızı egzersizle birlikte artar, aynı zamanda metabolizma hızlı ise nabız da hızlanır. Ayrıca heyecan ve stres durumlarında da nabız hızında artışlar görülür. Bazı ilaçlar nabız hızında yavaşlamaya neden olabilir (örneğin digital grubu ilaçlar). Kanamalarda, aşırı sıvı kayıplarında nabız hızında artış olurken nabız dolgunluğu azalır. Vücut sıcaklığının artması da nabzın hızlanmasına yol açar. Solunumun hızlanması ile nabız da hızlanır. Yaş nabızla ilgili değişikliklere neden olur. Bebeklik döneminde nabız daha hızlı iken yaşla birlikte yavaşlar. Yaşlılık döneminde ise nabız hızı yavaşlar (yaklaşık %25 yavaşlama), kalp hızının egzersiz ve solunum hızının artışına cevabı daha yavaştır. Stres durumlarında kalbin hızını arttırma yeteneği zayıflar. Aritmi sorunları ortaya çıkabilir. Nabzı etkileyen faktörler arasında C seçeneğinde verilen "aşırı sıvı tüketimi" yer almamaktadır.

Yaşlı oturur pozisyonda olmalı ve sprey dik tutulmalıdır. Aksi takdirde yeterli püskürtme olmaz. Burun tıkanıklığı için kullanılan ilaçlar burun temizliği yapıldıktan sonra uygulanmalıdır. İlaç uygulandıktan sonra emilimi için bir süre oturmak ya da yatmak gerekir.

Yaşlı bireyde akılcı ilaç kullanımına yönelik ilkeler şunlardır.

• İlaç tedavisinin gerekli olup olmadığı değerlendirilmeli,

• Kullanılmakta olan ilaç, sigara ve alkol gibi maddeler bilinmeli,

• Reçeteye yazılan ilaçların farmakolojik özellikleri bilinmeli,

• Yaşlılarda tedaviye düşük doz ile başlanmalı,

• Doz, ilaç kombinasyonları ve tedaviyi sonlandırma dikkatle belirlenmeli,

• Yaşlının uyumunu kolaylaştırmak için tedavi mümkün olduğunca basitleştirilmeli,

• Tedavi düzenli olarak gözden geçirilmeli,

• Tedavi mümkün olduğu kadar basitleştirilmeli,

• Hastanın gereksinimi olmayan ilaçlar tedaviden çıkarılmalı,

• Her ilacın yeni sorunlar yaratabileceği akılda tutulmalıdır.

Civa manometreli tansiyon aleti, kan basıncı ölçümünde en doğru değeri verir ve alternatifi yoktur. “sfigmomanometre” tansiyon aletlerine verilen genel addır. Steteskop, iki uç kısmı ile kulağa takılan, alıcı ucu ile temas edilen bölgeden yayılan seslerin dinleme yoluyla kulağa ulaşmasını sağlayan alete denir. Tansiyon aletlerindeki ortak bölümlerden biridir.

Zor veya güçlükle yapılan solunuma “dispne” denir. Solunumun geçici olarak durmasına ise “apne” denir. Yetişkinlerde solunum sayısının dakikada 24’ün üzerinde olmasına “takipne/taşipne”, 12’nin altında olmasına ise “bradipne” denir.

Bası yaralarına engel olmak için şu yöntemlerden faydalanılır: 1. Riski belirleme 2. Eğitim 3. Pozisyon değiştirme 4. Derinin bütünlüğünün korunması 5. Yatak bakımı 6. Beslenme. D seçeneğinde verilen "ampütasyon" ise bası yarası tedavisinde kullanılan cerrahi yöntemlerden biridir.