YAŞAM BOYU BÜYÜME VE GELİŞİM - Deneme Sınavı - 16

Öfke herhangi bir isteğin engele uğramasından dolayı ortaya çıkan olumsuz duygudur.

Her ergen büyüme hızı doruğuna farklı yaşlarda erişebilir. Kızlarda ilk adet kanamasından sonra ortalama 6 cm. kadar boy uzaması görülür. Boy uzaması kızlarda 16-18 yaşlarda, erkeklerde 18-20 yaşlarda durmaktadır.

Ergenlik yıllarında kızlar ortalama 16 kilogram, erkekler ortalama 20 kilogram alır.

Geç Ergenlik (18-21 yaş): Ergenliğin bu son evresi kimlik gelişiminin tamamlandığı ve kimlik duygusunda bir bütünlüğe erişildiği aşamadır.

Orta Ergenlik (15-17 yaş): Bu evrede bedensel gelişim büyük ölçüde tamamlanmıştır. Ergen daha çok ruhsal alandaki gelişimsel sorunları çözmekle meşguldür. Bu evrede arkadaş ilişkileri önem kazanır. Sosyal alanlarda kendini ortaya koyma, anne-babayla çatışma, ayrışma ve bireyleşme bu dönemin başlıca gelişimsel özelliklerindendir. Karşı cinsle ilişkiler artar ve cinsel kimlik gelişiminde ilerleme görülür. Verilmiş olan ilk iki özellik genç ergenlik dönemine aittir.

Büluğ (erinlik) çağına ilk giriş ani boy uzamasıyla karakterize olmuştur. Bu dönemde kız ve erkek çocuklar 5-12 cm arasında uzayabilirler. Büyüme atılımından önce erkek çocuklar genellikle kız çocuklardan yaklaşık %2 daha uzundur.

Geç olgunlaşan erkek ergenler akranları yanında çocuk görünüşleri nedeniyle göze battıkları hissine kapılabilmektedirler. Erken olgunlaşan erkekler geç olgunlaşan akranlarına oranla daha popüler ve okullarında da liderler olmaya daha yakındırlar. Erken olgunlaşan erkekler genellikle daha dengeli, daha sakin ve iyi huylu olmaktadırlar. Sporlardaki üstünlükleri ve akranlarının onlara yönelik takdir duyguları, özdeğer duygularının güçlenmesini sağlamaktadır.

Soyut İşlemler Dönemi (12 Yaş ve Üstü): Ergenler çocuklara oranla kelime oyunları, atasözleri, mecazlar ve benzetmeler gibi daha yüksek soyut mantık gerektiren işleri daha kolay anlarlar. Ergenlikte kazanılan soyut düşünme yetisi gelişmiş bir akıl yürütmeye, toplumsal ve ideolojik konularda mantıksal süreçlere izin verir. Bu özellik ergenin daha çok kişiler arası ilişkiler, politika, felsefe, din, ahlak, daha fazla soyutlanma gerektiren arkadaşlık sadakat, demokrasi, hakkaniyet ve dürüstlük gibi konulara ilgi duymasıyla belirgin şekilde görülebilir.

Genital Dönem: (12-20 yaş) Bu dönemde ergende hızlı bir değişim görülmektedir. Cinsel duygular ortaya çıkarak gencin ilgisi yetişkin cinselliğine yönelir. Cinsellik dışında arkadaşlık, meslek edinme, evlilik gibi konulara ilgi duyar. Ergen zihinsel olgunlaşma, olasılıklı düşünce, varsayımsal düşünce, göreceli düşünme gibi yetiler kazanmıştır. Ergen bu yetileri kullanmak ister, test eder, sınırlarını öğrenmek ister, risk alır.

James Marcia, Erikson’un psikososyal gelişim kuramı üzerine önemli araştırmalar yapmış ve insanların kimlik kriziyle baş etmesinin belli başlı dört yolunu tanımlamıştır. Bunlar:
-Kimlik kazanımı, 
-Moratoryum, 
-Mevcut kimliği benimseme, 
-Kimlik dağılması.

Duyuş, pozitif ya da negatif olması fark etmeksizin duygusal durumun yönünü açıklayan bir kavramdır. Duyuş, hareketin arkasında yatan duygular ve duygu durumlarının normalden farklı olmasıdır.

Ergenlik sözcüğünün İngilizcedeki karşılığı olan “adolescence”, Latincede “olgun hâle gelmek” anlamına gelen “adolescere” sözcüğünden türemiştir.

Erken Ergenlik (12-14 yaş) dönemi, bedensel gelişimin yaşandığı evredir. Bu evrede boy uzaması, kilo artışı, iç organlarda gelişme ve bunlara bağlı fiziksel kapasite artışı görülür.

Orta Ergenlik (15-17 yaş) döneminde bedensel gelişim büyük ölçüde tamamlanmıştır. Ergen daha çok ruhsal alandaki gelişimsel sorunları çözmekle meşguldür. Bu evrede arkadaş ilişkileri önem kazanır. Sosyal alanlarda kendini ortaya koyma, anne-babayla çatışma, ayrışma ve bireyleşme bu dönemin başlıca gelişimsel özelliklerindendir.

Geç Ergenlik (18-21 yaş) dönemi, kimlik gelişiminin tamamlandığı ve kimlik duygusunda bir bütünlüğe erişildiği aşamadır. Meslek seçmek, yaşam biçimini belirlemek, karşı cinsle sevgiye dayalı ilişkiler kurmak, kendine özgü bir değer sistemi edinmek kimliğin kazanılmasında rol oynayan etkenlerdendir.

Ergenlik dönemindeki bireylere, kendini anlamasına ve güven kazanmasına yardım edilmelidir. Sevilmek, beğenilmek, başarılı olmak, kendini güven altında hissetmek ve yeni tecrübeler kazanmak gereksinimleri böylece karşılanmış olacaktır.

Ergenlikte her iki cins de yalnız kalmak ister. Ebeveynlerinin ve arkadaşlarının birlikte olma isteğine karşı gelip içe dönebilir. Yalnız kalıp kendisindeki değişiklikleri düşünüp, yeni durumuna alışmak isterler.

Ergenlik döneminde duygularda ani iniş-çıkışlar olduğu gibi istikrarsızlık da vardır. Ergen, aynı olaya farklı zamanlarda değişik tepkiler gösterebilir. Çabuk öfkelenir, çabuk sevinir, çabuk sinirlenir. Tepkiler önceden kestirilemez.

Ergenlerin okul hayatında, çalışmaya karşı isteksizlik, evde sürekli sürtüşme ve kavgaya neden olur. Bu dönemde ergen daha çok arkadaşlarıyla birlikte olmak ister. Söz dinlememe, kurallara karşı gelme, bağırıp çağırma, vurup kırma, her şeyi boş verme, sorumsuzluk görülür.

Kişiliğin yapısını ve gelişimini açıklamak üzere oluşturulan psikoseksüel gelişim kuramı Sigmund Freud’un psikoloji alanı için önemli bir katkısını sembolize etmektedir.