YAŞAM BOYU BÜYÜME VE GELİŞİM - Deneme Sınavı - 4

Yaşlılıkta başlıca fiziksel değişim unsurları

1- Dişler

2- Ses ve ses telleri

3- Cilt ve saçlar

4- Dış görünüş

5- Öz bakım

Alzheimer hastalığı, öncelikle hafıza olmak üzere beynin tüm bilişsel fonksiyonlarında ilerleyici kayba neden olan ve beyinde anormal protein birikimiyle ortaya çıkan bir hastalıktır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Genetik faktörlerin etkili olduğu yaşlanma sürecinde, yaşam biçimi, karşılaşılan önemli yaşam olayları gibi çevresel, sosyal ve psikolojik faktörler de yaşlanma sürecini etkiler. Bu anlamda yaşlılık dönemindeki emeklilik ve gelir düşüşü, emeklilikte eşle beraber yaşamak, ölümün geleceğini kabul etmek vb. aşamalar yaşlılığın psiko-sosyal gelişim aşamalarındandır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yaşlanmayı etkileyen faktörler

1- Beslenme

2- Sigara, alkol ve madde kullanımı

3- Egzersiz

4- Düzenli uyku

5- Stresle başa çıkmak

6- Sağlıklı bir cinsel yaşam sürmek

Doğru cevap E seçeneğidir.

Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre 2013 yılında Türkiye nüfusunun %7,7’sini yaşlı nüfus (65+) oluşturmaktadır. Yapılan nüfus tahminlerine göre 2023 yılında bu oranın %10,2’ye, 2050 yılında %20,8’e, 2075 yılında ise %27,7’ye çıkması beklenmektedir. Bu istatistiklere göre Türkiye olgun toplum olmaktan çıkmış, yaşlı bir toplum hâline dönüş- mektedir. 2023 yılında ise Türkiye çok yaşlı toplumlar arasında yerini alacaktır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yaşlı kadınlarda hem dünyada hem de Türkiye'de sıklıkla görülen kanser türü %23.9 oran ile meme kanseridir.

İmmünolojik ve endokrin teoriye göre, yaşlanmayla birlikte bazı hormon seviyelerinde azalma görülmekte ve bağışıklık sistemi zayıflamaktadır. Bu durum yaşlı bireyleri bakteri, virüs ve diğer hastalıklara karşı savunmasız bırakmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Dünya Sağlık Örgütü ortalama yaşam süresinin uzamasıyla beraber yaşlılığı genç yaşlılık, orta yaşlılık ve ileri yaşlılık olmak üzere 3 evreyle sınıflandırmıştır. 65-74 yaş aralığındaki bireyler genç yaşlı olarak değerlendirilmektedir. Doğru cevap D'dir.

Yaşlılıkta fiziksel değişim gösteren unsurlar dış görünüş, dişler, ses ve ses telleri, cilt, saç ve özbakımdır. Osteoporoz, inkontinans, cilt lekeleri ve diş eti çekilmesi bu değişimlere dahildir. Konuşma hızında ise artış değil azalma görülür. Doğru cevap E'dir.

Yaşlılıkta düşmenin biyolojik, davranışsal, çevresel ve sosyo-ekonomik olmak üzere
birçok sebebi bulunmaktadır. Kas ve iskelet sisteminin zayıflaması ve D vitamini eksikliği biyolojik sebeplerdendir. Zayıf ışıklandırma ve engebeli zeminler ise çevresel sebepler arasındadır. Çoklu ilaç kullanımı davranışsal sebeplerden biridir. Doğru cevap C'dir.

Yaşlı erkek bireylerde en sık rastlanan kanser çeşidi %30. 3 oranıyla akciğer/bronşit/trake kanseridir ve onu %11.2 oranıyla prostat kanseri takip etmektedir. Doğru cevap A'dır.

Yaşlanmayla ortaya çıkan bilişsel değişikliklerin en belirgin olanları demans, hafıza ve öğrenme yeteneği, genel zeka, pratik zeka, dikkat ve konsantrasyon, konuşma, görsel-uzaysal algılama fonksiyonları, psikomotor fonksiyonlar ve üst seviye fonksiyonlardaki değişikliklerdir. Renk ve derinlik algısında da gerileme olmaktadır ancak bunlar fizyolojik değişimlerdir. Doğru cevap B'dir.

Aile ve arkadaşlık bağlarının sürdürülmesi, emeklilik ve gelir düşüşü, sosyal ve yurttaşlık sorumluluklarının devam ettirilmesi, hastalık ve eşin/arkadaşların ölümü ile başa çıkmak ve ölümün geleceğini kabul etmek yaşlılığın psiko-sosyal gelişim aşamalarındandır. Doğru cevap C'dir.

Kohlberg’in ahlak gelişim kuramına göre insanlar ahlaki gelişimlerinde üç dönem ve altı aşama geçirirler. Çocuklar 14 yaşında son dönem olan gelenek sonrası ahlaki gelişim dönemini tamamlarlar ancak, her bireyin son döneme geçmesi mümkün olmamaktadır. Bu kurama göre yaşlı bireylerin 3. dönem olan gelenek sonrası ahlaki gelişim döneminde olmaları beklenir. Bu dönem 5. Aşama olan “Sosyal Sözleşme Eğilimi” ve 6. Aşama olan “Evrensel Ahlak İlkeleri Eğilimi” aşamalarını kapsar. Sosyal sözleşme eğilimi aşamasına göre toplumsal normlarla değerlere uygun davranışlar sergilenir. Yasalar ve kurallar büyük önem taşır ancak aynı anda insani değerlerle özgürlük ve adalet gibi kavramlarla çatışan kurallar eleştirel bir şekilde sorgulanır. Doğru cevap A'dır.

Yaşlanmayı geciktirmek ve yaşlanmanın yan etkilerini en aza indirgemek için yaşam tarzında birtakım değişiklikler yapmak mümkündür. Düzenli egzersiz, sağlıklı ve dengeli
beslenme, düzenli uyku, alkol ve tütün ürünlerinden uzak durma, stresten kendini koruma gibi yaşam biçimleri, yaşlanmanın hızını ve yan etkilerini azaltan yöntemlerdir.Cinsellikten uzak durmak yaşlanma üzerinde olumlu etkisi olan bir faktör değildir. Doğru cevap B'dir.

Toplam nüfusun %4’ünün yaşlı bireylerden (65 +) oluştuğu toplumlar genç toplum, bu oranın %4 ve %7 aralığında olduğu toplumlar olgun toplum, %7 ve %10 aralığındaki toplumlar ise yaşlı toplum olarak nitelendirilmektedir. Yaşlı bireylerin toplam nüfus içindeki oranının %10’u geçtiği toplumlar ise çok yaşlı toplum olarak nitelendirilmektedir. Doğru cevap C'dir.

"Yaşlanma genlerde kodlanmıştır ve büyüme,gelişme gibi dönemler gibi yaşlılık da yaşam döngüsünün bir parçasıdır." ifadesi genetik teori, "İnsan vücudu da bir makineye benzer bir mekanizmaya sahiptir ve organlar kullanıldıkça zamanla aşınmaya uğrar." ifadesi aşınma teorisi, "Yaşlanmayı vücuttaki hücre oluşumunun yavaşlamasına ve bozulmasına bağlar." ifadesi hücresel yaşlanma teorisi, "Serbest radikaller zamanla hücre içerisinde birikerek DNA’yı hasara uğratır." ifadesi serbest radikal teoridir.

Kas liflerinde ve kas boylarında azalma 50 yaş sonrası oluşur.

Homeostaz (dengeleşim) adlı mekanizma, karşılaştığı hastalık durumlarında ve olağan dışı durumlarda vücudun dengesini sağlamaya çalışır. Polifarmasi: Çoklu reçete ya da fazla sayıda ilaç kullanımı demektir. Megatrend: Toplumları küresel boyutta etkileyen sosyal, politik, ekonomik, demografik, çevresel, kültürel ve teknolojik değişikliklerdir.

75 yaşındaki bir insanın maksimum solunum kapasitesi ve oksijen alma miktarı, 30 yaşındaki bir bireyin solunum ve oksijen alma kapasitesinin yüzde 40’ıdır.