YANGIN VE YANGIN GÜVENLİĞİ - Deneme Sınavı - 3

Düşey iç bölmeler ve yangın duvarları, iki bina arasında veya aynı bina içinde farklı yangın yüküne sahip hacimlerin birbirinden ayrılması gereken durumlarda, yangının ilerlemesini ve yayılmasını belirlenmiş bir süre için durduran düşey elemanlardır ve üzerinde delikler ya da boşluklar olmamalıdır.

Yük taşıma kapasitesi (Load-bearing Criterion) (R): Yıkılmaya veya aşırı eğilmeye dayanım. Başka bir ifade ile yapı elemanının yangına maruz kalma durumunda belli bir sürede strüktürel stabilitesini koruma kapasitesi olarak değerlendirilir.

BYKHY: Ek-3/A Yapı Elemanlarının Yangına Dayanım (Direnç) Sembolleri;

Yalıtım (Insulation) (I): Aleve maruz kalan yüzeydeki yoğun sıcaklık artışına karşı dayanım. Başka bir ifade ile yapı elemanının yangına maruz kalan taraftan diğer tarafa ısı transferi sonucunda önemli bir ısı aktarımı olmadan, yalnız bir taraftan yangına maruz kalmaya dayanım yeteneği

Bütünlük (Integrity) (E): Elemanın sıcak gaz ve alev geçirmezlik dayanımı.

Beton yüksek sıcaklıklar dayanıklı bir malzeme olmasına karşın çok yük- sek sıcaklıklara ulaşıldığında bünyesindeki suyun buharlaşması neticesinde çözünme göstererek bazı özellikleri açısından zayıflar.

Kaçış yollarının düzenlenmesinde çıkmaz alanlara girmemeleri ve kullanılan mekânlardan geçmek zorunda kalmamalarına, kullanıcıların en kısa, basit ve engellerden arındırılmış yoldan bir çıkışa ulaşmalarına dikkat edilmelidir. Alternatif kaçış yolları olarak adlandırılan bu yollar aynı zamanda herhangi bir engelden, kilitten arındırılmış serbestçe kaçılabilecek güzergâhlar olmalıdır.

Doğru bir düzenleme için kaçış yolları kapsamına giren alanlar iyi tanımlanmalıdır. Bu bağlamda kaçış yollarının kapsamına giren alanlar aşağıdaki gibi tariflenebilir: • Odaların ve bağımsız mekânların çıkışları • Her katta bulunan koridor ve geçitler • Kat çıkışları • Zemin kata ulaşan merdivenler • Zemin katta bulunan merdiven ağızlarından bu katta ki çıkışlara ulaşan yollar • Yangın merdivenleri • Yapı dışında bulunan güvenlik bölgeleri

Kaçış yollarının belirlenmesinde şu parametreler dikkate alınır: • Yapının kullanım sınıfı • Kullanıcı yükü / kattaki kişi sayısı • Bina kullanıcılarının profili • Kat alanı • Çıkışa kadar alınacak yol • Çıkışların kapasitesi

Yapılan araştırmalar sonucu tahliye süreci beş aşamaya ayrılmıştır: • Algılama süresi • Farkına varma süresi • Karar verme süresi • Harekete geçme süresi • Hareket süresi

Yapının herhangi bir yerinden korunmuş bir kaçış yoluna, dış ortamdaki bir kaçış yoluna ya da son çıkışa kadar olan uzaklık, kaçış uzaklığı ya da çıkışa ulaşma uzaklığı olarak adlandırılmaktadır. Bir başka deyişle kaçış uzaklığı, mekânın en uzak köşesinden ‘‘korunmuş merdiven” boşluğuna, yangın güvenlik holüne giriş kapısına ya da son çıkışa kadar olan uzaklıktır.

Okul ve Eğitim Yapıları: Tek yön en çok uzaklık: 15-30 İki yön en çok uzaklık: 45-75 olarak tanımlanır.

Yangın Merdivenlerinin Özellikleri: Bir merdivenin bileşenlerini aşağıdaki şekilde olduğu gibi tanımlamak mümkündür. Merdivenlerin tüm bileşenleri ile birlikte doğru boyutlandırılması ve yetkin bir şekilde donatılması yangın güvenliği açısından son derece önemlidir. Bu bağlamda yangın merdivenlerinin sahip olması gereken optimum nitelikler ve fiziksel özellikler söz konusudur: • Merdiven kollarında birbiri ardına en az dört, en fazla 17 basamak yapılabilir. • Dört basamaktan daha az kot farklarına sahip olan tüm kot farkları rampalarla geçilmelidir. • Yön değişimlerinde ve en fazla 17 basamaktan sonra merdiven kolu genişliğinden daha dar olmayacak en ve boy oranlarına sahip sahanlıklar düzenlenmek zorundadır. Sahanlıklar arasında olabilecek kot farkı ise en fazla 3 m olmalıdır. • Yüksek yapılarda merdiven kolunun genişliği 120 cm’den daha dar olmamalıdır. İlgili hesaplamalar ve planlamalar dahilinde genişliği 200 cm’yi geçecek şekilde düzenlenen merdivenler, tahliye akışının kontrolü için 100 cm’den dar ve 160 cm’den geniş olmayacak şekilde korkuluklarla bölünmelidir.

İlgili mahallere ait kullanıcı yükü katsayıları BYKHY Ek-5/A tablosundan bulunur ve yapılacak küçük hesaplamalarla mahalde olan kişi sayısı hesaplanmış olur. Kullanıcı yükü hesabında kullanılan formül aşağıda verilmiştir:

Kullanıcı Yükü = Kullanım Alanı / Kullanıcı Yükü Katsayısı

Restoran: 300 m² / 1.5 = 200 kişi

Acil durum aydınlatmasının zorunlu olduğu yapı tipleri aşağıda verilmiştir: • Hastaneler, huzurevleri ve eğitim amaçlı binalar • Kullanıcı yükü 200’den fazla olan bütün binalar • Zemin seviyesinin altında 50 veya daha fazla kullanıcısı olan binalar • Penceresiz binalar • Otel, motel ve yatakhaneler • Yüksek tehlikeli yerler • Yüksek binalar

Olay Ağacı Analiz Yöntemi (Event Tree Analysis-ETA): Başlangıçta seçilmiş olan olayın meydana gelmesinden sonra ortaya çıkabilecek sonuçların akışını diyagram ile gösteren bir yöntemdir. Hata ağacı analizinden farklı olarak tümevarımlı mantığı kullanmaktadır. Olay öncesi ve sonrası durumu gösterdiğinden sonuç analizinde kullanılan başlıca tekniktir. Yangın güvenliğinde güvenlik önlemlerine doğru ilerleyen olayların olası gidişatını izlemek için kullanılmaktadır. Olay ağacı analiz yönteminde, her bir güvenlik bariyerinin başarılı ya da başarısız olma olasılıkları kullanılarak her bir olay için olasılık belirlenmektedir.

Yapı yüksekliği 30.50 m’den fazla olan konut binaları ile içinde 50 kişiden fazla insan bulunan konut dışı her türlü yapıda, binada, tesiste, işletmede ve içinde 200’den fazla kişinin barındığı sitelerde acil durum ekipleri oluşturulur: • Söndürme ekibi • Kurtarma ekibi • Koruma ekibi • İlk yardım ekibi

50 cm.

I. Bir kat alanı 2000 m2 üzerinde olan binalarda tahliye projeleri mimari projeden ayrı olarak hazırlanır.

II. Bir kat alanı 2000 m2’nin altında olan binalarda mimari projeler üzerinde gösterilir.

IV. Projeler; ilgili belediye itfaiye birimlerinin uygun görüşü alındıktan sonra, ruhsat vermeye yetkili merciler tarafından onaylanarak uygulanır.

V. Yorumlanması gereken, açıklık gerektiren veya belirsiz olan konularda Çevre ve Şehircilik Bakanlığının görüşü alınır.

Acil durum kontrol sistemi, aşağıdaki işlem ve özelliklere sahip olması gereken bir sistemdir [5]: • Yangın sırasında kapanması gereken yangın kapılarını ve diğer açıklıkları kapatma amaçlı cihazları normal hâlde açık durumda tutan elektromanyetik kapı tutucu ve benzeri cihazlarının serbest bırakılması • Merdiven yuvaları ve asansör kuyuları basınçlandırma cihazlarının devreye sokulması • Duman kontrol sistemlerinin işlemlerini yerine getirmesi • Yağmurlama sistemlerinden gelen alarm uyarılarının izlenmesi • Acil durum aydınlatma kontrol işlemlerini gerçekleştirmesi • Güvenlik ve benzeri sebeplerle kilitli tutulan kapıların ve turnikelerin açılması • Asansörlerin yapılış özelliklerine bağlı olarak yangın esnasında kullanımının engellenmesi veya tahliye amacıyla itfaiye veya eğitilmiş bina yangın mücadele ekipleri tarafından kullanılmasının sağlanması • Mahallî itfaiye ile elektrik işletmesine, belediyeye, polise veya jandarmaya, kurum amirine, bina sahibine ve gerekli görülen diğer yerlere yangının otomatik olarak haber verilmesi