YAŞAM BOYU BÜYÜME VE GELİŞİM - Deneme Sınavı - 3

Piaget bilişsel gelişim kuramını geliştirme sürecinde, verilerini klinik gözlemlerden ve bilimsel araştırmalarından ve günlük yaşamdan yararlanarak elde etmiştir. Piaget, gözlemler sonucunda çocukların düşünce yapılarının yetişkinlerden farklı olduğunu ve farklı yaşlarda farklı düşünme yapılarının bulunduğunu vurgulamıştır. Bu bakımdan şemalar oluşturma, özümseme, uyum sağlama, organize etme ve uzlaşma, Piaget’e göre insanın doğumla gelen yetenekleridir.

Yaşça büyük çocuklar, küçük çocuklara göre topu eli ya da ayağı ile daha uzağa atabilir ve koşup atlarken vücutlarını daha yükseğe çıkarabilirler. Bu durum doğrudan güç kavramına vurgu yapmaktadır.

Merkezî sinir sistemindeki miyelinlenmedeki artış, orta çocukluk döneminde ince motor becerilerinde ilerlemeye yansımaktadır. Çocuklar, ellerini daha ustaca, bir alet gibi kullanır. Yedi yaşından itibaren çocukların elleri daha sabit bir hâl almaktadır. Bu yaşta, çocuklar yazmak için mum boya yerine kalemi tercih eder ve harflerin ters yazımı daha az gözlenir.

Dans ederken ve ekiplerini destekleme esnasında daha hızlı ve doğru hareketler sergilemekte; ebeleme ve top oyunlarında rakip takımın oyuncularını oyalamak için ileri, geri ve yana doğru başarılı hareketler sergilemektedirler. Bu süreç çeviklik ve atiklik kavramına vurgu yapmaktadır.

Bir organın görevini yapabilecek seviyeye ulaşması için geçirdiği biyolojik değişmelere olgunlama denir. Bu tür değişmelerde öğrenmenin etkisi yoktur.  Örneğin, çocuk yürüyebilmek için, yürümenin gerektirdiği biyolojik olgunluğa erişememişse, zorlansa da yürüyemez.

İlk çocukluk döneminin başlıca gelişim görevleri sunlardır: 
1. Yürümeyi ve koşmayı öğrenme.
2. Konuşmayı öğrenme.
3. Kendi başına yemeyi öğrenme.
4. Göz ile el arasında işbirliği ve denge kurma.
5. Çevresine egemen olma ve istediklerini yapabilmek için gerekli araçları kullanabilme.
6. Cinsler arası ayrılıkları ve cinsel ahlakı öğrenme.
7. Kendi başına giyinmeyi öğrenme.
8. Sevilmeyi, sevmeyi ve sevgiyi paylaşmayı öğrenme.
9. Sevgiyi gösterme yollarını öğrenme.
10. Kardeşleriyle ve anne babasıyla uygun ilişkiler kurabilme.
11. Doğru ve yanlış konusundaki kavramları öğrenme, vicdan duygusu geliştirme.

Doğru yanıt D'dir.

Orta çocukluk döneminin başlıca gelişim görevleri şunlardır: 
1. Büyük ve küçük kasları kullanmayı öğrenme.
2. Çeşitli oyunlarda beceri kazanma.
3. Kurallara uyarak yaşamayı öğrenme.
4. Yaşıtlarıyla oynamaya ve yaşamaya alışma.
5. Ev dışında, başka yetişkinlerle ilişki kurabilme.
6. Bedenini olduğu gibi tanıma ve kabul etme.
7. Kendi cinsi ile özdeşleşme ve kendi cinsine özgü rolleri benimseme.
8. Bedenine bakma ve temizlik alışkanlıkları kazanma.
9. Akranlarıyla yaşamanın, yetişkinlerle yaşamadan daha önemli olduğunu benimseme.
10. Kendi davranışlarının sorumluluğunu yüklenebilme.
11. Okuma, yazma, konuşma, hesaplama gibi temel okul becerilerini kazanma.

Doğru yanıt C'dir.
12. Zamanla ilgili kavramları öğrenme.
13. Somuttan soyuta doğru düşünme gücünü kazanma.

Kaba motor gelişimiyle ilgili olarak 3-4 yaş döneminde bir çocuk ayağını da kullanarak merdiven çıkabilir, tek ayağını kullanarak inebilir. Üst vücudunu esneterek zıplayıp hoplayabilir. Üst vücudunu çok az kullanrak topu fırlatabilir, topu göğsüne doğru yakalamaya çalışır. Üç tekerlekli bisikleti sürebilir.  Doğru yanıt B'dir.

4-5 yaş döneminde bir çocuk çatalı etkin şekilde kullanır, bir çizgiyi takip ederek makasla kesme işlemi yapar. Üçgen, çizgi ve çeşitli harfleri kopya eder. Doğru yanıt D'dir.

Piaget’e göre insanın doğumla gelen yetenekleri:
-Şemalaroluşturma
-Özümseme
-Uyum sağlama
-Organize etme
-Uzlaşma.

Doğru yanıt E'dir.

Sezgisel dönem (4-6 yaş): Bu dönemde, çocuk olayları yalnızca geçirdiği yaşantılara bağlı olarak tek yönlü düşünebilmeye başlamıştır. Çocuk, bu dönemde hızla eksik gruplama yapma durumundan yeterli bir sınıflama yeteneğine doğru ilerler. Dolayısıyla doğru yanıt A'dır.

Eylemsel Dönem: Bu dönemde çocuk, çevreyi eylemlerle anlar; çevresindeki nesnelerle ilgili yaşantıyı onlara dokunarak, vurarak, ısırarak, hareket ettirerek kazanır. Çocuğa bisiklete binmeyi öğretirken, ne sözel sembol ne de imge kullanılabilir. Çocuklar en kolay psikomotor eylemlerle öğrenebilir. Dolayısıyla doğru yanıt C'dir.

Beş yaşına geldiklerinde çocuklar kendi dillerini başarıyla ve gramer kurallarına uygun olarak kullanabilecek beceriyi kazanmıştır. Doğru yanıt D'dir.

Kohlberg, ahlaki aşamaların, bilişsel ilerlemelerde olduğu gibi birinden diğerine geçen ve bir öncekinin yerini alan değişmez diziler içinde ortaya çıktığına inanmıştır. Doğru yanıt B'dir.

Hazırbulunuşluk: Bireyin söz konusu davranışın gerektirdiği ön bilgiye, beceriye, ilgiye, tutuma ve sağlığa sahip olmasıdır. Örneğin; çocuğun yakan top oynayabilmesi için koşabilmesi (büyüme-olgunlaşma), topun nasıl oynanacağını bilmesi (önkoşul öğrenmeler), top oynamaya istekli (motivasyon) ve sağlıkla ilgili top oynamasına engel teşkil edecek bir hastalığının olmaması gerekmektedir.

Bir çocuğun çeşitli oyunlarda beceri kazanması ve kurallara uyarak yaşamayı öğrenmesi orta çocukluk dönemine ait becerilerdir. Yürümeyi ve koşmayı öğrenme, göz ile el arasında denge kurabilmesi ve cinsler arasındaki farkları öğrenmesi ise ilk çocukluk dönemi becerilerindendir.

Sevgiyi gösterme yollarını ve kendi başına giyinmeyi öğrenme çocuğun ilk çocukluk döneminde kazandığı becerilerdir. Büyük ve küçük kasları kullanmayı öğrenme, bedenini olduğu gibi tanıma ve kabul etme, zamanla ilgili kavramları öğrenme becerileri ise orta çocukluk dönemine aittir.

Bu dönemde beyin gelişimi devam etse de gelişim, bebeklik dönemindeki kadar hızlı değildir. Çocuk üç yaşına geldiği zaman beyni, bir yetişkin beyninin dörtte üçü büyüklüğe ulaşmıştır. Dört yaş grubu çocuklar fiziksel koordinasyon, algı, dikkat, hafıza, dil, mantık ve hayal gücü gibi birçok beceriyi geliştirirler. Altı yaşına geldiğinde ise çocuğun beyni yetişkin beyni büyüklüğünün %95’ine erişmiştir.