YANGIN VE YANGIN GÜVENLİĞİ

Risk gerçekleştiği durumda gerek bina kullanıcılarının ve gerekse olaya müdahale eden ekiplerin can güvenliğini esas alan yaklaşımlar, 2002 yılından beri yürürlükte olan (Türkiye Yangından Korunma Yönetmeliği) 2007 ve 2009’da büyük revizyonlar geçiren (Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik), dönem dönem geliştirilme ve iyileştirilmesi için değişikliklere maruz kalan ve en son 9 Temmuz 2015’te yenilenen yönetmelik ile de garanti altına alınmıştır.

Basınçlandırma: Kaçış yollarındaki iç hava basıncını yapının diğer mekânlarındaki basınca göre daha yüksek tutarak duman sızıntısını önleme yöntemidir.

Yüksek bina tabiri, Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelikte bina yüksekliği 21.50 m’den, yapı yüksekliği 30.50 m’den fazla olan binalar olarak tanımlanmıştır. Yüksek bina tanımı yerel olanaklarla yakından ilgilidir. Bina yüksekliğinden kaynaklanan risklere (can güvenliği ve boşaltma olanakları ile yangın söndürme işlemlerinde yaşanacak güçlükler ve imkansızlıklar) bağlı olarak olanaklar çerçevesinde değerlendirilmelidir.

Bir yangın olayının gerçekleşmesinde tutuşma
kaynağı, yakıt ve oksijenden oluşan yangın üçgeni
kuralı söz konusudur. Üçgeni oluşturan bu üçünden herhangi birisi olmadığında, zincir bozulur ve
yangın olayı gerçekleşmez. Ancak yangın bir kez
başladı mı çok çabuk gelişir ve yayılır.

Tutuşma Kaynakları:
• Sigara, kibrit, çakmak
• Çıplak ateş
• Elektrik, gaz ya da sıvı yakıtlı ısıtıcılar (Sabit ya da taşınabilir)
• Kaynak ya da bileme gibi işlemler
• Mutfaklarda pişirme sürecinde yer alan
aletler
• Mekanik tesisat
• Elektrik tesisatında meydana gelen aksaklıklar ve hatalar
• Halojen lambalar gibi aydınlatma elemanları
• Havalandırma kanallarında meydana gelen
tıkanmalar
• Sıcak yüzeyler
• Statik elektrik
• Metal elemanların birbirine çarpması ile kıvılcım ortaya çıkması
• Güç hattını taşıyan kablolarda kırılmalar
• Kundaklama

Yangın çıkan yerde erişilen ısının seviyesi ya da yangın süresi çok değişik unsurlara bağlıdır. Bu unsurlar içinde en önemlileri; yangın yükü, pencerelerin yüzey büyüklüğü, duvar yüzeyleri ve yangın yükünün cinsi
ile yanabilme nitelikleridir.

Bu aşamada yangın artık tamamen gelişmiş, döşemeden tavana kadar çok yüksek sıcaklıklara ulaşılmış ve tehlikeli bir boyut almış demektir. Flashover aşaması yangına müdahalede karşılaşılan en güç safhadır.

C Sınıfı Yangınlar: Alevli yanan gaz yanıcıların yangınlarıdır. Hızla karışan ve hızlı yayılabilen tehlikeli yangın gruplarıdır (örneğin doğalgaz, propan, asetilen, LPG, metan, hidrojen gazı vs.). C sınıfındaki bir yangının söndürülme yöntemi; yanmayı engelleme şeklindedir. Karbondioksit veya kuru kimyasal tozlar kullanılır.

Soğutarak Söndürme: En çok kullanılan yöntem
su ile soğutmadır.

Havayı Kesme: Katı maddeler (kum, toprak,
halı, kilim vb.) ve kimyasal bileşikler (köpük,
klor, azot vb.) kullanılarak yanan maddenin oksijen ile temasının kesilmesiyle yapılan söndürme
yöntemi örtmedir. 

Yanıcı Maddenin Ortadan Kalkması: Yanma koşullarından olan yanıcı maddenin ortadan kaldırılması sonucu yangının söndürülmesidir.

Flashover Evresi: Bu aşamada ortamda oluşan
basınç etkisiyle pencereler, kapılar gibi zayıf yapı
elemanları patlamaya başlar. Böylece ortama giren taze havadaki oksijenin de etkisiyle yangın
mekânda bulunan tüm yakıt olabilecek malzemeleri (donatılar, halılar, tablolar, aletler vs.) tutuşturur.

Taksim’den Tatavla’ya kadar etkileyen yangın 15 saat sürmüş, 18. yüzyılın sonlarından itibaren gelişme sürecine girmiş olan Beyoğlu’nda çoğunluğu ahşap olan binaların ortadan kalkmasına neden olmuştur. Beyoğlu’nun ünlü Cadde-i Kebir’inde (İstiklal Caddesi) Dörtyol ağzı ve Aynalıçeşme bölgesi en fazla zarara uğramıştır. Nuruziya Sokağı’ndaki Polonya Elçiliği ile Fransız Elçiliği tümüyle yok olmuştur. Doğru cevap C'dir.

Giydirme cephe: Binanın taşıyıcı sistemine kendine ait bir konstrüksiyon yardımı ile asılı olarak yapının kabuğunu oluşturan, binanın yükünü almayan, önceden üretilmiş değişik malzemelerden oluşan dış duvarlarıdır. Doğru cevap B'dir.

Islak borulu yağmurlama sistemi: Boruları sürekli olarak su ile dolu durumda tutulan otomatik söndürme sistemidir.

Kuru boru sistemi: Normalde içinde su bulunmayan, yangın hâlinde itfaiyenin zemin seviyesinden su basabileceği boru sistemidir.

Kuru borulu yağmurlama sistemi: Çalışma öncesi, kontrol vanasından sonraki boru hattı, basınçlı hava veya inert gaz ile dolu durumda tutulan otomatik söndürme sistemidir. Doğru cevap C'dir.

Yangın kompartımanı: Bir bina içerisinde, tavan ve taban döşemesi dahil olmak üzere, her yanı en az 60 dakika yangına karşı dayanıklı yapı elemanları ile duman ve ısı geçirmez alanlara ayrılmış bölgedir. Doğru cevap D'dir.

Bir yangın olayının gerçekleşmesinde tutuşma kaynağı, yakıt ve oksijenden oluşan yangın üçgeni kuralı söz konusudur. Üçgeni oluşturan bu üçünden herhangi birisi olmadığında, zincir bozulur ve yangın olayı gerçekleşmez. Doğru cevap E'dir.

Çok yaygın olarak her mekânda bulunabilecek bazı önemsenmesi gereken yakıtlar aşağıdaki gibi sıralanmıştır:

Doğru cevap E'dir.

Tutuşma Kaynakları:

Doğru cevap E'dir.

Hacmin yüzeyinde aşağıya doğru ısı ışınımı oluşur (Bknz. Şekil 1.8). Doğru cevap C'dir.

Flashover Evresi: Bu aşamada ortamda oluşan basınç etkisiyle pencereler, kapılar gibi zayıf yapı elemanları patlamaya başlar. Böylece ortama giren taze havadaki oksijenin de etkisiyle yangın mekanda bulunan tüm yakıt olabilecek malzemeleri (donatılar, halılar, tablolar, aletler vs.) tutuşturur. Doğru cevap C'dir.

Flashover Evresi: Bu aşamada ortamda oluşan basınç etkisiyle pencereler, kapılar gibi zayıf yapı elemanları patlamaya başlar. Böylece ortama giren taze havadaki oksijenin de etkisiyle yangın mekanda bulunan tüm yakıt olabilecek malzemeleri (donatılar, halılar, tablolar, aletler vs.) tutuşturur. Müdahale olmadığı sürece ortamda bulunan tüm malzemelerin yanma süreci devam eder. Bu aşamada yangın artık tamamen gelişmiş, döşemeden tavana kadar çok yüksek sıcaklıklara ulaşılmış ve tehlikeli bir boyut almış demektir. Flashover aşaması yangına müdahalede karşılaşılan en güç safhadır. Doğru cevap B'dir.