YANGIN VE YANGIN GÜVENLİĞİ

Sınırsız seçenekler ve seçme olasılıkları içerisinde pek çok kaygıya çözüm üretilerek nitelikli yaşamların vaat edildiği yapılı çevreler, hızla artan nüfusun ve değişen yaşam kültürünün gereksinimlerini karşılamayı hedeflerken neredeyse rastgele oluşmakta, her geçen gün artarak maruz kaldığı farklı etkiler ve dinamikler nedeniyle plansız ve niteliksiz bir şekilde büyümektedir. Doğru cevap C seçeneğidir.

II. Büyük Londra Yangını 80.000 nüfuslu kentte 70.000’den fazla kişinin
evsiz kalmasına yol açan yangın, yapılı çevrelerin yeniden inşası üzerine düşünmeye sevk etmiş ve şehir planlaması, yapı güvenlik kanunları ile düzenlemeleri, itfaiye müdürlüğü gibi kamu hizmetleri bu tarihten sonra gündeme oturmuştur. Bütün yapı yönetmeliklerinin ve yangın sigorta kurumlarının başlangıcı olan ve 4 gün süren bu yangında birbirine bitişik olarak inşa edilen ahşap konstrüksiyonlu yaklaşık 13.200 ev, 87 mahalle kilisesi, St. Paul Katedrali yanıp kül olmuş, Londra’nın 4/5’i büyük hasar görmüş, büyük maddi kayıplar yaşanmıştır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Atrium,iki veya daha çok sayıda katın içine açıldığı, merdiven yuvası, asansör kuyusu, yürüyen merdiven boşluğu veya su, elektrik, havalandırma, iklimlendirme, haberleşme tesisat bacaları ve şaftlar hariç, üstü kapalı geniş ve yüksek hacimdir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Bina yüksekliği 21.50 m’den, yapı yüksekliği 30.50 m’den fazla olan binalardır. Yüksek bina tanımı yerel olanaklarla yakından ilgilidir. Bina yüksekliğinden kaynaklanan risklere(can güvenliği ve boşaltma olanakları ile yangın söndürme işlemlerinde yaşanacak güçlükler ve imkansızlıklar) bağlı olarak olanaklar çerçevesinde değerlendirilmelidir. Bu doğrultuda doğru cevap A seçeneğidir.

Yangın güvenlik holü kaçış merdivenlerine yangının ve dumanın geçişini engellemek için yapılacak tampon bölümdür. Doğru cevap D seçeneğidir.

Bir yangın olayının gerçekleşmesinde tutuşma kaynağı, yakıt ve oksijenden oluşan yangın üçgeni kuralı söz konusudur. Üçgeni oluşturan bu üçünden herhangi birisi olmadığında, zincir bozulur ve yangın olayı gerçekleşmez. Ancak yangın bir kez başladı mı çok çabuk gelişir ve yayılır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Polistiren seramikler gibi duvar ya da tavan kaplamaları yangın üçgenindeki oksijen kaynakları arasında yer almaz. Bu doğrultuda doğru cevap B seçeneğidir.

Işınım yoluyla ısı transferi (Radiation) farklı sıcaklıklarda, fakat birbirleriyle temas etmeyen katı cisimler arasında foton denilen kütlesiz tanecikler aracılığı ile gerçekleşen ısı geçişidir. Isı ışınları her yöne ve doğrusal olarak yayılır. Bünyesindeki ısıyı belirli mesafelerde bulunan maddelere ulaştırırlar ve yanıcı
maddelerin sıcaklığını tutuşma noktasına yükselterek yanmalarına neden olur. Doğru cevap A seçeneğidir.

Flashover evresinde ortamda oluşan basınç etkisiyle pencereler, kapılar gibi zayıf yapı elemanları patlamaya başlar. Böylece ortama giren taze havadaki oksijenin de etkisiyle yangın mekânda bulunan tüm yakıt olabilecek malzemeleri (donatılar, halılar, tablolar, aletler vs.) tutuşturur. Doğru cevap D seçeneğidir.

D sınıfı yangınlar yanabilen hafif metal yangınlarıdır (örneğin alüminyum,
fosfor, magnezyum, sodyum, potasyum, radyoaktif elementler vs.). Söndürme
malzemesi olarak asla su kullanılmamalıdır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Risk gerçekleştiği durumda gerek bina kullanıcılarının ve gerekse olaya müdahale eden ekiplerin can güvenliğini esas alan yaklaşımlar, 2002 yılından beri yürürlükte olan (Türkiye Yangından Korunma Yönetmeliği) 2007 ve 2009’da büyük revizyonlar geçiren (Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik), dönem dönem geliştirilme ve iyileştirilmesi için değişikliklere maruz kalan ve en son 9 Temmuz 2015’te yenilenen yönetmelik ile de garanti altına alınmıştır. Doğru cevap B'dir.

Yangın, yapılarda güvenliği tehdit eden en büyük risklerden biridir. Ancak risk yönetilemediği zaman bir tehdittir. Biliniyor, tanımlanıyor ve kontrol altına alınarak yönetilebiliyor ise tehdit olmaktan uzaklaşacaktır. Bu bağlamda konu ele alındığında yangın yönetilebilir bir risk olarak tanımlanabilir. Ancak; doğru yönetilemediği zaman insan kaynaklı bir felaket olabilmektedir. Doğru cevap D'dir.

İstanbul Yangını (14 Temmuz 1660): EremyaÇelebi’ye göre Ayazma Kapısından başlayan yangın Samatya ve Fatih’e kadar yayılmış ve o zaman ki şehrin yarısını küle çevirmiştir. Mehmet Halife’ye göre yangında 2.700 kişi yanmış, 120 saray, yüzden fazla mahzen, 360 camii, 40 hamam ve birçok bina harap olmuştur. Şehirde kıtlık baş göstermiştir. Eremya Çelebi yangını mahşer gününe benzetmiş, Aznavuroğlu’na göre bazıları şuurlarını kaybetmiştir. Doğru cevap D'dir.

Atrium: İki veya daha çok sayıda katın içine açıldığı, merdiven yuvası, asansör kuyusu, yürüyen merdiven boşluğu veya su, elektrik, havalandırma, iklimlendirme, haberleşme tesisat bacaları ve şaftlar hariç, üstü kapalı geniş ve yüksek hacimdir. Doğru cevap B'dir.

Yangın bölgesi (zonu): Yangın hâlinde, uyarı ve söndürme tedbirleri diğer bölümlerdeki sistemlerden ayrı olarak devreye giren bölümdür. Doğru cevap A'dır.

Bilgisizlik: Yangına karşı önlemlerin nasıl alınacağını bilmek gerekir. Madde ve malzemelerin özelliklerini bilmemek, elektrikli aletlerin doğru kullanımını öğrenmemek, soba ve kalorifer sistemlerini yanlış yerleştirmek, koridorlara, tavan arasına ve çatıya kolay tutuşabilecek eşyalar koymak, uygun şekilde depolama yapmamak gibi eksik bilgiye dayalı durumlar yangına davetiye çıkarır. Doğru cevap C'dir.

Tutuşma kaynakları:

Oksijen Kaynakları

Taşınım Yoluyla Isı Transferi (Convection): Bir akışkan hareketi ile gerçekleşen ısı geçişidir. Molekülleri serbestçe hareket edebilen bir akışkandaki ısı enerjisi yüksek, dolayısıyla özgül ağırlıkları düşük moleküllerin farklı koşullardaki moleküllerle yer değiştirmesi sonucunda, ısının akışkan içerisinde bir yerden başka bir yere taşınmasıyla gerçekleşir. Bir yangın olayında sıcak gazlar binada bulunan tüm boşluklardan (örneğin açık bir merdiven boşluğundan) yukarı yükselirken yüksek ısıyı taşır, ulaştığı yerde bulunan yanıcı maddelerin sıcaklığını tutuşma noktasına yükseltir ve yanmalarına neden olur. Doğru cevap C'dir.

Flameover Evresi: Flameover öncesi ve flamover aşaması olmak üzere iki kısımda gerçekleşir. Tutuşma sonrasında yanan malzemelerin cinsine bağlı olarak ortaya çıkan ve içerisinde yanmamış gazları barındıran yoğun duman karşılaştığı ilk engel hizasında toplanmaya başlar. Bu engel binalarda genellikle tavan döşemesidir. Tavan hizasında yatayda ilerlemeye başlayan sıcak duman düşey engellerle karşılaştığı noktada (duvarlar, bölücüler vb.) aşağıya doğru birikmeye başlar. Yangının bu aşaması flameover öncesi aşama olarak adlandırılmaktadır. Ortamda gittikçe yükselen sıcaklığın aşırı ısınmış ve yanmamış gazları tutuşturması ile tavan hizasında oluşan alev dilleri aşağıya doğru dönmeye/yuvarlanmaya başlar ki, bu aşama flamaeover aşamasıdır. Aşağıya uzanan alev, henüz tutuşmamış olan diğer malzemeleri de tutuşturur. Doğru cevap D'dir.