YAŞAM BOYU BÜYÜME VE GELİŞİM

Deneysel araştırmalarda kişi önceden özel olarak hazırlanmış deney, laboratuvar ortamlarında incelenir. Genelde birey veya bireyler deneysel bir işleme maruz bırakılırlar ve sonrasında da bu deneysel işlemin kişi, kişinin davranışı üzerinde ne tür etkilere yol açtığı incelenir. Kişiye uygulanan deneysel işlemin kendisi bağımsız değişkendir, yani önceden düzenlenen, etkisi kontrol altına alınan değişkendir. Bu deneysel işlemin etkilemesini beklediğimiz davranış ya da özellik ise bağımlı değişkendir. Deneysel çalışmalarda dikkate alınan son değişken kontrol değişkenidir, yani bağımlı değişken yani kişinin davranışını, özelliğini etkileyebilecek, ama deneysele işleme katılmayan değişkendir. Deneysel çalışmalarda bu tür kontrol değişkenlerinin bilinmesi ve kontrol altına alınması sağlıklı sonuçlar etmek için son derece önemlidir

Boylamsal araştırmada birey veya bir grup belli bir yaşta incelenmeye başlanır ve bu inceleme yıllar sürer. Her yıl veya belirlenen zaman aralıklarında aynı kişilerden bilgi toplanılır ve süre sonunda tüm bu toplanan veriler birleştirilerek bir sonuca varılır. Örneğin, İngiltere’de II. Dünya Savaşından birkaç yıl sonra içinde tek yumurta ve çift yumurta ikizlerinin olduğu 14.000 civarında kişiden halen veri toplanmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Sıklıkla antropolojide kullanılan bir katılımlı gözlem türü olan Etnografi,
gelişmekte olan çocuk ve ergenler üzerinde kültürün etkisini araştırmak isteyen araştırmacılar tarafından artan bir biçimde kullanılmaktadır. Etnograflar bilgi toplamak amacıyla sıklıkla toplulukla belli bir süre hatta bazen yıllarca birlikte yaşarlar.  Doğal gözlem yaparlar, görüşmeler yaparlar ve gözledikleri olaylar hakkında yorumlar yaparlar. Doğru cevap D'dir.

Bir davranışı, öğrenmeyi sergileyebilmek için hem organizmanın gerekli olgunlaşma düzeyine erişmiş olması, ön öğrenmeleri yapmış olması hem de o davranışı, öğrenmeyi yapmaya güdülenmesi, duygusal olarak uygun durumda olması gerekir. Buradan hareketle hazır bulunuşluluğu organizmanın bir davranışı, öğrenmeyi, beceriyi yapabilmek için biyolojik ve psikolojik olarak hazır durumda olması şeklinde tanımlayabiliriz. İçerisinde olgunlaşmanın, önceki öğrenmelerin, ilgilerin, yeteneklerin, genel sağlık durumunun, ruh halinin ve güdülenmenin de olduğu bir kavramdır. Doğru cevap C'dir.

Freud'a göre insan davranışı büyük oranda hem içgüdüseldir hem de bilinçdışıdır. Freud bilinci bilinç, bilinç öncesi ve bilinçdışı olmak üzere üç düzeyde ele almıştır. Freud’a göre kişiliği oluşturan 3 ana yapı vardır: İd, ego ve süperego. İd biyolojik yanı, ego psikolojik yanı ve süperego ise toplumsal yanı ifade eder. Doğru cevap B'dir.

Evrimci yaklaşımın öncüleri dikkatlerini ağırlıklı olarak biyolojik donanımın davranışı nasıl etkilediğini araştıran etoloji alanına yönlendirmişlerdir. Evrimci kuramcıların öncülerinden olan Konrad Lorenz, yeni doğan ördek yavrularının doğumdan sonra genetik olarak çevrede hareket eden şeylere bağlanmaya programlandıklarını ortaya koymuştur. Yaptığı deneyde yeni doğan ördek yavruları, Lorenz’i anneleri
olarak görmüş ve ona bağlanmışlardır.

Süreklilik anlayışı, gelişimi yukarı doğru çıkan bir eğri gibi görürken, süreksizlik anlayışı gelişimi yukarı doğru çıkan basamaklar eğrisi şeklinde görmektedir. Süreklilik bir meşe palamudunun sürekli büyüyerek önce fidana, sonra da meşe ağacına dönüşmesi gibidir. Süreksizlik ise bir tırtılın aniden kelebeğe dönüşmesi gibidir. Doğru cevap B'dir.

Son (orta) Çocukluk Dönemi Gelişim Görevleri:
• Gündelik oyunlar için gerekli fiziksel becerileri öğrenme
• Kendine karşı olumlu, işlevsel bir tutum oluşturma
• Akranlarla olumlu sosyal ilişkiler geliştirme
• Cinsiyet rollerini öğrenme
• Okuma, yazma ve hesaplama ile ilgili temel becerileri geliştirme
• Gündelik yaşam için gerekli kavramları geliştirme
• Vicdan, ahlak ve değerler sistemi geliştirme
• Kişisel bağımsızlığa ulaşma
• Sosyal grup ve kurumlara karşı tutum geliştirme

Doğru cevap B'dir.

Etkin-edilgen temasının çocuğun bilinçli eylemlerinin ve tercihlerinin ötesinde olduğu ifade edilmektedir. Sevgi dolu ama bir o kadar da gerilmiş anne-babasını zorlayan mizaç olarak zor bir bebek, zor bebek olmayı seçmemiş olsa da etkin bir biçimde kendi gelişimini etkiler.

İnsan gelişimi, onu etkileyen bağlamlar dikkate alınmadan tam olarak anlaşılamaz. Gelişim tarihsel, ekonomik, sosyal ve tarihsel faktörlerden etkilenmektedir. Bağlamlar değiştiği için, insanlar da değişime uğramaktadır. Bu değişimin bir sonucu olarak bağlamlar gelişimde 3 tür etkiye yol açar: (1) Normatif yaşa bağlı etkiler, (2) normatif tarihsel etkiler, ve (3) normatif olmayan etkiler ya da oldukça bireysel yaşam olayları. Normatif yaşa bağlı etkiler belli bir yaş grubunda olan tüm bireyler için ortaktır. Bu etkiler erinliğe geçiş, menopoz gibi biyolojik süreçlerle ilgilidir, ancak okula başlama, emekli olma gibi çevresel ve sosyo-kültürel süreçleri de içinde barındırmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Gelişim sadece artış yönündeki değişimleri içermez, aynı zamanda ulaşılan gelişim düzeyini sürdürmeyi ve gelişimde azalmayı, kaybı da içermektedir. Aslında bu kazanım ve kayıp durumu her gelişim evresinde iç içe geçmiş durumdadır. Örneğin, zihinsel gelişim olarak somut işlemler dönemine erişildiğinde ki genelde ilkokul yılları ile başlar, somut düzeyde daha karmaşık işlemler yapabilme özelliği kazanılırken, hayali, fantezi ürünü düşüncelerde azalma meydana gelir. Doğru cevap A'dır.

ölüm

Kritik ve Duyarlı Dönem

Gelişim maddi imkanlarla sınırlıdır.

Sigmund Freud

Standart Testler

U. Bronfenbrenner, Çocuk ve ergen gelişiminde önceki çevreci yaklaşımların sınırlılıklarını vurguladığı ilgi çekici yeni bir yaklaşım sunmuştur. Gelişimde çevrenin etkisine vurgu yapan öğrenme kuramlarının ve sosyal biliş kuramının davranışı etkileyen çevresel güçlerin ne olduğunu yeterince netleştiremediğini ileri sürmüştür.