YAŞAM BOYU BÜYÜME VE GELİŞİM - Deneme Sınavı - 6

Harlow adlı Amerikalı psikoloğun şempanze yavruları üzerinde yaptığı araştırmalar, ilginç bulgular ortaya koymuştur. Erken yaşta annesinden ve diğer şempanzelerden ayrılarak yalıtılmış bir ortamda yetişen şempanze yavruları, yetişkin duruma gelince son derece yetersiz davranışlarda bulunurlar. Doğru cevap D'dir.

İnsanın gelişimi bedensel gelişim, bilişsel/zihinsel gelişim, sosyo-duygusal gelişim olmak üzere temel üç boyuttan oluşan karmaşık bir süreçtir. Düşünme, öğrenme, hatırlama, yargıda bulunma, problem çözme ve iletişim ile ilgili bütün bilişsel süreçlerdeki değişimleri içerir. Bilişsel gelişime etkileri nedeniyle kalıtımsal ve çevresel etkenler de bilişsel gelişim süreci kapsamında ele alınır.

Lev Vygotsky, Piaget tarafından geliştirilen kurama alternatif bir sosyokültürel bilişsel gelişim kuramı öngörmüştür. Piaget’ye göre çocuk hızla ilerleyen yalnız bir maceracıdır; ancak Vygotsky’e göre ise çocuklar gelişimsel yolda nadiren yalnız başlarına ilerler, daha çok uzman bir ebeveyn eşliğinde yürürler. Doğru cevap A şıkkıdır.

Gelişim dönemleri içinde 3-5 yaş aralığını kapsayan ilk çocukluk ya da okul öncesi dönemin öne çıkan özelliği bedeni kullanarak oyundur.

İlk dişler yaklaşık olarak 6-10. ayda çıkmaktadır. Doğru cevap C'dir.

On iki yaşına geldiğinde çocuğun ağzında 28 adet kalıcı diş bulunur. İlk düşen diş, genellikle alt, ön kesiciler olmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Yeni doğmuş bir bebeğin ortalama boy uzunluğu 50 cm'dir. Doğru cevap C'dir.

İki küpü üst üste koyma; nesneleri küçük kaplara koyup ve dışarı dökme 13-18 ay arasında gözlenen ince motor becerilere örnek olarak verilebilecek davranışlardır.

Bebekler, ilk yıl boyunca ayda yaklaşık 2,5 cm uzar ve ilk doğum günlerinde de doğdukları uzunluğun yaklaşık iki katı kadardırlar. Doğru cevap B'dir.

Yenidoğanın baş çevresi ise yaklaşık olarak 35 cm’dir. Doğru cevap C'dir.

Derinlik algısının bebeklerde 1-1,5 ay sonra geliştiği düşünülmektedir. Nesne kavramı, nesnenin sürekliliğine ilişkin ilk kanıt iki ay dolaylarında kendini gösterir. Bebeğe gösterilen oyuncak saklanınca şaşırdığı görülür. Ancak arama davranışı 6 ay dolaylarında gerçekleşir. Tamamen görüş alanından çıkan nesnelerin aranması ise 8-12 aylar arasında gelişir.

Bebek 2-3 aylık olana kadar tükürük bezi fonksiyon görmez ancak ağız suyu akar. Doğru cevap B'dir.

6-12 yaş arasında gözlenen somut işlemler döneminin öne çıkan özellikleri şunlardır; somut nesneler üzerine mantıklı düşünme vardır; korunum kazanma; üst düzeyde sınıflama yapma; ben merkezlikten uzaklaşma; somut yollarla problem çözme.

Derinlik algısının bebeklerde 1-1,5 ay sonra geliştiği düşünülmektedir. Doğru cevap A'dır.

Lev Vygotsky, Piaget tarafından geliştirilen kurama alternatif bir sosyokültürel bilişsel gelişim kuramı öngörmüştür. Vygotsky’nin kuramında birçok ilke vardır. Bunlar:
1. Çocuğun gelişimi etrafında neler olup bittiğine göre farklılaşacaktır.
2. Çocuklar çeşitli toplumsal durumlara ve değişimlere maruz kaldıklarında gelişirler.
3. Gelişim çocukların grup aktivitelerindeki etkileşimlerinin bir parçası olarak gelişir.
4. Çocuklar diğerlerini gözlemleyerek, onlardan etkinlikleri öğrenerek ve etrafındakilere göre performans sergileyerek gelişirler.
5. Çocukların gördüğü ve öğrendiği becerileri işleyebilmesi için bir semboller şeması
kullanması gerekir.
6. Çocuklar etrafındaki kişilerle etkileşim yoluyla kültürel değerleri öğrenirler.

5-10 ay: Özel bağlılık devresi. Çocuk kendisine bakan kimseye, çoğunlukla anneye
özel bir bağlılık geliştirir, ona daha çok gülümser, o yanından ayrıldığı zaman huzursuz olur, aşina olmayan sosyal durumlarda sığınılacak bir kucak olarak onu görür. Doğru cevap B'dir.

Konuşmayı öğrenmek uzun ve karmaşık bir olgudur. Bebeklikte bazı dil dönüm noktaları yaşanır. Bebeğin işaret etme, gösterme gibi jestleri kullanması ve kelimeleri kavramaya başlaması 8-12 aylık dönemde gözlenir.

Çocuğun ahlaki gelişimini ele alan üç büyük felsefe öğretisi vardır: Birinci öğreti; St. Augustine gibi teologlar tarafından ortaya konulmuş olup bireyin doğuştan günahkâr olduğunu savunur. Bu öğretinin geliştirilmiş şekli, Freud’un görüşlerinden oluşan Psikanalitik Kuram tarafından temsil edilir. John Locke’ın başlattığı ikinci öğreti, çocuğun nötr olarak doğduğunu ancak süreç içinde çocuğun eğitim ve yaşantısından etkilenerek doğru ya da yanlış bir yaşam oluşturduğunu savunur. Bu öğretinin bugünkü uzantısı öğrenme kuramı yaklaşımıdır. Jean Jaques Rousseau’ nun temsilcisi olduğu üçüncü öğreti, çocukların doğuştan saf ve temiz olduklarını, ancak yetişkinlerin müdahalesi sonucu ahlak dışı davranışları öğrendiklerini savunur. Bu öğretinin, son önemli temsilcisi Jean Piaget’dir.

Çocuk gelişimi doğum öncesi dönem, bebeklik, ilk çocukluk (okul öncesi) ve orta çocukluk (okul dönemi) dönemlerini kapsar. Ergen gelişimi ise ön ergenlik ve geç ergenlik dönemlerini içermektedir.
İlk ergenlik 12-14 yaş, geç ergenlik ise 15-19 yaş dönemini kapsar. Doğru cevap C seçeneğidir.

”Baştan ayağa” olarak ifade edilen sefalokaudal eğilimdir. Doğumdan önceki sürede baş vücudun diğer parçalarına oranla çok daha hızlı gelişir. “Yakından uzağa” doğru ifade edilen proximodistal eğilimdir. Yani gövdenin merkezinden dışarı dogru gerçekleşen büyümedir. Doğumdan hemen önce, epifiz (kemik ucu) denilen özel büyüme merkezleri vücudun uzun kemiklerinin iki uç noktasında
görülür. Tanıma göre cevap B seçeneğidir.