YAŞAM BOYU BÜYÜME VE GELİŞİM

Döllenmeden itibaren ortaya çıkan gelişim aşamaları, döllenme, morula, blastocyst, trophoblast, embriyo, fetüs, yenidoğan ve infanttan oluşmaktadır. Homeostasis tüm vücut fonksiyonlarının, normal seviyelerde, dengeli olmasıdır ve vücutta gerçekleşen değişikliklere karşı var olan dengenin korunmaya çalışılmasıdır.

Doğum öncesi dönem, sağlıklı bir bebeğin dünyaya gelmesi için kritik bir öneme sahiptir. Doğum öncesi gelişimi etkileyen faktörler, beslenme, ilaç, uyuşturucu ve alkol kullanımı, yaş, stres, annenin sahip olduğu hastalıklar, çevresel tehlikeler veya toksinler ve Rh uyumsuzluğudur.

Anne karnında gelişmekte olan fetüs, beslenmek için tamamen anneye bağımlıdır. Bu nedenle annenin sağlıklı beslenmesi önem taşımaktadır. Ne kadar kalori alındığı, vitamin, mineral ve protein alımı, dengeli beslenmek önemli kriterlerdendir. Bu sebeple beslenme doğum öncesi gelişimi etkileyen önemli faktörlerden birisidir.

Bazı ilaçların, uyuşturucu maddelerin, sigaranın ve alkol kullanımının gelişmekte olan fetüs üzerinde olumsuz etkileri vardır. Bu nedenle sayılan bu maddelerin kullanımı gebelik sırasında dikkat edilmesi gereken kritik noktaların başında gelir. Her ilaç, gelişim sürecine olumsuz etki etmese de gebelik boyunca zorunlu hâllerde ilaç kullanımı doktor kontrolünde olmalı ve gebelikteki etkileri üzerine araştırmaları yapılmış ilaçlar olmalıdır.

Radyasyon, çeşitli kimyasallar, atıklar ve diğer çevresel tehlikeler sanayileşmiş toplumlarda anne ve fetüs sağlığına karşı risk üretmektedir. Radyasyona maruz kalındığında fetüste genetik mutasyonlar (değişim) ve kromozomlarda anormallikler ortaya çıkabilir. Gebelik süresi boyunca kimyasallara maruz kalmak zekâ geriliğine veya gelişim hızının yavaşlamasına neden olabilir.

İnfertilite, biyolojik ve fiziksel olarak zorlayıcı olmasının yanında psikolojik olarak da çiftleri etkileyen bir sorundur. Şok ve inanmama, yadsıma, anksiyete, öfke, kontrol kaybı, yalnızlık ve yabancılaşma, suçluluk, depresyon ve çözülme, infertilite tanısı karşısında çiftlerin verdikleri tepkilere örnek olarak verilebilmektedir.

Bağlanma kavramını ilk olarak İngiliz bilim insanı John Bowlby ele almıştır. En kısa tanımıyla bağlanma anne ve bebek arasında kurulan duygusal bağlılık ilişkisidir. Bowlby’e göre bebek, fiziksel olarak rahatlığının sürmesi, hayatta kalabilmesi ve kendini güvende hissedebilmesi için anneye bağlıdır ve karşılığında anne de bebeğe gereken güveni ve bakımı vererek psikolojik olarak bağlılık geliştirmektedir.

Bir sosyal hizmet uzmanının belirli bir duruma ne şekilde yaklaşacağı ve müdahale edeceği birçok farklı faktöre bağlıdır ama bu faktörlerin en önemlisi insan gelişimidir. Bu sebeple bir sosyal hizmet uzmanı, insan gelişimi bilgisi, kültürel hassasiyet, evlat edinme, etik bilgisi, gebelik psikolojisi gibi konularda ayrıntılı bilgi edinmelidir.

Doğum öncesi gelişim üç aylık dönemlere ayrılarak ifade edilebilir. İlk dönem olan birinci üç aylık dönem 0 ile 13 haftalık gebelik süresini kapsar ve gebeliğin en kritik dönemidir. Çünkü hayati organların gelişimi ilk 9 hafta içinde gerçekleşmektedir.

Fetüs gelişimini riske sokan bir diğer konu ise Rh faktörü olarak bilenen kandaki protein oranlarıdır. Eğer anne Rh negatif bir kan grubuna sahipse kanında protein yok demektir ve baba Rh pozitif kan grubuna sahip ise fetüste Rh uyumsuzluğu ortaya çıkar. Bu durumda annenin vücudu fetüse saldırması için antikorlar üretebilmektedir.

Dogum öncesi gelişim 3 aşamaya ayrılır. Bunlar, germinal, embriyonik ve fetal dönem olarak adlandırılırlar.

Gebeliğin en kritik dönemi hayati organların gelişmeye başladığı ilk üç aylık dönemdir. Germinal dönem, döllenme gerçekleştikten sonraki 2 haftayı
kapsar. Yumurta ve spermin birleşmesi fallop tüplerinde gerçekleşir. Gebeliğin bilinçli olarak sonlandırılmasına da kürtaj denir. Bununla birlikte Döllenme için en uygun zaman aralığı yumutlama öncesi ve sonrası günlerdir. Dolayısıyla doğru cevap E'dir.

Zehra Hanım'ın diyabet rahatsızlığına sahip olduğu, doğum sürecinde beslenmesiyle ve ilaç kullanımıyla ilgili destek aldığı ve Rh negatif kan grubuna sahip olduğu için kan uyuşmazlığını önleme amaçla serumla tedavisi gördüğü bilgisi paylaşılmıştır. Bununla birlikte doğum öncesi gelişimi etkileyen faktörlerden biri olan yaşla ilgili bilgi paylaşılmamışıtır. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Infertilite (kısırlık), bir sene korunmasız cinsel ilişki yaşandıktan sonra gebelik oluşmaması olarak tanımlanır. İnfertilite kadında ve erkekte ya da ikisinde birden görülebilir. Enfeksiyon, yaralanmalar, yaş ve diğer organik nedenlerden dolayı ortaya çıkabilir. İnfertilite tedavisinde genellikle ilk olarak tercih edilen yöntem hastaların durumuna göre cerrahi işlemler olmakla birlikte farklı tedavi yöntemleri de bulunmaktadır. Hastanın özelliklerine göre hangi tedavi yöntemine öncelik verileceğine karar verilir. Bununla birlikte Infertilite tanısı almış olan bireylerde suçluluk duyma, hayal kırıklıgı, psikolojik rahatsızlıklar, boşanma korkusu ve stres gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Dolayısıyla doğru cevap D'dir.

İnfertiliteye verilen tepkiler arasında sırasıyla şok, yadsıma, anksiyete, öfke/kızgınlık, kontrol kaybı, yalnızlık ve yabancılaşma, suçluluk, depresyon ve çözülme yer almaktadır. Öke ve kızgınlık aşamasında çift, haksızlıga ugramış gibi hisseder. Neden kendilerinin başına böyle bir şey geldiğini düşünmeye başlar. Nedenlerin aranmasında geçmişte yaşanan sıkıntılar, kürtajlar veya cinsel ilişkiler üzerine odaklanma başlayabilir. Bu durum eşlerde öfke veya kızgınlık duygusunun açığa çıkmasına ve eşler arasındaki ilişkinin zedelenmesine neden olabilir. Dolayısıyla doğru cevap' dir.

Gebe kadınlarda görülen endişe nedenleri arasında doğum nasıl olacağı ile ilgili korkular, iyi bir anne olup olamayacağı endişesi, sosyal ilişkilerdeki değişime dönük kaygılar ve anne rolüne uyum sağlayabilmeye dönük kaygılar yer almaktadır. Bununla birlikte infertilite çocuk sahibi olamama rahatsızlığıdır ve gebe kalmış bireyde görülme olasılığı yoktur. Dolayısıyla doğru cevap A'dır.

Baglanma kavramını ilk olarak İngiliz bilim insanı John Bowlby ele almıştır. Dolayısıyla doğru cevap B'dir.

Mary Ainsworth bağlanmayı üç kategoriye ayırmıştır. bunlar güvenli, kaygılı/kaçıngan ve kaygılı/dirençli bağlanmadır. Güvenli bağlanan bebek;
annesini çevreyi araştırmak için kullanır ve güvende hisseder. Anneden ayrı kaldığında kaygı hissetse de anne geri döndüğü zaman kolayca çevreyi araştırmaya devam edebilir. Dolayısıyla Defne'nin annesine güvenli bağlandığını söylemek mümkündür. Doğru cevap C'dir.

Gebe kadınlara danışmanlık hizmeti sağlayan Zehra Hanım gebelik psikolojisi, etik kurallar, yasal uygulama ve kanunlar ile kültürel hassasiyetler konusunda bilgi sahibi olmalıdır. Bununla birlikte ekonomik güçlükler konusunda bilgi sahibi olması gebe kadına yardım sağlama sürecinde elzem değildir. Dolayısıyla doğru cevap E'dir.

Baglanma; anne veya bakım veren ile bebek arasında kurulan karşılıklı duygusal etkileşimdir. Bu etkileşimde hem anne veya bakım veren hem de bebek aktif birer katılımcıdır. Güvenli bağlanma, kaygılı/kaçınan bağlanma ve kaygılı/dirençli bağlanma türleri mevcuttur ve bunların görülme sıklığı farklılaşabilir. Anne ve bebek arasındaki bağlanma doğum öncesi dönemde de gerçekleşmektedir. Doğum öncesi dönem ve yaşamın ilk yıllarında anne ve çocuk arasında kurulan duygusal bağ bireyin sonraki yaşantısındaki ilişkileri de etkileyebilmektedir. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.