YAŞAM BOYU BÜYÜME VE GELİŞİM - Deneme Sınavı - 17

Ergenlik döneminde suça sürüklenme iki şekilde ele alınmaktadır.
1. Sosyal genç suçluluğu
2. Bireysel genç suçluluğu
Sosyal genç suçluluğu çete davranışlarında görülen çalma, kavga etme gibi yetişkin
kültürünün onaylamadığı davranışların sergilenmesini içerir. Çevresel faktörlerden kaynaklanır. Bireysel genç suçluluğu ise gencin kendine ait çözümleyemediği problemlerin sonucu ortaya çıkan anti sosyal davranışlardır. Doğru cevap B'dir.

Farklı iklim koşullarında yaşayan çocukların büluğa erme yaşları farklıdır, bu nedenle A şıkkı yanlıştır. Ergenlik dönemindeki kızlar azami boy uzunluğuna erkeklerden daha erken ulaşır, bu nedenle B şıkkı yanlıştır.  Baştaki büyüme ergenlikte tamamlanır, bu nedenle D şıkkı yanlıştır. Büluğ çağına girenlerde genellikle eşit olmayan ve orantısız bir büyüme görülür. Çoğu ergende orantısız organlar olduğu görülür. İlk önce kafa, eller ve ayaklar yetişkin formuna ulaşır. Bunu bacaklar ve kollar takip eder. En sonunda gövde tam büyüklüğüne ulaşır.  Bu eşitsiz büyümenin tipik bir sonucu olarak sakarlık ve hantallık görülür. Bu nedenle E şıkkı yanlıştır. Doğru cevap C'dir.

Soruda açıklaması verilen kavram erinliktir. Kızlarda ortalama 11-12 yaşlarda başlayan bu dönem altı aydan daha uzun sürmezken, bu evreye ortalama 13 yaşlarında giren erkeklerde iki yıl ve daha uzun sürebilir. Doğru cevap A'dır.

Büluğ (erinlik) çağının dışa vurumu birincil ve ikincil cins özelliklerin gelişimiyle görülür. Birincil cins özellikleri cinsel organlarla ve üremeyle doğrudan ilgilidir. Bu kız çocuklarında döl yatağının (rahim), vajinanın ve yumurtalıkların gelişimini içerir. Erkek çocuklarda ise birincil cins karakteristikleri penisin büyümesini, prostat bezleri ile testislerin gelişimini içerir. İkincil cins özellikleri ise cinsleri birbirinden ayıran fakat üremede doğrudan bir rolü bulunmayan cinsiyete özgü bedensel özelliklerdir. Bu özellikler arasında üreme organlarının büyümesi, derideki değişiklikler (sivilceler),kızlarda regl (aybaşı) kanamaları, göğüs ve kalçaların gelişimi, erkeklerde kıllanma, kasların gelişimi, ses değişikliği görülür. Doğru cevap E'dir.

Ergenlik dönemindeki bireyler soyut düşünme becerisinin de etkisiyle daha fazla kendilerine dönük olmaya başlamıştır. Bunun bir sonucu olarak ergen, kendi düşüncelerini diğerlerinin düşüncelerinden ayırt edememektedir. Ancak ergen bu dönemde diğerlerinin de kendilerine ait düşünceleri, deneyimleri, bakış açıları olduğunun bilincinde olarak iki tür inanç geliştirmektedir. Bunlardan biri hayali seyirci, diğeri ise kişisel efsanedir. Soruda açıklaması verilen kavram kişisel efsanedir. Doğru cevap B'dir.

Ergenlikte kazanılan soyut düşünme yetisi gelişmiş bir akıl yürütmeye, toplumsal ve ideolojik konularda mantıksal süreçlere izin verir. Bu özellik ergenin daha çok kişiler arası ilişkiler, politika, felsefe, din, ahlak, daha fazla soyutlanma gerektiren arkadaşlık sadakat, demokrasi, hakkaniyet ve dürüstlük gibi konulara ilgi duymasıyla belirgin şekilde görülebilir. Bu kapsamda, soyut bir kavram olan etik hakkında konuşabilmesi, bilişsel gelişimi hakkında fikir verecektir. Doğru cevap A'dır.

Kimlik dağılması yaşayan insanlar, ciddi bir karar ve yönelim yoksunluğunun acısını çeker. Her ne kadar bir kimlik krizinden geçseler de bunu hiçbir zaman çözemezler. Onlar, ne kişisel ideolojileri ne de kariyer seçimleri konusunda kesin kararlar alamaz. Bu insanlar düşük öz güven ve karar yoksunluğuyla karakterize olma eğilimin dedir. Örneğin bu tür kişi herhangi bir yerde, hiçbir zaman, birkaç aydan fazla kalmayan ve herhangi bir ciddi bağlanmaya direnen bir gezgin olabilir. Doğru cevap D'dir.

Kanun ve düzen aşamasında önemli olan başkalarını memnun edecek davranışlarda bulunmak değil, yerleşmiş kurallar ve sosyal düzeni korumaktır. Doğru davranış görevini yapmak, otoriteye saygı göstermek, kural ve yasalara uymaktır. Kurulu düzen eleştirilmeden kabul edilir. Doğru cevap D'dir.

James Marcia, Erikson’un psikososyal gelişim kuramı üzerine önemli araştırmalar yapmış ve insanların kimlik kriziyle baş etmesinin belli başlı dört yolunu tanımlamıştır. Bunlar: Kimlik kazanımı, moratoryum, mevcut kimliği benimseme ve kimlik dağılmasıdır. Doğru cevap C'dir.

Haz, bir güdünün doyumu sağlandığında ya da bir amaca varıldığında yaşanan duygudur. Haz, bireye mutluluk ve rahatlık verir. İhtiyaçların doyumundan kaynaklanan bu duygu insanı sevindiren duygular olarak tanımlanır. Sevinç, mutluluk, hoşlanma ile ifade edilir. Doğru cevap A'dır.

Erinlikten başlayarak ergenin duygularının yoğunluğunda artma olur. Artan duygu ve coşku hâli duygularını dışa vurma ihtiyacı doğurur. Olumsuz duygular el, kol hareketleri, yüz ifadesi ve bağırma gibi sözlü ve sözsüz davranışlarla dışa vurulurken; coşku ve karşı cinse yönelik duygular şiir, öykü yazma, hatıra defteri tutma gibi eylemlerle kâğıda dökülür. Doğru cevap E'dir.

Kızlar için ortalama 10, erkekler için ortalama 12 yaş buluğ öncesi bedensel farklılaşmaların başladığı yaşlardır.

Geç Ergenlik (18-21 yaş): Ergenliğin bu son evresi kimlik gelişiminin tamamlandığı ve kimlik duygusunda bir bütünlüğe erişildiği aşamadır.

Erken olgunlaşmanın olumsuz sonuçları da olabilmektedir. Sigara, alkol ve madde kullanımının yanı sıra saldırganlık ve suça sürüklenme konusunda da daha yüksek risk taşımaktadırlar.

Çok otoriter, baskıcı ise ergenin onlara karşı bir duruş sergilemesi ters kimlik olarak adlandırılır.

Erikson’a göre ergenlik, genç bireyin kendini tanımlama ve benlik saygısı üzerinde yoğunlaştığı “yaşamsal bir kavşak noktası”dır.

Benlik saygısı (öz saygı) bireyin benliğini beğenme derecesidir. Benlik saygısı benliğin duygusal yanıdır (Kulaksızoğlu, 2015).

James Marcia, Erikson’un psikososyal gelişim kuramı üzerine önemli araştırmalar yapmış ve insanların kimlik kriziyle baş etmesinin belli başlı dört yolunu tanımlamıştır. Bunlar:
-Kimlik kazanımı, 
-Moratoryum,
-Mevcut kimliği benimseme, 
-Kimlik dağılması.

Kimlik dağılması yaşayan insanlar, ciddi bir karar ve yönelim yoksunluğunun acısını çeker. Her ne kadar bir kimlik krizinden geçseler de bunu hiçbir zaman çözemezler. Onlar, ne kişisel ideolojileri ne de kariyer seçimleri konusunda kesin kararlar alamaz. Bu insanlar düşük öz güven ve karar yoksunluğuyla karakterize olma eğilimindedir.

Moratoryum kategorisi kimlik krizleri boyunca yoğun kaygı yaşayan ancak kişisel değerleri ya da bir kariyer seçimi konusunda bir karar almayan kişileri kapsar.