YANGIN VE YANGIN GÜVENLİĞİ

Yangın algılama ve uyarı sistemleri konvansiyonel ve adreslenebilir yangın algılama ve uyarı sistemleri olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

• Konvansiyonel Yangın Algılama ve Uyarı Sistemleri: Konvansiyonel yangın algılama ve uyarı sistemleri, kurulu bulunduğu binada çıkan yangının sadece bölge bilgisini verebilen, insanları sesli ve ışıklı şekilde uyarabilen elektronik sistemlerdir.

Sistemin çalışması, yangın kontrol paneline (algılama ve erken uyarı sistemi merkezî kontrol ünitesine) algılama hatları ile bağlı bulunan algılama elemanlarının panele alarm bilgisi göndermesinin ardından, yangın kontrol panelinin üzerine alarm hatları ile bağlı olan sirenleri devreye sokması ve kendi ön panelinde yangın alarm bilgisinin nereden (hangi bölgeden) geldiğini göstermesi ile gerçekleşmektedir.

Adreslenebilir Yangın Algılama ve Uyarı Sistemleri: Tamamen elektronik ve programlanabilir sistemler bütününden meydana gelen adreslenebilir yangın algılama ve uyarı sistemleri, yangının adresini kesin olarak bildirmesi esasına dayanmaktadır. Adreslenebilir yangın algılama ve uyarı sisteminde her yangın algılama dedektörünün bir adresi bulunmaktadır. Bu da alarm veren dedektörün kolaylıkla panelden görünmesini ve yangın çıkış noktasının kolaylıkla tespit edilmesini sağlamaktadır.

Uyarı Butonları: Yangın kaçış yolları üzerine kurulan ve el ile yangın uyarısına imkân veren yangın uyarı butonları, herhangi bir bina veya tesiste yangının tespit edildiği anda ulaşılması güç olan bölgelere yangının sesli ve ışıklı şekilde bildirilmesi mantığı üzerine kurulu elektronik ekipmanlardır. Bu yönüyle butonların yerleştirildiği noktalar hayati önem taşımaktadır. Bir kattaki herhangi bir noktadan, o kattaki herhangi bir yangın uyarı butonuna yatay erişim uzaklığının 60 m’yi geçmeyecek şekilde konumlandırılmaları gerekmektedir. Engelli veya yaşlıların bulunduğu yerlerde bu mesafe azaltılabilir. Tüm yangın uyarı butonları görülebilir ve kolayca erişilebilir olmalıdır. Yangın uyarı butonları, yerden en az 110 cm ve en fazla 130 cm yüksekliğe yerleştirilmelidir.

Uyarı Butonları: Yangın kaçış yolları üzerine kurulan ve el ile yangın uyarısına imkân veren yangın uyarı butonları, herhangi bir bina veya tesiste yangının tespit edildiği anda ulaşılması güç olan bölgelere yangının sesli ve ışıklı şekilde bildirilmesi mantığı üzerine kurulu elektronik ekipmanlardır. Bu yönüyle butonların yerleştirildiği noktalar hayati önem taşımaktadır. Bir kattaki herhangi bir noktadan, o kattaki herhangi bir yangın uyarı butonuna yatay erişim uzaklığının 60 m’yi geçmeyecek şekilde konumlandırılmaları gerekmektedir. Engelli veya yaşlıların bulunduğu yerlerde bu mesafe azaltılabilir. Tüm yangın uyarı butonları görülebilir ve kolayca erişilebilir olmalıdır. Yangın uyarı butonları, yerden en az 110 cm ve en fazla 130 cm yüksekliğe yerleştirilmelidir.

Alev etkisi dedektörü: Doğrudan alevi gören bu tip dedektörler ultraviyole ve/veya infrared ışınımını algılarlar. İnfrared ışınımını algılayarak çalışan dedektörlerin, güneş gibi diğer infrared ışınım kaynaklarından etkilenmemesi için kırpışmayı algılama özelliğini içermeleri gerekir. Yanıcı sıvı ve patlayıcı madde depoları (cephanelik vb.), uçak hangarları, akaryakıt dolum tesisleri, boya fabrikaları, petrokimya tesisleri gibi mahallerde kullanılırlar.

Valf / Sıvı ya da gaz maddelerin akımını kontrol etmek için kullanılan kapak veya kapakçıklara ventil adı verilmektedir?

Acil durum kontrol sistemi, aşağıdaki işlem ve özelliklere sahip olması gereken bir sistemdir:

• Yangın sırasında kapanması gereken yangın kapılarını ve diğer açıklıkları kapatma amaçlı cihazları normal hâlde açık durum- da tutan elektromanyetik kapı tutucu ve benzeri cihazlarının serbest bırakılması

• Merdiven yuvaları ve asansör kuyuları ba- sınçlandırma cihazlarının devreye sokulması

• Duman kontrol sistemlerinin işlemlerini yerine getirmesi

• Yağmurlama sistemlerinden gelen alarm uyarılarının izlenmesi

• Acil durum aydınlatma kontrol işlemlerini gerçekleştirmesi

• Güvenlik ve benzeri sebeplerle kilitli tutulan kapıların ve turnikelerin açılması

• Asansörlerin yapılış özelliklerine bağlı olarak yangın esnasında kullanımının engellenmesi veya tahliye amacıyla itfaiye veya eğitilmiş bina yangın mücadele ekipleri tarafından kullanılmasının sağlanması

• Mahallî itfaiye ile elektrik işletmesine, belediyeye, polise veya jandarmaya, kurum amirine, bina sahibine ve gerekli görülen diğer yerlere yangının otomatik olarak haber verilmesi

Düşük genişleme oranına sahip köpüklerin kullanıldığı sistemler: Bu tiplerde köpüğün genişleme oranı bire yirmiden azdır ve köpük yüksek oranda su içerir. Düşük genişleme oranına sahip köpüklerin kullanıldığı söndürme sistemleri genellikle parlayabilen ve yanabilen sıvıların bulunduğu ve depolandığı mahallerde tercih edilirler. Bu sistemler oluşan köpüğü sıvının yüzeyine boşaltarak soğutma etkisine ve yüzeyin köpük örtüsü ile kaplanarak yangını söndürme etkisine sahiptirler. Köpük örtüsü sıvının buharlaşmasını bir süre önleyerek tehlikeyi engeller.

7. Toplanma Amaçlı Binalar; Eğlence, Müze ve sergi alanları ve Terminaller'dir.

Konvansiyonel Yangın Algılama ve Uyarı Sistemleri: Konvansiyonel yangın algılama ve uyarı sistemleri, kurulu bulunduğu binada çıkan yangının sadece bölge bilgisini verebilen, insanları sesli ve ışıklı şekilde uyarabilen elektronik sistemlerdir.

Bir yangın algılama ve uyarı sisteminin temel bileşenleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Giriş cihazları (Butonlar, Dedektörler)
• Kontrol panelleri ve tekrarlayıcı paneller (Değerlendirme ünitesi)
• Çıkış cihazları (Sesli ve ışıklı uyarı cihazları)'dır.

Optik duman dedektörü: Optik duman dedektörleri IR (infrared-kızılötesi) ışık saçma prensibiyle çalışan bir fotoelektrik duman hücresine sahiptir. Fotoelektrik hücrede alıcı ve verici olmak üzere iki önemli bileşen bulunur. Normal çalışma durumunda, IR Led vericinin saçtığı kızılötesi ışıklar foto diyot alıcı üzerine düşmez. Ancak yangın durumunda IR ışınları hücre içinde biriken partiküllere çarpıp alıcının üzerine düşer. Dedektör bulunduğu ortamda yangın olduğunu bu şekilde tespit edip yangın alarm santraline sinyal gönderir.

Duman Etkisi; İyonize duman dedektörü, Optik duman dedektörü, Işın tipi duman dedektörü
Sıcaklık Etkisi; Sabit sıcaklık dedektörü, Sıcaklık dedektörü, Kombine dedektör (Sabit sıcaklık + sıcaklık artışı)
Alev Etkisi ;Alev dedektörü
Gaz Etkisi ;Gaz dedektörü'dür.

Işın tipi duman dedektörü: Modüle edilmiş ışın yayınlayan bir verici ve bunu algılayacak şekilde ayarlanan bir alıcıdan oluşur. Işına giren duman, alıcıya giden kızılötesi ışık miktarının azalmasına neden olur ve cihaz alarm durumuna geçer. Tavan seviyesinin hemen altına monte edilir ve menzili 100 metreye kadar ulaşabilir. Işın tipi duman dedektörünün montaj ve bakımı çok zordur ve tavan yüksekliği 11 metreden fazla olan saraylar, tarihî yapılar, büyük fuarlar tiyatro ve sinema salonları, basketbol sahaları, depolar, hangarlar gibi yüksek tavanlı mahallerde kullanılır.

Karbondioksit Gazlı Söndürme Sistemleri; 
• Söndürme işlemini; oksijen seviyesini yanma sınırlanın altına çekerek ve soğutma yaparak gerçekleştirir.
• Renksiz ve kokusuzdur.
• Temizlik gerektirmez.
• Kullanıcı bulunan mekânlarda kullanılmaması gerekmektedir.
• Lokal söndürme amaçlı kullanılmaktadır.
• Sistemin tasarımı NFPA 12 standardına göre yapılmaktadır.

Yangın bölgesinin dış yüzeyini soğutmak ve yangının çevreye yayılmasını önlemek amacıyla kullanılan hidrantların dizayn debisinin en az 1900 l/dak olması şarttır. Debi, binanın tehlike sınıfına göre artırılır. Hidrant çıkışında 700 kPa basınç olması gerekir. Hidrantlar arası uzaklık çok riskli bölgelerde 50 m, riskli bölgelerde 100 m, orta riskli bölgelerde 125 m ve az riskli bölgelerde 150 m alınır.

Sabit sıcaklık dedektörü: Çevresindeki hava sıcaklığı belli bir değere ulaştığında alarm verir. Bu sabit değer genellikle 60 °C veya
90 °C’dir. Çoğunlukla kazan daireleri, mutfaklar, ütü odaları gibi yerlerde kullanılır.

BYKHY hükümleri gereği aktif yangın güvenlik sistemlerinin yeterli ve yetkin olarak uygulanmasındaki sorumluluk aşağıdaki gibi dağıtılmıştır:

Yangın güvenliği kavramının alt sistemlerinden bir tanesi olan aktif yangın güvenlik sistemleri, yangın olayını en kısa sürede keşfetmek, bina kullanıcılarını uyarmak ve güvenli bir ortam içerisinde tahliyelerini sağlamak, en yakın itfaiye birimlerini haberdar etmek, yangını başladığı mahalde sınırlandırarak kontrol altına almak, yangının büyüklüğüne bağlı olarak söndürmek veya yangına müdahale ekipleri gelinceye kadar zaman kazanmak amacıyla uygulanan yöntemlerdir. Doğru cevap B'dir.

Bir yangın algılama ve uyarı sisteminin temel bileşenleri aşağıdaki gibi sıralanabilir: