YAŞAM BOYU BÜYÜME VE GELİŞİM - Deneme Sınavı - 8

Lev Vygotsky, Piaget tarafından geliştirilen kurama alternatif bir sosyokültürel bilişsel gelişim kuramı öngörmüştür. Piaget’ye göre çocuk hızla ilerleyen yalnız bir maceracıdır; ancak Vygotsky’e göre ise çocuklar gelişimsel yolda nadiren yalnız başlarına ilerler, daha çok uzman bir ebeveyn eşliğinde yürürler.

Bellek; zamanla bilginin tutulmasını içermektedir. Bazı araştırmacılar, 2-6 aylık bebeklerin bir buçuk yaşından iki yaşına kadar yaşantılarından bazılarını hatırlayabildikleri sonucuna varmıştır. Açık bellek; bireylerin bilinçli olarak bildikleri ve ifade ettikleri gerçekleri ve yaşantıları içermektedir.

Bebekler algı ve eylemle motor becerilerini birleştirir. Motor becerilerini geliştirmek için bebekler çevrelerinde bazı şeyleri algılamalıdırlar; böylece eylem için güdülenmeli ve algılamalarını ince-ahenkli hareketler için kullanabilmelidir. Motor becerileri, bebeklerin yönelişlerinin çözümünü temsil etmektedir. 13-18 aylık bebekler ince motor beceriler kapsamında iki küpü üst üste koyar; nesneleri küçük kaplara koyar   ve dışarı dökebilirler.

1-3 aylık bebekler ince motor beceriler kapsamında ellerine konan nesneleri tutabilir ve nesnelere hızlıca vurabilirler.

İnsanın gelişimi bedensel gelişim, bilişsel/zihinsel gelişim, sosyo-duygusal gelişim olmak
üzere temel üç boyuttan oluşan karmaşık bir süreçtir. Doğru yanıt A'dır.

Sosyo-duygusal gelişim, bütün olarak insanda duygu gelişimini kapsar.  Sosyal gelişim süreci ise ahlak gelişimini, yaşıtlarıyla ve aile üyeleriyle ilişkilerini içermektedir Verilen örnek ahlak gelişimi ile ilgili olduğundan bu boyutta yer almaktadır.

İnceleme kolaylığı açısından yaşam süreci genellikle çocuk gelişimi, ergen gelişimi ve yetişkin gelişimi olmak üzere üç ana gelişim dönemine ayrılmaktadır. Çocuk gelişimi doğum öncesi dönem, bebeklik, ilk çocukluk (okul öncesi) ve orta çocukluk (okul dönemi) dönemlerini kapsar. Ergen gelişimi, ön ergenlik ve geç ergenlik dönemlerini içermektedir. Yetişkin gelişimi ise genç yetişkinlik, yetişkinlik ve yaşlılık olmak üzere üç dönemden oluşmaktadır. Bu dönemlerden her birinin, öne çıkan bir gelişim görevi bulunmaktadır. Sosyal ilişkilerin ön plana çıktığı dönem 18-30 yaş arasını kapsayan genç yetişkinlik dönemidir.

Bebek duyu organları doğuştan itibaren hemen hemen mükemmel bir biçimde işleyiş göstermektedir. kendisini besleme konusunda son derece yararlı bazı refleksleri de beraberinde getirir. Bunların başında emme refleksi gelmektedir. Bunun yanında yapılan araştırmalar yenidoğan bebeğin hem operant (sebep-sonuç ilişkisine dayanan) koşullanma hem de klasik koşullanma yoluyla öğrenebildiğini göstermiştir. Ancak E seçeneğinde verilen örnek, gözlem yoluyla öğrenme örneğidir. ve bunun doğuştan geldiğine dair bir bilgi bulunmamaktadır.

Yenidoğan bebeğin kafatası arasında altı tane boşluk olup bu boşluklar “bıngıldak” (fontonel) adı verilen “yumuşak noktalara” bölünmüştür. Boşluklar bebeğin iri başının annenin dar olan doğum kanalından geçmesine yardımcı olur. Doğru yanıt A'dır.

Yukarıda verilen örnekteki gibi 10-12 aylık bir bebek, koltuğa tutunarak ayağa kalkabilir, nesneleri tek eliyle kavrayabilir. Ancak merdiven inip çıkma veya küpleri üst üste dizme gibi motor becerileri ilerleyen dönemlerde gelişmektedir. Doğru yanıt B'dir.

Her çocuk ayrı aylarda, haftalarda ya da günlerde farklı aşamalara ulaşsa da hareket aşamalarını sırasıyla takip eder. Dünyanın değişik yörelerinde yapılan araştırmalar, çocuğun hareket gelişmesinde izlediği sıranın evrensel olduğunu göstermiştir. Hangi ırktan ya da hangi milletten olursa olsun ve hangi iklim kuşağında büyürse büyüsün her çocuk gelişim sırasını izler. Bu gözlem bedensel gelişimin ilk yıllarda olgunlaşmaya bağlı biyolojik bir süreç olduğunu gösterir. Doğru yanıt A'dır.

İki aylık bebeklerin şeklin değişmezliği algısına, dört aylık bebeklerin ise rengin değişmezlik algısına ulaşmış oldukları görülmüştür. Yenidoğmuş bebekler kokuları ayırt edebilse de koku duyusu ancak 6 yaşına kadar tamamlanır. Derinlik algısının bebeklerde 1-1,5 ay sonra geliştiği düşünülmektedir. Doğru yanıt D'dir.

Çocuklardan korunum kazanması, somut işlemler döneminde gerçekleşmektedir. Buna göre Ahmet'in en erken somut işlemler döneminde olması gerekmektedir. Doğru yanıt D'dir.

Anne-babaya karşı güven duygusu geliştiremeyen çocuklar, ilkokul çağlarında arkadaşlık kurmakta, beraber oyun oynamakta zorluk çekerler ve ders ile ilgili konulara diğer çocuklara göre daha az ilgi duyarlar. Doğru yanıt C'dir.

Bebeğin yaşamının ilk iki yılındaki fiziki gelişimi kapsamlıdır. Yeni doğmuş bebeklerin başları,bedenlerinin diğer kısımlarına kıyasla oldukça geniştir. Boyunlarında çok az güç vardır ve başlarını tutamazlar, ama bazı temel reflekslere sahiptirler. 12 ay içerisinde, bebekler herhangi bir yere oturabilir, ayakta durabilir, eğilebilir, tırmanabilir ve genellikle yürüyebilir hâle gelirler. İkinci yıl boyunca, büyüme yavaşlar fakat koşmave tırmanma gibi faaliyetlerde ilerleme hızlıdır. Doğru yanıt A'dır.

Diş tabakalarının gelişimi doğum öncesi dönemde başlar. Olgunlaşmasını tamamlayan dişler, doğumdan sonra belli bir sırayla diş etlerini delerek çıkar. İlk dişler yaklaşık olarak 6-10. ayda çıkmaktadır. Doğru yanıt B'dir.

Yaklaşık olarak ilk iki yılı kapsayan birinci safhada bebek, çok hızlı bir şekilde kilo alır. Birinci yılda boyu 25 cm-30 cm uzar ve aynı sürede kilosu üç katına çıkar. İki yaşını dolduran çocuk, ergenlik dönemine dek daha yavaş ancak düzenli bir şekilde yılda 5 cm-7 cm uzar ve 2,5 kg alır. Yeni doğmuş bir bebeğin ortalama boy uzunluğu 50 cm, kilosu ise yaklaşık 2,5-5 kilo arasındadır. Doğru yanıt E'dir.

Doğduğunda mide kapasitesi 30-60 cc’dir. Ancak yaşla birlikte mide kapasitesi de büyüdüğünden alınması gereken besin miktarı da bu oranda artar. Bebeklerin midesi küçük olduğu için beslenme sırasında mide kapasitesi oranında besin alımına dikkat edilmelidir. Bebeğin çabuk acıkacağı göz önünde bulundurularak az ve sık beslenmesi gerekir. Doğru yanıt A'dır.

Görme keskinliği: Doğumdan hemen sonra parlaklıktaki değişime duyarlıdırlar ve
bu duyarlılık iki ay içerisinde hızla gelişir. Yenidoğan bebekler 19 cm uzaklıktaki
nesneleri net görebilir. Dört aylıkken normal bir yetişkin gibi görebilir. Doğru yanıt C'dir.

Vygotsky’nin kuramında birçok ilke vardır:
1. Çocuğun gelişimi etrafında neler olup bittiğine göre farklılaşacaktır.
2. Çocuklar çeşitli toplumsal durumlara ve değişimlere maruz kaldıklarında gelişirler.
3. Gelişim çocukların grup aktivitelerindeki etkileşimlerinin bir parçası olarak gelişir.
4. Çocuklar diğerlerini gözlemleyerek, onlardan etkinlikleri öğrenerek ve etrafındakilere göre performans sergileyerek gelişirler.
5. Çocukların gördüğü ve öğrendiği becerileri işleyebilmesi için bir semboller şeması kullanması gerekir.
6. Çocuklar etrafındaki kişilerle etkileşim yoluyla kültürel değerleri öğrenirler (Zastrow,
2014).