YANGIN VE YANGIN GÜVENLİĞİ - Deneme Sınavı - 4

A1-Hiç yanmaz, Zor Yanıcı A2 - s1, d0 Zor Alevlenici B, C - s1, d0 A2 - s2, d0 A2, B, C - s3, d0 A2, B,C - s1, d1 A2, B,C - s1, d2 (en az) A2, B, C - s3, d2 Normal Alevlenici D - s1, d0 D - s2, d0 D - s3, d0 E D - s1, d2 D - s2, d2 D - s3, d2 (en az) E - d2 Kolay Alevlenici F şeklinde sınıflandırılır.

Yalıtım malzemelerini genel olarak iki grupta ele almak mümkündür: • İnorganik yalıtım malzemeleri; cam yünü, taş yünü, perlit • Organik yalıtım malzemeleri; Polistre, poliüretan ve polietilen köpükler, çimentolu yonga levhalar vs. Cam yünü Yerli olarak temin edilen, inorganik ham maddelerin 1200 ºC – 1250 ºC sıcaklıklar arasında ergitilerek elyaf hâline getirilmesi sonucu oluşmaktadır. Kullanım yeri ve amacına göre farklı boyut ve teknik özelliklerde, değişik kaplama malzemeleri ile şilte, levha, boru ve dökme şeklinde üretilebilmektedir. Isı yalıtımı, ses yalıtımı ve akustik düzenleme ile birlikte yangın güvenliği de sağlamaktadır.

İpek yangınlarında amonyak ve hidrojen siyanür gazları açığa çıkar. 10 ppm veya 18 mg/m³tür. Karbon monoksitten 10 kat daha zehirlidir.

Yapılarda duman kontrolünün sağlanmasına yönelik alınacak olan önlemler, birçok açıdan büyük önem taşımaktadır. Bu doğrultuda yapılarda duman kontrolü sağlamanın amaçları aşağıdaki gibi sıralanabilir. • Duman ve zehirli gazların boşaltılarak insan hayatını korumak ve yangının yayılmasını önlemek • Yangın ortamındaki duman ve sıcaklığı azaltarak söndürme ekiplerinin yangına daha fazla yaklaşabilmelerini sağlamak, müdahaleyi kolaylaştırmak • Havalandırma bacaları sayesinde yangının yatay ilerlemesini yavaşlatmak • Yanıcı ve alev alıcı bir yoğunluğa ulaşmadan gazların dışarı çıkarılmasını sağlamaktır.

Verilen özellikleri kapsayan bütün binaların gerekli görülen mahallerinde basınçlandırma sistemi kurulmak zorundadır: • Merdiven kovası yüksekliğinin 30.50 m’den fazla olduğu durumlarda, konutlar hariç bütün binaların kaçış merdivenleri • Yapı yüksekliği 51.50 m’den yüksek olan konutların kaçış merdivenleri • Bodrum kat sayısı dörtten fazla olan binalarda bodrum kata hizmet veren kaçış merdivenleri • Yangın anında acil durum asansör kuyularının yangın etkisi altında kalmaması için acil durum asansörü kuyuları • En az 0.1 m² olmak üzere kuyu alanının 0.025 katı kadar havalandırmanın yapılmadığı asansör kuyularında bulundurulması zorunludur. Bu nedenle yangın anında acil durum asansör kuyularının yangın etkisi altında kalmaması için acil durum asansörü kuyularına basınçlandırma sistemi kurulur.

Nüfusu 10000’in altında olan yerleşmelerde imar planı yapılıp yapılmamasına belediye meclisleri karar verir.

Konaklama amaçlı bina: Konaklama hizmeti veya konaklama hizmeti ile birlikte beslenme, eğlence, gösteri ve animasyon gibi hizmetlerden birinin veya birkaçının sunulduğu yerlerdir. Örnek bina tipleri; Oteller, moteller, termal tesisler, tatil köyü ve pansiyonlar, kampingler, öğrenci yurtları, kamplardır.

Düşük tehlike tanımı: Düşük yangın yüküne sahip, düşük yanabilirliği olan ve yangına karşı direnci en az 30 dakika olan 126 m2 ’den büyük bölümü olmayan mekânlar. Yapı tipleri: Okullar ve diğer eğitim kurumları (belirli alanları), bürolar (belirli alanları), hapishaneler.

Orta derece tehlike tanımı: Orta derecede yangın yüküne ve yanabilirliğe sahip yanıcı malzemelerin bulunduğu yerler. Yapı tipleri: çimento işleri, metal levha üretimi, hastaneler, oteller, konutlar, lokantalar, kütüphaneler, bilgisayara veri işleme ofisleri (veri saklama odaları hariç), mezbahalar.

Kütlesel yalıtım: Çelik taşıyıcı elemanların beton, tuğla vb. malzemelerle çerçevelenmesi veya doldurulması yöntemidir. Çelik elemanların kesit şekillerine göre beton, çelik elemanın içine veya dışına uygulanabilir. Uygulandığı elemanın üzerinde ısısal dağıtım yaparak, taşıyıcı elemanın kritik sıcaklığa ulaşmasını engeller ve diğer dış etkilere karşı koruma sağlar.

Doğru bir düzenleme için kaçış yolları kapsamı-
na giren alanlar iyi tanımlanmalıdır. Bu bağlamda
kaçış yollarının kapsamına giren alanlar aşağıdaki
gibi tariflenebilir [1]:
• Odaların ve bağımsız mekânların çıkışları
• Her katta bulunan koridor ve geçitler
• Kat çıkışları
• Zemin kata ulaşan merdivenler
• Zemin katta bulunan merdiven ağızlarından
bu katta ki çıkışlara ulaşan yollar
• Yangın merdivenleri
• Yapı dışında bulunan güvenlik bölgeleri

Kaçış yollarının planlanmasında dikkate alınacak temel parametreler aşağıda verilmiştir: • Her tür kullanıcı için yeterli sayıda, kapasitede ve nitelikte çıkış sağlamak • Birbirlerine alternatif olabilecek farklı çıkış- lar düzenlemek • Çıkış güzergâhlarını yangın ve yan ürünlerinin etkisinden tamamen yalıtmak / arındırmak • En basit, görünebilir ve net şekilde düzenlemek • Kaçış güzergâhının başladığı kottan son çı- kışa kadar sürekliliğini sağlamak

Yangın Merdivenlerinin Özellikleri: Bir merdivenin bileşenlerini aşağıdaki şekilde olduğu gibi tanımlamak mümkündür. Merdivenlerin tüm bileşenleri ile birlikte doğru boyutlandırılması ve yetkin bir şekilde donatılması yangın güvenliği açısından son derece önemlidir. Bu bağlamda yangın merdivenlerinin sahip olması gereken optimum nitelikler ve fiziksel özellikler söz konusudur: • Merdiven kollarında birbiri ardına en az dört, en fazla 17 basamak yapılabilir. • Dört basamaktan daha az kot farklarına sahip olan tüm kot farkları rampalarla geçilmelidir. • Yön değişimlerinde ve en fazla 17 basamaktan sonra merdiven kolu genişliğinden daha dar olmayacak en ve boy oranlarına sahip sahanlıklar düzenlenmek zorundadır. Sahanlıklar arasında olabilecek kot farkı ise en fazla 3 m olmalıdır. • Yüksek yapılarda merdiven kolunun geniş- liği 120 cm’den daha dar olmamalıdır. İlgili hesaplamalar ve planlamalar dahilinde genişliği 200 cm’yi geçecek şekilde düzenlenen merdivenler, tahliye akışının kontrolü için 100 cm’den dar ve 160 cm’den geniş olmayacak şekilde korkuluklarla bölünmelidir. 152 Kaçış Yolları • Merdiven kolu genişliği değerlendirilirken iki tür genişlikten söz edilebilir. Konstrüktif genişlik (Lk) merdivenin çıkış hattına paralel kenarları arasında kalan boşluğu tanımlar. Ancak merdiven üzerine kurulacak olan korkuluk ve küpeşte ile konstrüktif genişlik daralabilmektedir. Küpeştelerin arasında kalan temiz genişlik ise faydalı genişliktir (Lf) ve kaçış merdivenlerinde faydalı genişlik esas alınmalıdır. Küpeşte çıkıntısının 80 mm’sinin faydalı genişliğe ilave edilebilmesi mümkündür. Şekil 7.4 Merdiven kollarının genişliğinde konstrüktif ve faydalı genişlikler • İki merdiven kolu arasındaki baş kurtarma yüksekliğinin optimum ölçüsü basamak üzerinden 210 cm olarak belirlenmiştir. Şekil 7.5 Baş kurtarma yüksekliği Lf Lk Lk Lf 140 70 H 153 Yangın ve Yangın Güvenligi • Kaçış merdivenlerinde basamak yüksekliği (rıht yüksekliği) 175 mm’den çok ve basamak genişliği 250 mm’den az olmamalıdır. Rıhtlar arasındaki ufak farklılıklar tehlike yaratacağı için bir merdivenin tüm basamaklarında rıht yükseklikleri aynı olmalıdır

Yangın Kapıları Yangın kaçış güzergâhı üzerinde yer alan kapıların da yangın güvenliği açısından taşıması gereken özellikler bulunmaktadır. Kaçış yolları üzerinde yer alan kapılarda dönel kapılar ya da turnike sistemler kullanılmasına izin verilmemektedir. Kişi sayısının 50’yi aştığı mekânların çıkış kapıları kaçış yönüne doğru açılmalı ve asla kilitli, sürgülü tutulmamalıdır. Kaçış merdivenlerine ve yangın güvenlik holüne açılan kapıların ise yangın kapısı niteliğinde olması şarttır. Kendiliğinden kapanan düzeneklerle donatılmış ve duman sızdırmaz nitelikte olan yangın kapılarının 4 kattan daha az kata hizmet veriyor ise en az 60 dakika, bodrum katlara ve 4 kattan daha fazla kata hizmet veriyor ise en az 90 dakika yangına karşı dayanıklı olması gerekmektedir. Bir kattaki kişi sayısının 100’ü geçmesi durumunda veya merdivenlerden güvenli bir dış alana açılan kaçış yolu kapılarında kaçış koridoru dahil olmak üzere tüm güzergâh üzerinde bulunan kapılar kapı kolu kullanılmaksızın açılabilecek şekilde panik barlı olmalı ve kaçış yönüne açılmalıdır.

Acil durum aydınlatmasının zorunlu olduğu yapı tipleri aşağıda verilmiştir: • Hastaneler, huzurevleri ve eğitim amaçlı binalar • Kullanıcı yükü 200’den fazla olan bütün binalar • Zemin seviyesinin altında 50 veya daha fazla kullanıcısı olan binalar • Penceresiz binalar • Otel, motel ve yatakhaneler • Yüksek tehlikeli yerler • Yüksek binalar

Acil durum yönlendirme işaretlerinin zorunlu olduğu alanlar aşağıdaki gibi sıralanabilir: • Tüm çıkış kapıları • Kaçış güzergâhı üzerindeki yön değişim noktaları • Kaçış koridorları boyunca • Merdivenler • Zemin seviyesinin değişim noktaları • Tüm yangın söndürme ve yangın alarm cihazlarının etrafı • İlk yardım noktaları • Emniyet ekipmanlarının bulunduğu yerler • Tehlike riski yüksek alanlar

YANGIN ANINDA İNSAN DAVRANIŞLARI Bir yangın olayı gerçekleştiği zaman, o binada bulunan tüm insanların tehlikeden en kısa sürede ve güven içerisinde uzaklaşabilecekleri ve tamamıyla güvende olabilecekleri bir yere ulaşan korunmuş kaçış yolları mutlaka tasarlanmalıdır. Normal ko- şullarda kullanılan dolaşım alanlarının kaçış yolu  Kaçış Yolları olarak kullanılmasının mümkün olmadığı durumlarda kullanılacak alternatif kaçış yolunun tasarımında binanın ve bina kullanıcılarının çok iyi değerlendirilmesi, yapılan risk analizi sonucu belirlenen her türlü tehlikeye karşı gerekli önlemlerin standartlara uygun olarak yerine getirilmesi, gerek bu yolların işleyişi ve gerekse optimum çözümlere ulaşılması için büyük önem taşımaktadır. Ancak belirli bir düzeni olmaması ve önceden tam olarak kestirilememesi nedeniyle özellikle yangın tehlikesi altındaki insan davranışlarını kaçış yollarının tasarımı sürecine dahil etmek son derece zordur. Genel itibarıyla bu davranış modelleri aşağıdaki şekilde özetlenebilir [3]: • İnsanların ilk içgüdüsü çevrelerinde kendilerini güvende hissetmek ihtiyacıdır; bahanelere başvurarak etrafına ve kendine güven vermeye çalışırlar. • Özellikle yönlendirme işaretleri belirsiz ve/ veya tutarsız olduğunda, eylem arayışında bulunurlar. Ne yapılacağı, nasıl mücadele edileceği, binadan nasıl uzaklaşılacağı hususlarında değerlendirmeler yaparlar. • Yangın anında gerçekçi ve fedakâr olarak hareket ederler. Kaçma ya da mücadele etme kararlarını değerlendirerek sorumluluk alırlar. • Tahliye hareketine başlamadan önce güzergâh planı yaparlar ve genellikle her zaman kullanılan bildikleri yolları kullanırlar.

Uygulama Alanlarına Göre Standartlar

Uygulama Alanlarına Göre Standartlar;