Çocukluk (İlk Çocukluk ve Orta Çocukluk) Dönemi

Gelişim; organizmanın döllenmeden başlayarak bedensel, bilişsel, sosyo-duygusal yönden belli koşulları olan en son aşamaya ulaşıncaya kadar sürekli ilerleme kaydeden değişimdir.

Hazırbulunuşluk: Bireyin söz konusu davranışın gerektirdiği ön bilgiye, beceriye,
ilgiye, tutuma ve sağlığa sahip olmasıdır. Örneğin; çocuğun yakan top oynayabilmesi
için koşabilmesi (büyüme-olgunlaşma), topun nasıl oynanacağını bilmesi
(önkoşul öğrenmeler), top oynamaya istekli (motivasyon) ve sağlıkla ilgili top oynamasına engel teşkil edecek bir hastalığının olmaması gerekmektedir.

İlk çocukluk ya da okul öncesi dönem olarak adlandırılan 2–6 yaş, bebeklikten çocukluğa geçilen bir dönemdir. Çocuk aktif olarak çevresine yönelir, uyarıcılar ile dolu dış dünyayı keşfetmeye çalışır ve insan yaşamının en temel becerilerini kazanır. Dönemin Başlıca Gelişim Görevleri:

• Yürümeyi ve koşmayı öğrenme.
• Konuşmayı öğrenme.
• Kendi başına yemeyi öğrenme.
• Göz ile el arasında işbirliği ve denge kurma.
• Çevresine egemen olma ve istediklerini yapabilmek için gerekli araçları kullanabilme.
• Cinsler arası ayrılıkları ve cinsel ahlakı öğrenme.
• Kendi başına giyinmeyi öğrenme.
• Sevilmeyi, sevmeyi ve sevgiyi paylaşmayı öğrenme.
• Sevgiyi gösterme yollarını öğrenme.
• Kardeşleriyle ve anne babasıyla uygun ilişkiler kurabilme.
• Doğru ve yanlış konusundaki kavramları öğrenme, vicdan duygusu geliştirme.

Kaba Motor Gelişimi

• Daha ritmik yürürler; acele ile yapılan yürüyüşler yerini koşmaya bırakır.
• Üst vücudu sabit tutarak zıplar, hoplar, fırlatır ve yakalar.
• Hareket eden oyuncağı ayağı ile iter; çok az pedal çevirir.

İnce Motor Gelişimi

• Kolay kıyafetleri giyebilir ve çıkarabilir.
• Fermuarı açıp kapatabilir.
• Kaşığı etkin bir şekilde kullanır.

Korunum; problemleri çözmek, mantık kurallarına uygun zihinsel eylemler olarak
tamamlanan işlemlerin kullanıldığını gösterir. Bir dizi adım üzerine düşünme ve sonra
bunları zihinsel olarak ters yöne çevirince başlangıç noktasına dönüleceğini kavrayabilme becerisi olan tersine dönüştürebilme özelliğini göstermektedir.

Piaget’e göre insanın doğumla gelen yetenekleri:
• Şemalar oluşturma
• Özümseme
• Uyum sağlama
• Organize etme
• Uzlaşma

Alansal Akıl Yürütme: Okul ya da mahalle gibi büyük ölçekli, bilindik alanların zihinsel temsilleri olan bilişsel haritalar oluşturmayı içermektedir. Orta çocukluğun sonunda, çocuklar geniş ölçekli bir alanın bir bütün olarak görünümünü zihinsel olarak şekillendirebilir. Böylece krokinin yönü ve temsil ettiği alanın yönü aynı olmadığında bile, bir krokiyi kolayca çizerler veya kavrarlar (Berk, 2013).

Vygotsky’e göre bilişsel gelişime etkisi olan faktörler şu şekilde ifade edilebilir.
• Bilişsel gelişimde kültürün ve sosyal çevrenin önemi.
• Çocuk-yetişkin ilişkileri.
• Çocukların birbirleriyle işbirliği.
• Dil öğrenme.
• Nesne, materyal ve olaylara somut yaşantılar.

İmgesel Dönem: Bu dönemde bilgi, imgelerle taşınmaktadır. Görsel bellek gelişmiştir.
Çocuğun kararları dile değil, duyu organları yoluyla edindiği duygusal etkilere
dayalıdır. Herhangi nesneyi, olayı, durumu nasıl algılarlarsa zihinlerinde o şekilde
canlandırırlar. Bu dönem Piaget’nin İşlem Öncesi Dönemine denk gelmektedir.

Yakınsak gelişim alanı; çocukların tek başlarına yapabilmeleri için zor olan ancak bir yetişkin ya da daha yetenekli çocukların rehberliğinde yapabilecekleri görevler için Vygotsky’ın kullandığı terimdir.

Duyguların psikolojik, bilişsel ve sosyal etkileşim açısından işlevleri bulunmaktadır:
Psikolojik gelişim açısından duygular, çocuğun davranışlarını organize eder ve düzenler. Çocuğun yaşadığı duygusal durumlar, onun ne yapacağına karar vermesini düzenler. Bilişsel gelişim açısından duygular değerlendirildiğinde, çocuklar bilişsel faaliyetlerde gülümser, şaşırır, korkar. Orta çocukluk döneminde çocuklar, zor bir bilmeceyi çözmede uzmanlaşınca kendisi ile gurur duyar. Bu durumların tümünde de çocuğun bilişsel faaliyeti bir duygunun gösterilmesine yol açar. Sosyal etkileşim açısından da duygular, çocuğun diğer insanlarla etkileşim kurmasını, devam ettirmesini ya da sona erdirmesini sağlar. Duygular, bebeklik döneminden başlayarak gelişimini sürdürür. Çocuklarda sık görülen temel duygular mutluluk ve espri, öfke ve üzüntü, korku, empati, bağlılık ve mizaç duygularıdır

Dil gelişimi; 2-5 yaş arasında sürekli bir gelişim gösterir. Bir yıl içinde çocuğun dil gelişimi hayret verici bir hızda gelişir. Çocuk üç yaşını doldurduğunda 3-4 kelimeden oluşan cümleler kurmaya başlar ve bu cümlelerde fiillerin geçmiş, şimdiki ya da gelecek zamanlarını doğru olarak kullanır. Beş yaşına geldiklerinde çocuklar kendi dillerini başarıyla ve
gramer kurallarına uygun olarak kullanabilecek beceriyi kazanmıştır. Anlatımlarındaki organizasyon, detay ve ifade gücü artar (Cüceloğlu, 1990; Berk, 2013). Orta çocukluk döneminde çocuklar daha fazla sözcük tanımlamakta, söz dizim kurallarıyla ilgili bilgilerini arttırmakta, dili kültüre uygun biçimde nasıl kullanacağını daha iyi anlamaktadır (Santrock, 2012).

Duyu-hareket dönemi

Biliş; insanların dünyayı öğrenmelerini ve anlamalarını içeren dikkat, algı, bellek, okuma ve yazma, problem çözme, anımsama, düşünme, akıl yürütme, yaratıcılık gibi birçok özelliği içeren zihinsel süreçlerdir. 

Biliş; insanların dünyayı öğrenmelerini ve anlamalarını içeren dikkat, algı, bellek, okuma ve yazma, problem çözme, anımsama, düşünme, akıl yürütme, yaratıcılık gibi birçok özelliği içeren zihinsel süreçlerdir. Bilişsel gelişim ise yaşla birlikte zihinsel süreçlerde meydana gelen değişmeler şeklinde ifade edilir.

2-6 yaş arasını kapsamaktadır Piaget'in bilişsel gelişim kuramının ikinci dönemidir. Bu dönemde çocuklar dünyayı kelimeler, imgeler ve çizimlerle ifade eder. Kavramlar oluşturup, basit mantıksal ilişki kurmaya başlarlar. Aynı zamanda çocuğun bilişsel dünyası bu dönemde benmerkezciliği ve inançları tarafından yönetilmektedir.

Vygotsky, öğrenmenin tek başına yapılan bir etkinlik olmadığını, çocuğun diğer insanlarla karşılıklı ilişkileri içinde ona aktarıldığını, çocuğun bunu bağımsız olarak oluşturmadığını söyler.

Bruner

Freud’a göre ahlak gelişimi; cinsellik ve saldırganlık olarak
belirlenen güdülerle, sosyal engeller, yasaklamalar arasında
sağlıklı bir dengenin kurulmasıyla oluşur.

Sosyal öğrenme kuramcıları ahlak gelişimini, ani hiçbir değişim olmadan, derece derece ve sürekli biçimde ilerleyen birikimli bir toplumsal aşama olarak görürler. Bu kuramcılara
göre, ahlaki davranışlar da, toplumsal davranışlar gibi pekiştirme, ceza ve gözleme dayalı öğrenme yolu ile kazanılıp öğrenilir