YAŞAM BOYU BÜYÜME VE GELİŞİM

Ergenlik döneminin sonları ve ilk yetişkinliğin başlarına doğru hemen hemen fiziksel gelişme ve olgunlaşma tamamlanmıştır. Gençler fiziksel gelişimlerinin doruklarındadırlar. Bireyin gücünün en fazla, reflekslerinin en hızlı, el becerilerinin en yüksek olduğu, üreme kapasitesinin en yüksek ve hastalıklardan dolayı ölme riskinin en düşük olduğu gelişim dönemi genç yetişkinliktir. Doğru cevap B'dir.

Warner Schaie genç yetişkinin yeni bilgiler kazanma yetkinliğini 4 evrede ele alır. Bunlar:
1. Kazanma Evresi: Zekânın içinde bulunulan durumlara uygulanma sürecidir. Mesleki
açıdan bilgi ve kazanma açısından uzun vadeli planlar yapılır.

2. Sorumluluk Evresi: Bilişsel (zihinsel) becerileri yönetmek için bağımsız olmak gerekir. Aile, eş ve iş yaşantısında başkalarına ilişkin sorumluluklar bilişsel yapının
daha verimli kullanılmasını sağlar.

3. Yönetici Evresi: Bu evre sosyal organizasyonların çalışması, aralarındaki karmaşık
ilişkilerin kurulması (devlet ve iş vb.), bunlarla ilgili şemaların kullanılması süreç-
lerinde bilişsel yapının işlemesini ifade eder. Bireylerin yönetim kademelerindeki
(yönetim kurulu üyeliği, daire başkanlığı, fabrika müdürlüğü vb.) bilişsel yapıları
bu şekilde işler.

4. Yeniden uyum Sağlama Evresi: Bu evrede bireyler anlamlı buldukları görev ve eylemler için enerji harcarlar.

Özümseme ise, Piaget'in Bilişsel Gelişim Kuramı'nda yer alan kavramlardan birisidir. Doğru cevap E'dir.

Erikson, geç ergenlik döneminde oluşan kimliğin genç ve orta yetişkindeki psikososyal görevlere temel oluşturduğunu ve kimliğin son şekli olmadığını ifade etmektedir. Erikson’un Psikososyal Gelişim Kuramında; genç yetişkinlik dönemi "yalıtılmışlığa karşı yakınlık" dönemini kapsamaktadır. Doğru cevap C'dir.

Levinson’ın kuramının merkezinde «yaşam yapısı” kavramı yer alır. Bu kavram “bir kişinin yaşamının bir döneminde altta yatan örüntü ya da tasarım” olarak tanımlanır. Doğru cevap B'dir.

Levinson insanların yaşam yapılarının, birbiriyle çakışan, (her birinin uzunluğu 20 ila 30 yıl arasında değişen) dört dönemde biçimlendiğini ileri sürer:
1. Ön Yetişkinlik (doğumdan 22 yaşa kadar): Doğumdan ergenliğin sonuna kadarki
oluşum dönemi.
2. Erken Yetişkinlik (17 ila 45 yaş arası): Levinson’a göre 17 ve 33 yaşları arasındaki
bireyler ergenliğin ötesine geçerek, zorunlu bir yaşam yapısı oluşturma çabası içine
girmektedir. Bu bireyler yetişkinliğe geçiş aşamasında aşk ve iş alanında birçok
olanaklar keşfederek bir yaşam yapısı kurma çabasındadır. Bu süreçte de önemli
bir değişim ve istikrarsızlık yaşanmaktadır. İnsanların yaşamlarını önemli ölçüde
etkileyecek seçimler yaptıkları ve insanların en büyük enerjiyi sergileyecekleri ve
birçok şeyi tecrübe edecekleri dönemdir.
3. Orta Yetişkinlik (40 ila 65 yaş arası): insanların biyolojik kapasitelerinin azalma
ama toplumsal sorumluluklarının artma eğiliminde olduğu dönemdir.
4. Geç Yetişkinlik (60 yaş ve ötesi): Yaşamın son dönemidir. 

Doğru cevap A'dır.

Gould’a göre yetişkin gelişimi bir dizi dönüşümden ve evreden geçerek oluşmaktadır. Gençlik dönemini içine alan bu evreler şunlardır:
• Birinci Evre (16-22 Yaş): Bireyin anne-babasından ayrıldığı görülür. Ayrıca kişi
kimliğini güçlendirir.
• İkinci Evre (22-28 Yaş): Bireye özerklik yerleşir ve birey amaçlarını gerçekleştirmeye
başlar.
• Üçüncü Evre (28-34 Yaş): Bu evre bir geçiş evresidir. Birey amaçlarını, evliliğini
yeniden gözden geçirir; değerlendirir. 

Doğru cevap B'dir.

Bowlby’ye göre bağlanma yeni doğan bebeğin hayatta kalmasını ve “normal” gelişimini
sağlamak için biyolojik olarak kurgulanmış olan anne (ya da bakan kişi) ve bebek arasındaki güçlü duygusal bağdır. Bu bağlanma sayesinde çocuklar fiziksel güvenliğe kavuşabilseler de bazıları psikolojik olarak kendilerini güvende hissetmeyebilir. Bağlanma kuramına göre çocukların güvenli bağlanma geliştirmeleri onları büyüten ebeveynlerin sunduğu bakımın kalitesine ve çocuğun ihtiyaçlarına karşı duyarlı olmalarına bağlıdır. Geleneksel olarak bebekler ve birinci bakım verenler arasındaki duygusal bağı tanımlamak için kullanılan bu terim ergenlik ve yetişkinlik gibi diğer gelişim dönemlerini kapsayacak şekilde genişletilmiştir. Doğru cevap E'dir.

Meslek seçimi ve gelişimi karmaşık bir süreçtir. Fiziksel, psikolojik, sosyo-kültürel
(kişilerarası ilişkiler) ve ekonomik özellikler meslek seçimini etkileyen faktörlerdendir.
Meslek seçimi bir anda gerçekleşmez. Çocukluktan itibaren devam eden bir süreci içerir.
Bu süreçte yer alan evreler şunlardır:
1. Fantezi Evresi: Çocuk yaklaşık 11 yaşına kadar fantezi evresini yaşar. İstediği meslekler
kendi ilgi ve becerisine dayalı değildir.
2. Deneme Evresi: 11-17 yaş arası deneme evresi yaşanır. İlgilerine, becerilerine ve
kapasitesine göre değerlendirme yapar ve amaçlarını belirler. Artık daha gerçekçidir. Meslek seçiminde “birey içi ve “birey dışı” etkenler rol oynar. İlgi, değer ve
yetenekler “birey içi” etkenler, çalışma koşulları, mesleğe hazırlanma süreci, gelir
“birey dışı” etkenler arasında yer alır.
3. Gerçekçi Evre (17-23 yaş): Genç bu dönemde meslek seçimi için gerekli bilgileri
alarak hazırlanmaya başlar.
4. Tamamlama Evresi (21-24 yaş): Eğitim tamamlanır, iş yaşamı başlar.
5. Sabit ve Tutarlı (25-35 Yaş): Özgün ve uygun kariyere karar verilir.
6. Pekiştirme (35 yaş ve sonrası): Kariyerde yükselme aşamasına gelir.

Doğru cevap C'dir.

Gençlik (genç yetişkinlik) dönemi sağlık ve fiziksel performansın en üst seviyeye çıktığı dönemdir.

Orta Yetişkinlik (40 ila 65 yaş arası): insanların biyolojik kapasitelerinin azalma ama toplumsal sorumluluklarının artma eğiliminde olduğu dönemdir.

Kayılı Bağlanma Stili: Bakım sağlayanın (bakım verenin) pasif, tepkisiz ve etkisiz davranışlar göstererek çocuğun bağlanma ihtiyacını uygun olmayan şekilde karşıladığı, bu nedenle çocuğun ebeveyne (bakım verene) karşı kızgın veya ikircikli tavır gösterdiği modeldir. Doğru cevap C'dir.

Kaçınmacı Bağlanma Stili: Bakım sağlayanların (bakım verenin) çocuğun bağlanma ihtiyaçlarını reddedici ve çocuğun ilgisini bağlanılan kişiden uzaklaştırmaya çalışma eğiliminde olduğu modeldir. Kaçınan bireyler romantik ilişkilere girmekte isteksizdirler, kararsızdırlar ya da kendilerini partnerlerinden uzaklaştırmaya çalışırlar.

Levinson’a göre gelişim birbirini takip eden evreler şeklinde oluşmakta ve her bir evre arasında yaklaşık 5 yıl süren geçiş süreçleri yaşanmaktadır.

Levinson’ın kuramının merkezinde “yaşam yapısı” kavramı yer alır. Bu kavram “bir kişinin yaşamının bir döneminde altta yatan örüntü ya da tasarım” olarak tanımlanır.

Genç yetişkinlikteki kişileri diğer gruplardan ayıran ve belirleyici olan üç temel psikolojik konu vardır: İlki bağımsızlık; ikincisi kişilik; üçüncüsü ise yakın ilişki ve dostluktur. Bunlar çeşitli sosyal görevlerle ilgilidir. Bu dönemin ana uğraşı alanları “evlilik, yüksekokul, askerlik, bir iş arama veya meslek edinme, aile ve toplumla yeni ilişkiler kurma” gibi çeşitli bireysel ve toplumsal görevlerle ilgilidir.

Hoşlanma: Yakınlık, anlayışlılık ve destek vardır. Ancak bağlılık ve tutku yoktur. Bu form genel olarak arkadaşlıklarda mevcuttur.

Bir mesleğe başlama ve emekliliğe kadar geçen süreye “mesleki döngü” adı verilir. Bunlar:
-Seçim ve başlama
-Uyum
-Devam
-Emeklilik aşamalarıdır.

Kişisel Alan: Kişisel alan kırk santimetreden 120 santimetreye kadar uzanır. Bu, kamuya açık alanlarda insanlar arasında bırakılan mesafedir.

Yetişkinlik yıllarındaki gelişim dönemlerinde yetişkinlerin karşılaştıkları başlıca gelişim ödevleri şu şekilde belirtilebilir:
-Bedensel, zihinsel, ruhsal ve duygusal olgunluğa erişmiş olması,
-Bir mesleğe hazırlanma ve öğrenimini tamamlaması,
-Çalışma hayatına atılması, bir işe girmesi, bu işte ilerlemesi ve kariyer yapması,
-Ekonomik ve kişisel özgürlüğünü kazanması,
-Eş seçmesi, bir aile kurması,
-Çocuk sahibi olma ve çocuklarını yetiştirmesi,
-Toplumun onayladığı bir sosyal gruba girmesi,
-Yakın dostluklar kurması,
-Evin yönetimine katılma ve sorumluluklar üstlenebilmesi,
-Toplumsal sorumluluklarını yerine getirmesi beklenir.

Bu kapsamda A,B,C ve D seçeneklerinde sunulan görevlerin gençlik dönemi görevlerinden olduğu; E seçeneğinde sunulan görevin ise ergenlik dönemi görevlerinden olduğu görülmektedir. Doğru yanıt E'dir.

Soruda açıklaması yapılan kavram, kararsızlık kavramıdır. Doğru yanıt B'dir.