YAŞLI BAKIMI İLKE VE UYGULAMALARI - Deneme Sınavı - 5

Öz bakım; bir başkasının yardımı olmadan, beslenme, boşaltım, giyim ve temizlik ile ilişkili ihtiyaçlarını karşılayabilme yeteneğidir. Doğru cevap B'dir.

Epidermis: Derinin en üst tabakasıdır. Doğru cevap C'dir.

Derinin görevleri:

- Duyu: Sıcak ve soğuğu algılar ve fazla sıcak ya da fazla soğuk ile ilgili oluşabilecek
travmalardan vücudu korur.
- Termoregülasyon (vücut sıcaklığının düzenlenmesi): Terleme, damarların genişlemesi
ve daralması mekanizmaları ile vücut sıcaklığının düzenlenmesinde rol alır.
- Salgılama: Terleme yolu ile sıvı ve toksik maddelerin vücuttan atılmasını sağlar.
- Vitamin D’nin sentezlenmesini sağlar.

Doğru cevap A'dır.

Sıcak su kullanımı için kolay ayarlanabilir musluk ile termostatlı ısı sistemi kullanılmalı (suyun sıcaklığı 46 °C’yi geçmemelidir), böylece suyun sıcaklığı yanmaları önleyecek şekilde ayarlanmalıdır. Doğru cevap D'dir.

Yaşlı üşütülmemelidir. Bunun için odanın sıcaklığı 22-25°C aralığında olmalıdır. Ayrıca odanın kapısı ve pencereleri kapalı olmalıdır. Yaşlının üzerindeki çarşafın üzerine battaniye de örtülebilir. Doğru cevap C'dir.

Sağlıklı bir insanda ortalama günde 100 saç teli dökülmesi normal olarak kabul edilir. Doğru cevap B'dir.

Yıkama için kullanılan suyun sıcaklığı 43-44 °C olmalıdır. Yüksek sıcaklık saç ve kafa derisinde kuruluğa ve yanmaya neden olabilir. Doğru cevap D'dir.

Atrofi; organ veya dokuların hacim veya ağırlıklarının azalması/küçülmesi durumudur. Doğru cevap E'dir.

Saç her ay yaklaşık 1-1,5 cm kadar uzar. Doğru cevap A'dır.

Kafa derisinden sebum adı verilen yağlı maddeler salgılanmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Yaşlılarda kronik hastalıklar arasında hatalı beslenmeden kaynaklanan kalp damar hastalıkları, diyabet, obezite, kanser, osteoporoz (kemik yoğunluğunda azalma) gibi problemler önemli yer tutmaktadır.

Beslenme sırasında kişinin yaş, cinsiyet, fiziksel aktivite, özel durumları (hamilelik, hastalıklar vb.) dikkate alınmalıdır.

Kişisel ihtiyacı karşılaması gereken besin miktarı bir gün boyunca öğünlere bölünerek tüketilmelidir.

Yiyecekler hijyen koşullarına uygun şekilde pişirilmeli ve güvenli temiz bir şekilde saklanmalıdır.

Taze ve doğallığına güven duyulan besinler daha çok tercih edilmelidir.

Karbonhidratların başlıca etkinliği enerji sağlamaktır. Günlük enerjimizin çoğunu karbonhidratlardan sağlarız. Bir gram karbonhidrat ortalama 4 kalori enerji verir. Suyun ve elektrolitlerin dengede tutulmasını sağlar. Beyin sadece yaşam için gerekli olan en temel ve basit şeker olarak ifade edilen glikozu kullandığı için zihinsel fonksiyonlar açısından son derece önemli besin ögeleridir. Ayrıca enerji üretiminde proteinlerin kullanılabilmesi için karbonhidratlara ihtiyaç vardır. Bitkisel besinler iyi birer karbonhidrat kaynağıdır. Tahıllardaki karbonhidrat miktarı oldukça fazla olup yaklaşık %80 oranında karbonhidrat bulundurabilmektedir. Hayvansal besinlerde süt ve süt ürünlerinde daha az miktarda bulunabilir

Hücrelerin esas yapıtaşını oluşturur. Hücreler birleşerek dokuları ve organları meydana getirir. Büyüme ve gelişme için en çok ihtiyaç duyulan maddedir. Aynı zamanda hücrelerin sürekliliği için de gerekliliği başta gelen besin ögesidir. Günlük alınması gereken enerjinin %10-12’si proteinlerden karşılanmalıdır. Bitkisel ve hayvansal besinlerde protein bulunur. Bu besinler içinde vücutta kullanım açısından protein miktarları farklı düzeylerdedir. Süt, et, balık yumurta gibi hayvansal kaynaklı besinlerdeki proteinler kalite ve kullanım açısından son derece değerlidir. Bitkisel besin kaynaklarındaki proteinler ise daha düşük verimliliktedir. Taze sebzelerdeki su miktarı fazla olduğu için içeriğindeki protein doğal olarak azdır.

Çavdar bitki kaynaklı besin grubunda yer almaktadır.

Yeterli ve dengeli besin alan kişi;

Yaşlıların beslenme durumunu etkileyen vücut fonksiyonlarındaki değişikliklere bakıldığında; (MEB, 2012)

a) Ağız ve diş problemleri: Diş sayısısın azalması, takma diş kullanımı, takma dişe uyum problemi gibi nedenlerle çiğneme fonksiyonlarında azalma görülmektedir. Tat tomurcuklarının sayısının azalması ve yaş artışı ile birlikte bu azalmanın belirginleşmesi nedeniyle bir çok yaşlı dört temel tattan (acı, tatlı, tuzlu, ekşi) bir ya da daha fazlasını tanımlayamamaktadır. Tatlardaki azalma özellikle tatlı ve tuzlunun algısında daha belirgin olduğu için yemeklerde daha fazla tuz ve acı eklenmesine yol
açmaktadır. Buna koku alma duyusundaki azalma da eklenince yaşlılar artık yemek yemekten hoşlanmamaya başlamakta ve iştah değişikliklerine yol açmaktadır.

b) Tükrük salgısının azalması: Yaşlının kullandığı ilaçlar buna yol açabileceği gibi yaşın artması ile birlikte tükrükteki azalma besinleri yutmayı güçleştirebilir.

c) Yutmada güçlük: Özefagusun (yemek borusunun) kasılma işlevinin yaşla birlikte azalması nedeniyle zorluk yaşanmaktadır.

Temel gereksinimler, ırk, renk, cins ayrımı olmaksızın her insanın yaşamı için temel olan ihtiyaçlardır. Her insan, yaşamını sürdürmek için nefes almak, beslenmek ve boşaltım ihtiyacını karşılamak zorundadır. Bu ihtiyaçlar bu birey için aynı yani evrensel olmakla birlikte, bu ihtiyaçların karşılanması ya da sorunların giderilmesi bireyden bireye farklılık gösterirken, aynı bireyde bile farklı durumlara göre değişir.