YARGI ÖRGÜTÜ VE TEBLİGAT HUKUKU - Deneme Sınavı - 2

Adli yargının temyiz mercii Anayasa'da Yargıtay olarak belirlenmiştir.

Söz konusu sistem yargı birliği sistemi olarak isimlendirilmektedir.

Söz konusu sistemin yaygın olarak Anglo-Sakson devletlerinde uygulandığı görülmektedir.

Söz konusu sistem idari yargı sistemi olarak ifade edilmektedir.

Vergi mahkemeleri ilk derece idari yargı mahkemelerindendir.

Bölge idare mahkemesi, Danıştay'la birlikte idari yargı üst mahkemelerini oluşturmaktadır.

Söz konusu sınırlama doktrinde yargı kısıntısı olarak ifade edilmektedir.

Re'sen araştırma ve yazılılık idari yargının iki temel ilkesidir.

Söz konusu usul Fransız hukuk sisteminden alınmıştır.

Çok hâkimli veya heyetli mahkemelerde, yargılama faaliyeti en az üç hâkimden oluşan heyet tarafından yerine getirilmektedir. Örneğin, ağır ceza mahkemeleri, asliye ticaret mahkemeleri bu şekilde görev yapan mahkemelerdir.

Kapalı duruşma hakkı değil tam tersi Aleni duruşma veya duruşmanın halka açıklığı ilkesi, duruşmanın herkese açık olmasını ve hükmün de bu açık duruşmada verilmesini ifade eder. Anayasa’nın 141/1 hükmünde: “Mahkemelerde duruşmalar herkese açıktır. Duruşmaların bir kısmının veya tamamının kapalı yapılmasına ancak genel ahlakın veya kamu güvenliğinin kesin olarak gerekli kıldığı hallerde karar verilebilir.” ifadesine yer verilmiştir.

Emperyalist Hukuk Sistemi şeklinde bir hukuk sistemi yoktur.

HMK’nin 24. maddesinde tasarruf ilkesinin unsurları olarak mahkemenin
iki taraftan birini talebi olmaksızın kendiliğinden
bir davayı inceleyemeyeceği, kanunda açıkça belirtilmedikçe hiç kimsenin lehine olan davayı açmaya veya hakkını talep etmeye zorlanamayacağı ve
tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri
dava konusu hakkında dava açıldıktan sonra da tasarruf yetkisinin süreceği ifade edilmiştir.

Dış bağımsızlık denildiğinde, hâkimin yargılamasını yürüttüğü somut uyuşmazlıkla ilgili tüm yargılama sürecinde, diğer devlet erklerini (yasama
ve yürütme) temsil eden organlarından, gelmesi muhtemel etkiye maruz kalmadan karar verebilmesi anlamına gelir.

Üyeler dört yıl için seçilir. Süresi biten üyeler bir kez daha seçilebilir.

Maddi ölçüte göre yargı fonksiyonu; hukuki uyuşmazlıkları ve hukuka aykırılık iddialarını çözümleyen ve karara bağlayan bir devlet fonksiyonudur.
Doktrinde maddi ölçüte göre yargının üç aşamada
yerine getirildiği belirtilmiştir.

Kıta Avrupası Hukuk Sistemi: İngiltere haricindeki tüm Avrupa kıtasında yürürlükte olduğundan bu isimle anılmaktadır. Günümüzde Türkiye’nin
de içinde yer aldığı pek çok ülkede uygulama alanı bulan ve kaynağını Roma hukukundan alan hukuk sistemidir.

Resen Harekete Geçme İlkesi: Resen harekete geçme ya da kovuşturma mecburiyeti ilkesi yargı mercilerinin ilgilinin talebine gerek kalmaksızın kendiliğinden olaya el koyması anlamına gelmektedir. Özellikle ceza yargılamasında egemen olan bu ilkeye göre dava açma yetkisi yalnızca Cumhuriyet savcılığındadır. Bu durum CMK’nın 160. maddesinde “Cumhuriyet savcısı, ihbar veya başka bir suretle bir suçun işlendiği izlenimini veren bir hâli öğrenir öğrenmez kamu davasını açmaya yer olup olmadığına karar vermek üzere hemen işin gerçeğini araştırmaya başlar.” şeklinde ifade edilmiştir. Resen araştırma mecburiyeti ilkesi ile savcılık organı harekete geçerek olayı araştırmak ve aydınlatmakla yükümlü olduğunu
ortaya koyar.

idari yargıda Danıştay’ın (AY md. 155) yüksek mahkeme olarak görev yaptığı yukarıda belirtilmiştir.

Hukuk yargılaması çekişmeli ve çekişmesiz yargı olarak olarak ikiye ayrılır. Ceza yargısında suç teşkil eden fiillerin engellenmesi, bastırılması ve yaptırıma tabi tutulması amaçlanırken hukuk yargısında, özel hukuka dair hakların tespiti ve gerçekleştirilmesi amaç edinilir. Ceza hukukunda uygulanan hukuk kuralları kamu hukuku temelli iken hukuk yargılamasında uygulanan kurallar özel hukuk temellidirler. Ceza  yargılamasında kamu yararının ön planda tutulması ve bunun sonucu olarak resen araştırma ilkesi geçerlidir. Hukuk yargılamasında ise birey menfaati ve taraflarca getirilme ilkesi hâkimdir. Ceza yargısı ile hukuk yargısı arasındaki önemli bir fark da ceza davalarında savcıların görev almasıdır. Doğru cevap D seçeneğidir.