YAŞAM BOYU BÜYÜME VE GELİŞİM - Deneme Sınavı - 12

Anne tarafından taşınan hastalıkların da fetüs gelişimi üstünde olumsuz etkileri vardır. Frengi, herpes (uçuk), AIDS gibi cinsel yolla bulaşan hastalıklar fetüs gelişimini etkileyerek organların zarar görmesine, merkezî sinir sistemi sorunlarına, ölüme veya beyin zararına neden olabilir. Bu durumda doğru yanıt E seçeneği olur.

Doğum öncesi gelişim 3 aşamaya ayrılır. Bunlar, germinal, embriyonik ve fetal dönem olarak adlandırılırlar. Germinal dönem, döllenme gerçekleştikten sonraki 2 haftayı kapsar.

Germinal dönem, döllenme gerçekleştikten sonraki 2 haftayı kapsar. Bu dönemde zigot oluşur. Zigot fallop tüpünden hareket ederek rahîme iner ve rahim duvarına tutunur. Zigot bu esnada hücrelerini artırmaya başlar. İlk olarak ikiye bölünür. Ardından bu iki parça da ikiye bölünür. Yaklaşık üç gün sonra morula denilen çok hücreli yapıya sahip olur. Daha sonrasında bölünen hücrelerin iç katmanlarının oluşumu başlar. Bu haldeki yumurtaya blastocyst denilir. Bu hücreler sonrasında büyüyerek embriyoyu oluşturacaktır. Embriyonun ve plasentanın oluştuğu zamana Trophoblast adı verilir. Yumurtanın rahim duvarına tutunması ise implantasyon olarak adlandırılır.

Embriyonun en iç katmanına endoderm denilir ve ileride bu kısım sindirim ve solunum sistemini oluşturacaktır.

Fetal dönem, döllenmeden sonraki ikinci aydan başlar ve yaklaşık olarak yedinci aya kadar devam eder. Kollar, bacaklar ve eller oluşmaya başlar ve hareket etmeye başlar. Kıkırdak dokunun yerini artık kemikler almaya başlar. Bu dönemde artık bebeğe fetüs denilmektedir.

Düşük; gebelik sırasında gelişen organizmanın rahim dışında yaşayabilecek kadar gelinemediğinde gebeliğin sonlanmasıdır. Gebeliklerin yaklaşık olarak %15 ile %20’si düşükle sonuçlanmaktadır ve bu düşükler genellikle ilk 3 ayda gerçekleşmektedir. En sık karşılaşılan düşük nedeni ise kromozomlardaki anormalliklerdir. Üreme organlarındaki hastalıklar, virüs, enfeksiyon veya fiziksel travmalar da düşüğe yol açabilir.

Infertilite yaşayan çiftlerin deneyebilecekleri bazı yöntemler vardır. Bunlar;
-Cerrahi işlemler,
-Doğurganlığı destekleyici ilaç tedavisi,
-Evlat edinme/koruyucu ailelik,
-Tüp bebek tedavisi,
-Yapay döllenme,
-Taşıyıcı annelik.

Infertilite tanısına karşın çiftlerin verdikleri tepkiler şu şekilde sıralanabilir.
-Şok ve İnanmama,
-Yadsıma,
-Anksiyete,
-Öfke,
-Kontrol Kaybı,
-Yalnızlık ve Yabancılaşma,
-Suçluluk, 
-Depresyon, 
-Çözülme.

Çözülme: Çift, artık infertilite tanısını kabullenir ve doğal yollardan çocuk sahibi olamayacağının farkına varır.

Gebelik döneminde olan müracaatçılarla çalışırken sosyal hizmet uzmanı, belirli mesleki becerilere ek olarak bazı sağlam bilgelere de sahip olmalıdır. Bunlar;
-İnsan gelişimi bilgisi,
-Doğum öncesi gelişim bilgisi,
-Kültürel hassasiyet,
-Evlat edinme,
-Kürtaj,
-Gebelik ve doğumla ilgili güncel yasal uygulamalar ve kanunlar,
-Etik bilgisi,
-Gebelik, doğum ve doğum öncesi dönemi etkileyen faktörler,
-Gebelik psikolojisi.

Döllenmeden itibaren ortaya çıkan gelişim aşamaları, döllenme, morula, blastocyst, trophoblast, embriyo, fetüs, yenidoğan ve infanttan oluşmaktadır. Homeostasis tüm vücut fonksiyonlarının, normal seviyelerde, dengeli olmasıdır ve vücutta gerçekleşen değişikliklere karşı var olan dengenin korunmaya çalışılmasıdır.

Doğum öncesi dönem, sağlıklı bir bebeğin dünyaya gelmesi için kritik bir öneme sahiptir. Doğum öncesi gelişimi etkileyen faktörler, beslenme, ilaç, uyuşturucu ve alkol kullanımı, yaş, stres, annenin sahip olduğu hastalıklar, çevresel tehlikeler veya toksinler ve Rh uyumsuzluğudur.

Anne karnında gelişmekte olan fetüs, beslenmek için tamamen anneye bağımlıdır. Bu nedenle annenin sağlıklı beslenmesi önem taşımaktadır. Ne kadar kalori alındığı, vitamin, mineral ve protein alımı, dengeli beslenmek önemli kriterlerdendir. Bu sebeple beslenme doğum öncesi gelişimi etkileyen önemli faktörlerden birisidir.

Bazı ilaçların, uyuşturucu maddelerin, sigaranın ve alkol kullanımının gelişmekte olan fetüs üzerinde olumsuz etkileri vardır. Bu nedenle sayılan bu maddelerin kullanımı gebelik sırasında dikkat edilmesi gereken kritik noktaların başında gelir. Her ilaç, gelişim sürecine olumsuz etki etmese de gebelik boyunca zorunlu hâllerde ilaç kullanımı doktor kontrolünde olmalı ve gebelikteki etkileri üzerine araştırmaları yapılmış ilaçlar olmalıdır.

Radyasyon, çeşitli kimyasallar, atıklar ve diğer çevresel tehlikeler sanayileşmiş toplumlarda anne ve fetüs sağlığına karşı risk üretmektedir. Radyasyona maruz kalındığında fetüste genetik mutasyonlar (değişim) ve kromozomlarda anormallikler ortaya çıkabilir. Gebelik süresi boyunca kimyasallara maruz kalmak zekâ geriliğine veya gelişim hızının yavaşlamasına neden olabilir.

İnfertilite, biyolojik ve fiziksel olarak zorlayıcı olmasının yanında psikolojik olarak da çiftleri etkileyen bir sorundur. Şok ve inanmama, yadsıma, anksiyete, öfke, kontrol kaybı, yalnızlık ve yabancılaşma, suçluluk, depresyon ve çözülme, infertilite tanısı karşısında çiftlerin verdikleri tepkilere örnek olarak verilebilmektedir.

Bağlanma kavramını ilk olarak İngiliz bilim insanı John Bowlby ele almıştır. En kısa tanımıyla bağlanma anne ve bebek arasında kurulan duygusal bağlılık ilişkisidir. Bowlby’e göre bebek, fiziksel olarak rahatlığının sürmesi, hayatta kalabilmesi ve kendini güvende hissedebilmesi için anneye bağlıdır ve karşılığında anne de bebeğe gereken güveni ve bakımı vererek psikolojik olarak bağlılık geliştirmektedir.

Bir sosyal hizmet uzmanının belirli bir duruma ne şekilde yaklaşacağı ve müdahale edeceği birçok farklı faktöre bağlıdır ama bu faktörlerin en önemlisi insan gelişimidir. Bu sebeple bir sosyal hizmet uzmanı, insan gelişimi bilgisi, kültürel hassasiyet, evlat edinme, etik bilgisi, gebelik psikolojisi gibi konularda ayrıntılı bilgi edinmelidir.

Fetüs gelişimini riske sokan bir diğer konu ise Rh faktörü olarak bilenen kandaki protein oranlarıdır. Eğer anne Rh negatif bir kan grubuna sahipse kanında protein yok demektir ve baba Rh pozitif kan grubuna sahip ise fetüste Rh uyumsuzluğu ortaya çıkar. Bu durumda annenin vücudu fetüse saldırması için antikorlar üretebilmektedir.

Dogum öncesi gelişim 3 aşamaya ayrılır. Bunlar, germinal, embriyonik ve fetal dönem olarak adlandırılırlar.