YANGIN VE YANGIN GÜVENLİĞİ

termal tesisler, konaklama amaçlı bina sınıflarında yer alırken diğerleri endüstriyel yapılara ait bina tipleridir.

Yüksek tehlike 2 YAPI TİPLERİ: Aydınlatma fişeği fabrikaları, Plastik köpük ve sünger imalathaneleri, lastik köpük eşyaları, Katran damıtma, Otobüs ambarı, yüklü kamyonlar ve vagonlar, Otobüsler, yüksüz kamyonlar ve demir yolu vagonları için depolar. Diğer seçenekler ise orta tehlikede yer alan yapı tipleridir.

Mutfaklar, Çay Ocaklar, Sobalar ve Bacalar
• Mutfak ve çay ocakları binanın diğer kısımlarından en az 120 dakika süreyle yangına dayanıklı bölmeler ile ayrılmış biçimde konumlandırılmalı
• Bölme olarak ahşap ve diğer kolay yanıcı maddeler kullanılmamalı
• Doğal gaz kullanılan kombi ve şofbenlerin bacaları ile cihazları bacaya bağlayan borular paslanmaz çelik ve birleşme noktalarındaki kelepçeler sızdırmaz olmalı

Kütlesel yalıtım: Çelik taşıyıcı elemanların beton, tuğla vb. malzemelerle çerçevelenmesi veya doldurulması yöntemidir. Çelik elemanların kesit şekillerine göre beton, çelik elemanın içine veya dışına
uygulanabilir.

P veya PH Gücün sürekliliği veya sinyal verilmesi (alarm)

İki katlı konutun ikinci katında (garaj veya bodrum kat üstü hariç) REI 30

Kaçış yolu teşkil eden her bölüm REI 30

Tasarlanan binalarda işleve bağlı olarak yangın başlama, büyüme olasılığı olan mekânlara dair yapılacak planlama hataları, bir yangın olayında yakıt görevi görebilecek malzemelerin tercihi nedeniyle artan yangın yükü, oluşabilecek yangın yüküne karşı yapı strüktürünün ve konstrüksiyonunun yanabilirliği riskin gerçekleşme olasılığını artırırken, tasarımla birlikte gelen yatay ve düşey boşlukların varlığı, dikkatsiz malzeme seçimi, uygulamada ortaya çıkabilecek işçilik ve detaylandırma hataları da kısa sürede yangının tüm binaya yayılma olasılığını artıracaktır.

Büyük yapılarda taşıyıcı sistemi ve bina bütününü etkileyen yangın yükünü azaltmak için yangını başladığı mekânda tutarak boyutunun büyümesini engellemek gerekmektedir. Bu amaçla yapıda bölmeler/kompartımanlar oluşturulması önemli ve etkin bir çözümdür.

Yapıda bulunan duvar, döşeme, kolon, kiriş, merdiven, çatı gibi yapı bileşenlerinin ya da elemanlarının
yangın esnasında yük taşıma, bütünlük ve yalıtkanlık özelliklerini belirlenen bir süre boyunca koruyarak
yangına dayanması “yangına karşı dayanım (direnç)” olarak tanımlanmaktadır

B; Doğal, duman ve ısı havalandırıcılarının işlerliği

Bina kullanım sınıflarına göre toplanma amaçlı binalar şunlardan oluşur:

Depolar, depolama amaçlı tesisler ve eğitim tesisleri ise kurumsal binalar olarak değerlendirilirler. Doğru cevap B’dir.

Yüksek yangın yüküne ve yanabilirliğe sahip ve yangının çabucak yayılarak büyümesine sebep olacak malzemelerin bulunduğu yerler yüksek tehlike sınıfına giren yapılardır. Havai fişek fabrikaları ise yüksek tehlike sınıfının içinde ve yüksek tehlike 4 alt sınıfında yer alan yapılardır. Doğru cevap C’dir.

Sığınaklar, otoparklar ve çatılar için alınması gereken tedbirler şu şekildedir:

Diğer taraftan, kazan daireleri, yakıt depoları, mutfaklar, çay ocaklar, sobalar ve bacalar yangına en az 120 dakika dayanıklı bölmelerle diğer mahallerden ayrılmalı. Doğru cevap E’dir.

TS 9935’e göre yangın dayanımları açısından yapılar dört gruba ayrılmıştır:

Tip I – Yanmayan: Tip I-445 ve Tip I-332 olmak üzere iki tipi vardır.

Tip II – Yangına Dayanıklı: Tip II-222 ve Tip II-111 olmak üzere iki tipi vardır.

Tip III – Dış Yüzeyleri Korumalı: Tip III-211 ve Tip III-200 olmak üzere iki tipi vardır.

Tip IV – Ahşap Karkas: Tip IV-111 ve Tip IV-000 olmak üzere iki tipi vardır.

Doğru cevap A’dır.

Çelik elemanların yetkin yöntemlerle yalıtılarak yangından korunması gerekir. Çerçeveyi sarma yöntemleri ile yalıtımda ise 3 çeşit uygulaması vardır. Birincisi sıva ile yalıtım; alçı taşı, çimento, perlit, vermükulit ve kum gibi malzemelerin karışımlarından elde edilen harcın, hazırlanan yüzeye sürülmesi şeklindedir. Ancak harcın tutunabilmesi için çelik profile veya çelik etrafına konulacak metal dikmelere metal ağ giydirilmesi gerekmektedir. İkinci yöntem olan püskürtme sistemler ile yalıtım; makineden gelen basınçlı sıvanın tabancalarla çelik elemanlara püskürtülmesi işlemidir. Üçüncüsü ise sıcaklıkta şişen/genleşen (intümesan) boyalar ile yalıtımdır. Boyanın bileşiğinde bulunan gazın ısı ile açığa çıkarak kalın bir yalıtım köpüğü hâline dönüşmesi sonucu çelik elemanların yangından korunmasını sağlamaktadır. Doğru cevap B’dir.

Büyük yapılarda taşıyıcı sistemi ve bina bütününü etkileyen yangın yükünü azaltmak için yangını başladığı mekânda tutarak boyutunun büyümesini engellemek gerekmektedir. Bu amaçla yapıda bölmeler/kompartımanlar oluşturulması önemli ve etkin bir çözümdür. Yangın riski yüksek olan alanların diğer alanlardan ayrılması, bir alanda çıkacak yangından dolayı, diğer alanlarda oluşabilecek hasarları azaltmak, kullanıcıların sığınabileceği güvenli alanlar oluşturmak ve yangın boyutlarını sınırlayarak söndürme çalışmalarını kolaylaştırmak amacıyla yapılan bölümleme / kompartımantasyon yapıyı yönetmeliklere uygun olarak yeterli yangın direncine sahip duvar ve döşemelerle kendi içinde bölümlere ayırmaktır. Dolayısıyla, yangın kompartımanlarının riski azaltmak gibi bir görevi yoktur. Doğru cevap A’dır.

Düşey iç bölmeler ve yangın duvarları, iki bina arasında veya aynı bina içinde farklı yangın yüküne sahip hacimlerin birbirinden ayrılması gereken durumlarda, yangının ilerlemesini ve yayılmasını belirlenmiş bir süre için durduran düşey elemanlardır ve üzerlerinde delikler ya da boşluklar olmamalıdır. Ancak kapı ve sabit ışık penceresi gibi boşluklardan kaçınmak mümkün değilse, bunlar da en az bölme ya da duvarın yangın dayanımının yarı süresi kadar yangına dayanıklı ve kesici özellik taşımalıdır. Düşey bölmelerin ya da yangın duvarlarının üzerinde bulunan kapıların otomatik olarak kendiliğinden kapanmaları zorunludur ve bu tür yarı dayanımlı boşlukların çevresi, her türlü yanıcı maddeden arındırılmış olmalıdır. Bu tip duvar ya da bölücülerin döşemeden tavana kadar, yani yangın kesici iki döşeme arasında sürekliliğin kesilmemesi önemlidir. Su, elektrik, ısıtma, havalandırma vb. tesisat geçişlerinde ise bölücülerin yangın dayanımını azaltmasını engelleyecek denenmiş uygun detaylar kullanılmalıdır. Doğru cevap E‘dir.

Döşeme kaplamaları da yatay bölmelerin/döşemelerin yangın dayanımı üzerinde etkilidir. En az normal alevlenici olması beklenen döşeme kaplamaları yüksek binalarda en az zor alevlenici malzemeden tercih edilmelidir. Diğer taraftan, eğer yatayda kullanılan ısı yalıtım malzemeleri kolay alevlenen petrol türevi bir malzeme ise, sadece üzeri en az 2 cm kalınlığında şap tabakası ile örtülerek herhangi bir yangın olayında yangın yan ürünleri ile yüzleşmesi engellenmek koşuluyla kullanılabilir. Doğru cevap A’dır.

Yapı elemanlarının yangın direncinin belirlenmesi için kullanılan ve dakika cinsinden ifade edilen üç temel kriter vardır:

Doğru cevap D’dir.

BYKHY: Ek-3/A’ya göre yapı elemanlarının yangına dayanım (direnç) sembolleri şu şekildedir:
R: Yük taşıma kapasitesi
E: Bütünlük
I: Yalıtım
W: Işınım yayma
M: Mekanik dayanım
C: Kendiliğinden kapanma
S: Duman sızıntısı
P veya PH: Gücün sürekliliği veya sinyal verilmesi (alarm)
G: İsli yangın direnci
K: Yangın karşı koruma yeteneği
D: Sabit sıcaklık altında dayanıklılık süresi
DH: Standart zaman-sıcaklık eğrisi altında dayanıklılık süresi
F: Güçlendirilmiş duman ve ısı havalandırıcılarının işlerliği
B: Doğal, duman ve ısı havalandırıcılarının işlerliği
Doğru cevap E’dir.

Ticaret amaçlı binalar Gıda, giyim, sağlık ve diğer ihtiyaç maddelerinin toptan ve perakende olarak satıldığı yerlerdir. Örnek olarak Mağazalar, dükkânlar, süpermarketler, toptancı siteleri, kapalı çarşılar vs. sayılabilir. Doğru cevap B'dir.