YAŞAM BOYU BÜYÜME VE GELİŞİM - Deneme Sınavı - 19

Gelişim süreci sabit değildir; bireyin deneyimlerine bağlı olarak değişime uğrayabilmektedir. Bununla birlikte, gelişim yaşam boyu süren, çok yönlü ve bağlamsal olan bir süreçtir. Bu sebeple doğru yanıt IV. ifadenin bulunmadığı C seçeneğidir.

Temel güvene karşı güvensizlik oral döneme, Özerkliğe karşı utanç ve şüphe anal döneme, Girişimciliğe karşı suçluluk fallik döneme, Başarıya karşı aşağılık duygusu ise gizil döneme denk gelmektedir. Kimlik geliştirmeye karşı kimlik karmaşası ise genital döneme denk gelmektedir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Gelişimle ilgili yürütülecek araştırmalarda izlenmesi gereken etik ilkeleri 4 başlıkta toplamıştır. Bunlar: bilgilendirilmiş onay almak, gizlilik, deney sonrası bilgilendirme ve aldatmadır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Psiko-seksüel Gelişim Kuramında yer alan dönemler şu şekildedir:1. Oral dönem (0-1 yaş) 2. Anal dönem (1-3 yaş) 3. Fallik dönem (3-6 yaş) 4. Gizil (latent) dönem (6-11 yaş) 5. Genital dönem (12 yaş ve sonrası).

Doğumdan ölüme kadar devam eden gelişim, kendi içinde bazı evrelere, dönemlere ayrılmaktadır. Ergenlik dönemi de bu dönemlerden birisidir. Ergenlik döneminde ön plana çıkan gelişim görevlerinden bazıları şunlardır: Bir mesleğe karar verme ve hazırlanma, cinsiyetlerine uygun sosyal roller geliştirme,  bir değerler sistemi ve ahlak anlayışı  geliştirme, toplumsal açıdan sorumlu davranmayı isteme ve bunu edinme.

Bağlamlar değiştiği için, insanlar da değişime uğramaktadır. Bu değişimin bir sonucu olarak bağlamlar gelişimde 3 tür etkiye yol açar: (1) Normatif yaşa bağlı etkiler, (2) normatif tarihsel etkiler, ve (3) normatif olmayan etkiler ya da oldukça bireysel yaşam olayları. Normatif yaşa bağlı etkiler belli bir yaş grubunda olan tüm bireyler için ortaktır. Bu etkiler erinliğe geçiş, menopoz gibi biyolojik süreçlerle ilgilidir. Normatif tarihsel etkiler ise belli bir tarihsel olaya tanık olan belli bir kuşağın, dönemin insanlarında daha çok gözlenir. Ülkemiz bazında bakılırsa, Kurtuluş Savaşı yılları, 1980 darbesi ve öncesinde yaşanan toplumsal olaylar örnek verilebilir. Normatif olmayan etkiler ise belli bir kişinin yaşamından olan oldukça özgül, bireysel bir olayın bu birey üzerinde bıraktığı etkileri tanımlamaktadır. Bu etkilerin bu tür bir deneyime sahip olmayan bireyin akranlarında, yaşıtlarında görülmesi beklenmez. Anne-babayı erken yaşlarda kaybetmek, erken çocuk sahibi olmak, travmatik bir olay yaşamak veya büyük ikramiye kazanmak gibi olaylar bu tür etkilere yol açabilir. Bu açıklamalar doğrultusunda doğru seçenek Normatif tarihsel etkilerdir.

Kesitsel araştırma türünde farklı yaşlarda olan bireylerin aynı zaman diliminde incelenmesi söz konusudur.Deneysel araştırmalarda kişi önceden özel olarak hazırlanmış deney, laboratuvar ortamlarında incelenir. Genelde birey veya bireyler deneysel bir işleme maruz bırakılırlar ve sonrasında da bu deneysel işlemin kişi, kişinin davranışı üzerinde ne tür etkilere yol açtığı incelenir.  Sıralı araştırma yöntemi kesitsel ve boylamsal araştırma yöntemlerinin en iyi yanlarını birleştiren bir yöntemdir. Bunu da farklı yaş gruplarında bulunan bireylerden aynı zamanlarda belli bir süre sonuna kadar veri toplayarak başarır. Etik sorunlardan dolayı bazı araştırmalar korelasyonel olarak yapılır. Bu tür araştırmalarda birden fazla değişkenin, özelliğin arasındaki sistematik ilişkiler incelenir. Doğru cevap A'dır

Örnekte ele alınan ekonomik olarak bir yaşam standardına ulaşma ve bunu sürdürme gelişim görevidir ve bu gelişim görevi orta yetişkinlik dönemine aittir.

İnsan gelişimi, onu etkileyen bağlamlar dikkate alınmadan tam olarak anlaşılamaz. Gelişim tarihsel, ekonomik, sosyal ve tarihsel faktörlerden etkilenmektedir. Bağlamlar değiştiği için, insanlar da değişime uğramaktadır. Bu değişimin bir sonucu olarak bağlamlar gelişimde 3 tür etkiye yol açar: (1) Normatif yaşa bağlı etkiler, (2) normatif tarihsel etkiler, ve (3) normatif olmayan etkiler ya da oldukça bireysel yaşam olayları. Normatif yaşa bağlı etkiler belli bir yaş grubunda olan tüm bireyler için ortaktır. Bu etkiler erinliğe geçiş, menopoz gibi biyolojik süreçlerle ilgilidir, ancak okula başlama, emekli olma gibi çevresel ve sosyo-kültürel süreçleri de içinde barındırmaktadır. Doğru cevap D'dir.

ölüm

Fetüsün hareketlerinin anne tarafından ilk kez hissedilmesi bu döneme rastlar. Yedinci aydan doğuma kadar fetüs sürekli bir hızda gelişimine devam eder.

Doğum öncesi gelişim üç aylık dönemlere ayrılarak ifade edilebilir. İlk dönem olan birinci üç aylık dönem 0 ile 13 haftalık gebelik süresini kapsar ve gebeliğin en kritik dönemidir. Çünkü hayati organların gelişimi ilk 9 hafta içinde gerçekleşmektedir.

Mary Ainsworth bağlanmayı üç kategoriye ayırmıştır. bunlar güvenli, kaygılı/kaçıngan ve kaygılı/dirençli bağlanmadır. Güvenli bağlanan bebek;
annesini çevreyi araştırmak için kullanır ve güvende hisseder. Anneden ayrı kaldığında kaygı hissetse de anne geri döndüğü zaman kolayca çevreyi araştırmaya devam edebilir. Dolayısıyla Defne'nin annesine güvenli bağlandığını söylemek mümkündür. Doğru cevap C'dir.

Baglanma; anne veya bakım veren ile bebek arasında kurulan karşılıklı duygusal etkileşimdir. Bu etkileşimde hem anne veya bakım veren hem de bebek aktif birer katılımcıdır. Güvenli bağlanma, kaygılı/kaçınan bağlanma ve kaygılı/dirençli bağlanma türleri mevcuttur ve bunların görülme sıklığı farklılaşabilir. Anne ve bebek arasındaki bağlanma doğum öncesi dönemde de gerçekleşmektedir. Doğum öncesi dönem ve yaşamın ilk yıllarında anne ve çocuk arasında kurulan duygusal bağ bireyin sonraki yaşantısındaki ilişkileri de etkileyebilmektedir. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Döllenmiş yumurtaya zigot denilir.

Fetal Alkol Sendromlu Çocuk ve Fiziksel Belirtileri:

- Kafa çevresi dardır
- Kısa burun görülür
- Üst dudak incedir
- Burun ve dudak arası düzdür
- Gözler az açılır

- Gözlerin kenarında deri katlanmıştır
- Yüz düzdür
- Dar burun delikleri vardır

Kaba motor beceriler bağlamında ele alındığında bireyler 2-4 yaş aralığında, kolayca koşabilmekte, her basamağa bir adım atarak merdivenleri çıkabilmekte, iki ayak üzerinde sıçrayabilmekte, üç tekerlekli bisikletin pedallarını çevirebilmektedirler.

”Baştan ayağa” olarak ifade edilen sefalokaudal eğilimdir. Doğumdan önceki sürede baş vücudun diğer parçalarına oranla çok daha hızlı gelişir. Doğumda, baş
tüm vücut uzunluğunun dörtte birine sahipken bacaklar sadece üçte birini oluşturmaktadır. 2 yaşında, baş vücudun beşte birini oluştururken bacaklar yarısını oluşturur. Doğru yanıt C'dir.

8-10 yaş için yeterli kabul edilen uyku süresi 11 saattir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yeni doğmuş bebekler kokuları ayırt edebilse de koku duyusu ancak 6 yaşına kadar tamamlanır. Doğru cevap C seçeneğidir.