Yaşlılık

Dünya Sağlık Örgütü ortalama yaşam süresinin uzamasıyla beraber yaşlılığı 3 evreyle sınıflandırmıştır. 65-74 yaş aralığındaki bireyler genç yaşlı olarak değerlendirilmektedir. 

Yaş ayrımcılığı, herhangi bir bireye ya da gruba yaşından dolayı yapılan ayrımcılıktır.

Geriatri, yaşlılık döneminde ortaya çıkan hastalıklar ile ilgilenen, yaşlılıktan kaynaklanan hastalıkların koruyucu, tedavi ve
rehabilite edici yönleriyle ilgilenen bir tıp dalıdır.

Vücudun yaşlanma sürecine senesans adı verilir.

Genetik Teoriye göre yaşlanma genlerde kodlanmıştır ve büyüme, gelişme gibi dönemler gibi yaşlılık da yaşam döngüsünün bir parçasıdır.

Aşınma teorisine göre insan vücudu da bir makineye benzer bir mekanizmaya sahiptir ve organlar kullanıldıkça zamanla aşınmaya uğrar. Bu durum da organların, dokuların ve vücudun yaşlanmasına sebep olur.

Biyolojik yaşlanma teorleri şunlardır;

• DNA Hasar Teorisi
• Genetik Teori
• İmmünolojik ve Endokrin Teori
• Aşınma Teorisi
• Hücresel Yaşlanma Teorisi
• Strese Fizyolojik Tepkinin Azalan Yeterliliği Teorisi
• Metabolik Artıkların Birikmesi
• Serbest Radikal Teorisi.

Yaşlılıkta başlıca fiziksel değişim unsurları şunlardır; 

• Dış Görünüş (eklemler, kas ve iskelet sistemi)
• Dişler
• Ses ve Ses Telleri
• Cilt ve Saçlar
• Öz Bakım

Yaşlılıkta başlıca fizyolojik değişim unsurları şunlardır:

• Homeostaz (Dengeleşim)
• Sindirim Sistemi
• Solunum Sistemi
• Kalp ve Damar Sistemi
• Cinsellik
• Duyular (işitme, görme, dokunma, koku ve tat alma)
• Psiko-motor Beceriler

Polifarmasi, çoklu reçete ya da fazla sayıda ilaç kullanımı demektir.

Demans “bellek, dil, aritmetik, karar verme yetisi, dikkat ve diğer bilişsel fonksiyonlarda ilerleyici
kayıp” anlamına gelmektedir.

Yaşlanmayı etkileyen faktörler şunlardır;

• Beslenme
• Sigara, alkol ve madde kullanımı
• Egzersiz
• Düzenli uyku
• Stresle başa çıkmak
• Sağlıklı bir cinsel yaşam sürmek.

Megatrend, toplumları küresel boyutta etkileyen sosyal, politik, ekonomik, demografik, çevresel, kültürel ve teknolojik değişikliklerdir.

Yaşlı bireylerin toplam nüfus içindeki oranının %10’u geçtiği toplumlar çok yaşlı toplum olarak nitelendirilmektedir.

Ahlak, bireyin doğru ile yanlışı ayırt edebilmesini sağlayan ilkeler ve değerler bütünü olarak tanımlanmaktadır.

Kohlberg’in ahlak gelişim kuramına göre çocuklar 14 yaşında son dönem olan gelenek sonrası ahlaki gelişim dönemini tamamlarlar ancak, her bireyin son döneme geçmesi mümkün olmamaktadır. Bu kurama göre yaşlı bireylerin 3. dönem olan gelenek sonrası ahlaki gelişim döneminde olmaları beklenir. Bu dönem 5. Aşama olan “Sosyal Sözleşme Eğilimi” ve 6. Aşama olan “Evrensel Ahlak İlkeleri Eğilimi” aşamalarını kapsar. 

Yaşlılığın psiko-sosyal gelişim aşamaları aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Emeklilik ve gelir düşüşü
• Emeklilikte eşle beraber yaşamak
• Kişinin yaşıtlarıyla yakınlaşması veya yaşlılarla bağ kurması
• Aile ve arkadaşlık bağlarının sürdürülmes
• Sosyal ve yurttaşlık sorumluluklarının devam ettirilmesi
• Hastalık ve eşin/arkadaşların ölümü ile başa çıkmak
• Geç yetişkinliğin farklı basamaklarında uygun yaşam koşullarını bulmak
• Fiziksel güç ve sağlıktaki değişimlere adapte olmak ve bedensel kaygıların üstesinden
  gelmek
• Kişisel değerlerin, benlik kavramının ve kişisel kıymetin yeni olaylar ışığında yeniden
  değerlendirilmesi
• Ölümün geleceğini kabul etme.

Alzheimer hastalığına ilişkin belirtiler arasın yer alan bilişsel rahatsızlıklar;

1. Dil rahatsızlıkları
2. Motor becerilerde kayıp
3. Objeleri ya da kişileri tanıyamama
4. Yönetsel işlevlerde bozukluktur (ör. planlama, organizasyon).

Metabolik artıkların birikmesi teorisi yaşlanmanın biriken metabolik artıklarla ortaya çıktığını savunmaktadır.

Dünya Sağlık Örgütü'ne göre 65-74 yaş aralığındaki nbireyler genç yaşlı olarak değerlendirilmektedir. 

2015 yılı Dünya Sağlık Örgütü'nün sınıflandırmasına göre 75-84 yaş aralığındaki bireyler ileri yaşlı olarak değerlendirilmektedir.