YAŞAM BOYU BÜYÜME VE GELİŞİM

Yetişkinlik dönemi insanın hayatının önemli bir dönemini temsil etmektedir. Zihinsel, bedensel gelişimini tamamlamış, psikolojik olgunluğa erişmiş, ekonomik bağımsızlığını kazanmış ve toplumda bir sorumluluk üstlenmiş bireylere yetişkin denir. Yetişkinlik, ebeveynlik sorumluluğunun alındığı bir dönemdir.

İnsan hayatında iş meşguliyetinin ön plana çıktığı genç yetişkinlik aşaması hem karmaşık hem de çok boyutlu bir gelişimsel dönemdir. Bazı insanlar için yetişkin toplumu içinde kendine yer bulmaya çalışmak ve daha durağan bir hayat kurabilme mücadelesinin devam etmesi anlamına gelen genç yetişkinlikte hâlâ kişinin kim olduğuna ve bu kimliğe uygun yaşam tarzına sahip olup olunmadığına dair sorularla mücadele edilebilir.

Genç yetişkinlik döneminde bireyler daha sonraki gelişim aşamaları için bir temel oluştururlar bu dönemin temel görevlerinden bazıları eş seçimi, bir aile kurma, çocuk yetiştirme, ev idare etme, bir uğraş başlatmadan oluşmaktadır.

Orta yetişkinlik döneminde kişi artık nelerden kaçtığını ve neden kaçtığını sorgulamaktadır. Geriye dönük olarak kişi, hayatı ile ilgili neleri istediğini ve hedeflediğini bu yaşta elde ettiklerine bakarak karşılaştırmalar yapar. Bu dönemde artık ilk defa genç ve yaşlı arasındaki ayrım fark edilmeye başlanır. Kişi, orta yaşın getirdiği disiplin ile gençliğin cezbedici enerjisine ortak olmaya çalışır ama hem gençliği hem de yaşlılığı zihninde değerlendirmeye başlar.

Bireyin hayatında önemli değişikliklerin 35-40 yaşlarından sonra başladığı söylenir. Bu değişim belirgin ve bilinçli değil yavaş yavaş ortaya çıkar. Birey artık hedeflerinin ve hırslarının önemini yitirdiğini fark eder. Kendini durgun ve eksik olarak algılar. Bu durumla başa çıkması için kişinin iç dünyasına dönmesi ve yaşamın anlamını araştırması ve anlamlandırabilmesi gerekir. Carl Jung, 20.yüzyılın başlarında, orta yaşa geçişi çalışırken orta yaşı hayatın öğleden sonrası olarak tanımlamıştır.

Orta yetişkinlik döneminin genel gelişim özellikleri şu şekilde özetlenebilir: Yetişkin vatandaşlık ve toplumsal sorumluluğa ulaşmak, ekonomik bir yaşam standardı vermek ve sürdürmek, çocukların sorumlu bir yetişkin olmalarına yardım etmek, yetişkinlere özgü boş zaman etkinlikleri geliştirmek, birey olarak eşiyle özdeşleşmek, orta yaşın fizyolojik değişikliklerini kabul etmek ve buna uyum sağlamak ve yaşlı anne babaya uyum sağlamaktır.

Tinsellik, kişinin kendi varlığı için bir anlam arama çabasıdır. Kişilerin kendi varlıklarına ve dünyaya anlam katmak için inandıkları her türlü farklı yönelim tinselliğe karşılık gelir.

Başarma evresi genel anlamda genç yetişkinlik dönemini kapsar. Bu evrenin genel özellikleri ele alındığında, kişi mantığını ve zekâsını kariyer planları gibi uzun dönem hedeflerini başarmak için kullanır ve eylemlerinin sonuçları ile baş edebilir. Ayrıca geleceğe dönük olarak kurduğu yaşam planlarının önündeki sorunları çözmek için çabalar.

Yönetim Evresi orta yetişkinlik dönemine denk gelmektedir. Bu dönemde kişi içinde yaşadığı sosyal sistemler ve toplumun karmaşık ilişkilerini anlamaya ve bu ilişkilerde kendi toplumsal etkileşimlerini değerlendirmeye başlar.

İnsan yaşamında genç yetişkinlik dönemine denk gelen yeniden bütünleştirme evresinde, bireyler tüm enerjilerini ve kaynaklarını kendileri için anlamlı olan aktivitelere ve görevlere yönlendirmektedirler.

Soruda açıklaması verilen kavram "biyolojik yaşlanma"dır. Bir birey doğumundan ölümüne kadar hem toplumsal hem de biyolojik birçok evreden geçmektedir. “Biyolojik yaşlanma”, insan organizmasının yapı ve işleyişinde zamanla ortaya çıkan değişmelerdir. “Toplumsal yaşlanma” ise, bireyin rolleri üstlenmesi ve terk etmesinde zamanla oluşan değişimleri içerir. Doğru yanıt E'dir.

Genç yetişkinlik dönemi, ergenlikle başlayan kimlik oluşturma sürecinin devamı niteliğindedir. Bireyden ekonomik özgürlüğünü kazanması, bir aile kurması, çocuk yetiştirmesi, uygun bir toplumsal gruba katılması beklenmektedir. Bununla birlikte, olumsuz yönlerini görmezden gelmek, gelişimsel süreçte bireyden beklenmeyecek özelliklerdendir. Doğru yanıt C'dir.

Yetişkinlik dönemlerinin kesin yaş aralıkları yoktur. Kişiden kişiye göre bu yaş aralığı değişime uğradığı gibi toplumsal ve küresel olarak değişen yaşam standartları da keskin yaş sınırlarının çizilmesini engellemektedir. Bu kapsamda, toplumlar arasında farklılaşan eğitim ve ortalama yaşam sürelerinin bu durum üzerinde etkili olduğu söylenebilir; iklim koşullarının ise bu duruma etki ettiğini iddia etmek zordur. Doğru yanıt D'dir.

Cinsiyetçi herhangi bir ifade ve istenmeyen her türlü fiziksel temas taciz olarak kabul edilir. Cinsel taciz, bir kişinin diğeri üzerinde güç ve baskı kullanması ile ortaya çıkan ve kurbanı için oldukça ciddi psikolojik yaralanmalara yol açan bir suçtur. Diğer seçeneklerle kıyaslandığında, cinsel tacizin önlenmesi amacıyla taciz konusunda eğitimler vermek genç yetişkinler arasında cinsel tacizin önlenmesinde en etkili yoldur.

Erikson’un psikososyal gelişim aşamalarından “yakınlığa karşı izolasyon” tam olarak genç yetişkinlikte yaşanan yaşam krizlerine denk gelmektedir. Yakınlık kurmak genç yetişkinliğin duyuşsal ve sosyal gelişimini şekillendirir. Doğru cevap D'dir.

Her kadının menopoza verdiği duygusal tepkiler farklılık gösterir. Bu nedenle beraberinde depresyon sürecini getirmesi durumu her kadın için geçerli değildir. Menopoz kadınların sosyal hayattan ya da cinsel ilişkilerden geri çekilmelerine neden olacak bir süreç değildir. Menopoza girme yaşı tüm dünyada ve antik çağlardan beri fazla değişme göstermemiştir ve ortalama 45-55 civarında olup menopoz yaşı kadından kadına göre değişir. Doğru yanıt D'dir.

Orta yaş dönemi olumsuz kalıplar ve hatalı kavramlaştırmalar ile karakterize edilir. Bu dönemin özelliği, negatif kalıplar ve hatalı kavramsallaştırmalardır. Beklenilenin aksine, gerileyen sağlık hakkında endişe, enerjinin azalması, yaklaşan ölüm nedeniyle demoralize olma duygusunun yerine birçok orta yaşlının sağlık durumu iyidir. Doğru yanıt A'dır.

Peck'e göre, orta yetişkinlik dönemindeki bireyler, eylemleri yapma yöntemlerine çok bağlı ve yeni fikirlere karşı çok katı olmamak için çabalamalıdır. Zekâsal anlamda çok katı bir düşünüş şekline sahip olmak kişinin geçmişte yaşamasına ve eskiden verdiği yargılara aşırı bağlanmasına neden olur. Bu durumda orta yaşın getirdiği yeni zorluklar ve durumlara uyum güçleşir. Doğru yanıt C'dir.

Bireylerin tutucu ya da liberal görüşlere yönelmeleri durumu daha çok genç yetişkinlik döneminde gözlenmektedir. Doğru yanıt E’dir.

Obezite ve diyet, bağımlılık, cinsellik ve cinsellikle ilgili sorunlar, tecavüz ve taciz genç yetişkinlik döneminde görülebilen bazı sağlık ve fiziksel performans sorunlarıdır. Menopoz ise, 45-65 yaş aralığını kapsyan orta yetişkinlik döneminde gözlenen bir durumdur. Doğru yanıt D’dir.