YANGIN VE YANGIN GÜVENLİĞİ

Taşıyıcı sistemler ve duvar elemanlarında en yaygın kullanılan yapı malzemeleri beton, çelik, ahşap esaslı malzemeler ve tuğlalardır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Yangın esnasında oluşan çevre sıcaklığının 1200 °C’den yüksek olduğu durumlarda tuğla duvarlarda sinterleşmeye rastlanır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Yalıtım malzemelerini genel olarak iki grupta ele almak mümkündür:
• İnorganik yalıtım malzemeleri; cam yünü, taş yünü, perlit
• Organik yalıtım malzemeleri; Polistre, poliüretan ve polietilen köpükler, çimentolu yonga levhalar vs.

Poliüretan köpük: Ham maddesi petrol türevidir. Yapılarda ısı yalıtımı amacıyla kullanılır. Dayanım sıcaklığının üst sınırı 110 - 120 °C’dir. Yandığında zehirli gaz ve boğucu duman çıkarmaktadır. TS EN 13501-1+A1 (2013)’e göre E sınıfındadır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Alüminyum: Özellikle cephe sistemlerinde kullanılan alüminyum 100 – 150 °C’de mukavemetini kaybetmektedir. Çekme mukavemeti 250 °C’de ilk mukavemetinin yarısına, 400 °C’de 1/20’ sine inmektedir. Alüminyum yangın karşısında çok zayıf bir yapı malzemesidir. 600 °C’de ise erimektedir. Doğru cevap D şıkkıdır.

A- Ahşap, Kâğıt ve Pamuk yangınlarında açığa çıkan gazlar; karbonmonoksit (CO), Formaldehit CH2O, Formik Asit HCOOH, Metilalkol CH3OH, Asetik asit CH3COOH. Doğru cevap D şıkkıdır.

Duman engeli olarak kullanılacak olan duvar, taban ve tavanlardaki çatlaklar yangına en az 30 dakika dayanıklı malzeme ile kapatılmalıdır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Yanıcılık sınıfını gösteren sınıflandırma düzeylerinin açık ifadeleri aşağıdaki gibidir:

• A1: Hiçbir şekilde yangına katkıda bulunmayan malzeme

• A2: Yangına aşırı derecede sınırlı boyutlarda katkıda bulunan malzeme

• B: Yangına çok sınırlı boyutlarda katkıda bulunan malzeme

• C: Yangına sınırlı boyutlarda katkıda bulunan malzeme

• D: Yangına makul boyutlarda katkıda bulunan malzeme

• E: Yangına karşı tepki performansı kabul edilebilir olan malzeme

• F: Yangına karşı tepki performansı belirlenemeyen malzeme

İlave sınıflandırma olarak duman üretimine dair sınıflandırmaların açık ifadesi de aşağıdaki gibidir:

• s1: Duman gazı üretimi çok sınırlı olan malzeme

• s2: Duman gazı üretimi sınırlı malzeme

• s3: Duman gazı üretimi s1 ve s2 sınıflarının gerekliliklerini karşılamamış olan malzeme

Yangın performansı tayin edilmemiş ve A1, A2, B, C, D, E sınıflarından biri olarak sınıflandırılmayan malzemeler F yanıcılık sınıfına dahildir.

Bir yapı malzemesinin teknik özelliklerinde yanıcılık sınıfı “A2-s1,d0” olarak belirtilmiş ise o malzeme zor yanıcı malzeme demektir.

Çelik: Aslında yanmaz bir malzemedir ve yangın yüküne herhangi bir etkisi / katkısı yoktur. Ancak belirli bir sıcaklık (kritik sıcaklık) karşısında taşıyıcılığını, çok yüksek sıcaklıklarda ise tüm mekanik özelliklerini yitirmektedir. Isıya karşı oldukça duyarlıdır ve ısı yükseldikçe mukavemetinde ve elastiklik modülünde hızlı düşüşler meydana gelir. Korunmasız olduğunda, yüksek sıcaklıklarda yumuşamaya başlayarak mukavemetini yitirir ve şekil değiştirir. Yüksek ısı karşısında artan plastik şekil değiştirmelerle birlikte, çelik konstrüksiyonlarda müsaade edilemeyecek kadar büyük şekil değiştirmelerine neden olur. Uzamalar ısıl gerilmelerin oluşmasına ve normal olarak yüksek sıcaklıklarda burkulma yapmayan kolonun burkulmasına ve daha düşük taşıma gücü göstermesine neden olabilir. Korunmamış çeliğin ısınma oranı, korunmuş çeliğe göre oldukça yüksektir. Bu nedenle, çelik yapı elemanlarının yangına karşı korunması zorunludur

Ahşap: Tutuşma sıcaklığı 250 – 300 oC’dir ve yanma sırasında yaklaşık dakikada 0.5 mm oranında kömürleşme olur, kömür katranı oluştuğunda çekirdek kısmının tutuşması yavaşlar. Bunların yanında ahşap, yangın sırasında yapısal özelliklerini korur. Tutuşabilir, yüzeyinde ateş yayılabilir ancak ahşap kesitinin kalınlığı oranında geç tutuşur. Tutuşma sıcaklığına erişen bir ahşap, gazlar ortaya çıkarır ve bu gazlar oksijenle birleşerek uzun alevli bir yanma oluşturur. Ahşabın bünyesinde bulunan reçine oranı da yanmanın hızını arttırır. Yanma süreci içerisinde ısının artması, ahşabın daha çok gaz çıkarmasına ve yangının devamına yol açar. Zamanla ateş ahşabın daha derin kısımlarına ulaşır ve geriye yavaş yavaş yanan kömür katranı kalır. Böylece ahşap yapı bileşeni taşıma gücünü gittikçe yitirir ve sonunda yapı içerisindeki görevini yerine getiremez olur.

Yalıtım malzemelerini genel olarak iki grupta ele almak mümkündür:

• İnorganik yalıtım malzemeleri; cam yünü, taş yünü, perlit

• Organik yalıtım malzemeleri; Polistre, poliüretan ve polietilen köpükler, çimentolu yonga levhalar vs.

Perlit: Yapılarda ısı yalıtımı amacıyla çimento ile karıştırılarak kullanılmaktadır. Perlit yapısındaki gözenekler sayesinde olağanüstü ısı ve ses yalıtım özelliğine sahiptir. Binalarda, sıva, şap, çatı kaplama ve katlar arasındaki ısı ve ses yalıtımını sağlamak amacıyla perlit kullanılmaktadır. Hafif olmasından dolayı binanın ölü yükünü azaltarak depreme karşı korur. İnorganik bir madde olduğu için, yüksek ısıda özelliğini kaybetmez, yangının sıçramasını ve dağılmasını önlemektedir. Dayanım sıcaklığının üst sınırı 1200 oC’ dir. Yangın sınıfı, karıştırıldığı çimentonun oranına bağlı olarak değişmektedir

Seramikler: Yüksek sıcaklıklarda sinterleme ile dayanım kazanırlar. Bu nedenle binlerce yıldan beri ateşe maruz kalan yerlerde kullanılmış ve yüksek ısı teknolojisinin gerçekleşmesinde önemli rol oynamışlardır. Seramik yapı malzemelerinde yangın tahribatı, gerimeler nedeni ile kabuksu atmalar şeklinde görülmektedir [

Duman engellerin de bulunması gereken özellikler ise aşağıdaki şekilde belirlenmiştir:

• Duvardan duvara, tabandan tavana ya da bir engelden diğerine olmak üzere sürekli olmalıdır.

• Duman engeli olarak kullanılacak olan duvar, taban ve tavanlardaki çatlaklar yangına en az 30 dakika dayanıklı malzeme ile kapatılmalıdır.

• Duman engeli olarak kullanılacak kapılar üzerindeki camlar, telli cam olmalı ve cam kenarlarının duman sızdırmazlığı sağlanmalıdır.

• Kapılar kendi kendine ya da tehlike anında otomatik olarak kapanmalıdır.

• Duman engellerinin dış duvarlarla, diğer duman engelleriyle ya da yangın duvarlarıyla karşılaştığı yerlerdeki açıklıklar, duman geçirmeyen malzemelerle kapatılmış olmalıdır.

Ölümlerin %90’ından fazlasına zehirli duman neden olmaktadır ve yangına müdahale ekipleri yangın ortamında oluşan duman nedeniyle büyük zorluklarla karşı karşıya kalmaktadır.Doğru cevap ''A'' şıkkıdır.

Yangın olaylarında yangın yan ürünleri ile ilk yüzleşen iç yüzey kaplama malzemeleri (tavan, döşeme ve duvar kaplamaları) ile yalıtım malzemelerinin ise en az normal alevlenici olması gerektiği belirtilmiş, yüksek bina sınıflarında ve kullanıcı yükü 100 kişiden fazla olan toplanma amaçlı mekânlarda bu malzemelerin en az zor alevlenici nitelikte olması hükmü getirilmiştir.Doğru cevap ''D'' şıkkıdır.

A1: Hiçbir şekilde yangına katkıda bulunmayan malzemedir.Doğru cevap ''A'' şıkkıdır.