YARGI ÖRGÜTÜ VE TEBLİGAT HUKUKU

Tebligatın usulsüzlüğü ile tebligatın yokluğu birbirinden farklıdır. Tebligat Kanunu’na göre bir tebligattan söz edebilmek için iki temel unsurun bulunması gerekmektedir. Bunlar yazılı bildirim ve belgelendirmedir. Bu iki unsurun veya bu iki unsurdan birinin mevcut olmadığı hâllerde tebligatın yokluğu söz konusu olacaktır. Örneğin tebliğ zarfı boş ise yazılı bildirim unsuru gerçekleşmediğinden tebligatın yokluğu durumu ortaya çıkacaktır.

Eski hâle getirme, yargılamada, kanunda belirtilen veya hâkimin kesin olarak belirlediği süre içinde yapılması gereken bir işlemi elde olmayan sebeplerle yapamayan ilgilinin söz konusu işlemi engelin ortadan kalkmasından sonra yapabilmesi için başvurabileceği hukuki bir imkândır.

Gecikmiş itiraz; icra ve iflas takiplerinde, ödeme emrinin tebliğinden itibaren kanuni süresi içinde ödeme emrine itirazlarını, kusuru olmaksızın iradesi dışında bir engel sebebiyle yapamayan borçluya ilgili mahkemeye başvurup, itirazda bulunma imkânı veren bir takip hukuku müessesesidir.

Nihai kararlar yargılamaya son veren ve hâkimin davadan elini çekmesi sonucunu doğuran kararlardır. Davayı esastan çözümleyen, taraflar arasındaki uyuşmazlığı sona erdiren nihai kararlara hüküm adı verilir.

Tebliğin usulüne aykırı yapılmış olması hâlinde, muhatabın tebliği öğrendiğinin ve bunun tarihinin iddia ve ispatı mümkün değildir. Bu hükme göre muhatabın usulsüz tebliği öğrendiği ve usulsüz tebliği öğrenme tarihi bizzat kendi beyanı ile sabit olur. Muhatabın usulsüz tebliği öğrendiği ve muhatabın usulsüz tebliği öğrendiğini bildirdiği tarihin aksi başka kimse tarafından iddia ve ispat edilemez. O hâlde muhatabın, usulsüz tebliği öğrendiğini beyan ettiği tarihin ayrıca ispatı ve araştırılması gerekmez. Bununla birlikte, Yargıtay, bazı kararlarında muhatabın bildirdiği öğrenme tarihinin aksinin tanıkla ispat edilemeyeceğini; ancak muhatabın usulsüz tebliği daha önce öğrendiğiniz yazılı belge ile ispat olabileceğini kabul etmiştir. Muhatabın usulsüz tebliği öğrendiğini beyan ettiği tarihe rağmen muhatabın yapmış olduğu işlemler muhatabın usulsüz tebliği daha önceki bir tarihte öğrenmiş olduğunu ortaya koyuyorsa; muhatabın beyan ettiği tarih değil gerçek öğrenme tarihi tebliğ tarihi olarak esas alınacaktır.

Tebligat Kanunu’nun bu babında; Tebligat Kanunu’nu uygulamakla görevli olanların işleyecekleri suçlarda Türk Ceza Kanunu anlamında kamu görevlisi oldukları kabul edilmiş; ayrıca yanlış adres bildirme, tebliğ evrakının muhatabına verilmemesi, tebligatı kabulden kaçınma, yalan beyanda bulunma suçları ve tebliğ evrakının taliki ile ilgili suçlar düzenlenmiştir.

Tebligat Kanunu’nun “Yanlış adres bildirmek” başlıklı 53. maddesine göre Tebligat Kanunu uyarınca tebligat yapılması gereken hâllerde bir kimse kendisine veya başkasına ait isim veya adresi yanlış olarak bildirirse fail hakkında altı aydan iki yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

Tebligat Kanunu’nun 55. maddesinde yalan beyanda bulunma suçu düzenlenmiştir. Kanunen daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde;
1. Tebliğ memuruna kendisi hakkında yalan beyanda bulunan muhatap,
2. Tebliğ işlemi sırasında tebliğ memuruna muhatap hakkında yalan beyanda bulunan muhatap yerine kendisine tebliğ yapılabilecek kimseler,
3. Muhatap veya muhatap yerine kendisine tebliğ yapılabilecek kimselerden olmadığı hâlde kimlik ve sıfatı hakkında tebliğ memuruna yalan beyanda bulunarak tebliğ evrakını alan kimse yukarıda her bir maddede tanımlanan fiil dolayısıyla bir yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır (TebK m.55/1).
Bu suç kasten işlenebilen bir suçtur. Yalan beyan sebebiyle bir gecikme veya genel ya da özel bir zarar meydana gelirse tebliğ memuruna yalan beyanda bulunan fail için ceza arttırılmıştır. Buna göre muhatap tebliğ memuruna kendisi hakkında yalan beyanda bulunursa veya muhatap yerine kendisine tebliğ yapılabilecek kimseler tebliğ işlemi sırasında tebliğ memuruna muhatap hakkında yalan beyanda bulunursa ve yalan beyan sebebiyle bir gecikme veya genel ya da özel bir zarar meydana gelirse fail hakkında ayrıca üç aydan bir yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Yine muhatap veya muhatap yerine kendisine tebliğ yapılabilecek kimselerden olmadığı hâlde kimlik ve sıfatı hakkında tebliğ memuruna yalan beyanda bulunarak tebliğ evrakını alan kimsenin yalan beyanı nedeniyle bir gecikme veya genel ya da özel bir zarar meydana gelirse fail hakkında ayrıca bir yıldan beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur (TebK m.55/2).

Tebligat Kanunu uyarınca gerekli olduğu halde tebliğ evrakının veya ihbarnamenin asılmasına ya da yapıştırılmasına karşı koyanlar ile asılan veya yapıştırılan bu evrakı bulunduğu yerden koparan, imha eden veya okunamaz hâle getirenler hakkında üç aydan bir yıla kadar hapis ve yirmi beş günden yüz elli güne kadar adli para cezasına hükmolunur.

Ceza kanunlarında tanımlanan, özel bir yükümlülük altında bulunan ve belli bir özelliğe sahip olan kişiler tarafından işlenebileceği kabul edilen suçlara “özgü suçlar” adı verilir. Örneğin, irtikâp suçunun faili ancak bir kamu görevlisi olabilir.