YANGIN VE YANGIN GÜVENLİĞİ - Deneme Sınavı - 10

Acil durum aydınlatmasının zorunlu olduğu yapı tipleri aşağıda verilmiştir:

Hastaneler, huzurevleri ve eğitim amaçlı binalar

Kullanıcı yükü 200’den fazla olan bütünbinalar

Zemin seviyesinin altında 50 veya daha fazla kullanıcısı olan binalar

Penceresiz binalar

Otel, motel ve yatakhaneler

Acil durum aydınlatma sisteminin normal aydınlatma sistemi kesildikten sonra en az 60 dakika süreyle devrede olması zorunludur. Kullanıcı yükünün 200 kişiyi aştığı binalarda ise bu süre en az 120 dakika olmalıdır.

Yönlendirme işaretleri her noktadan görülebilecek şekilde yerleştirilmelidir. Görülebilirliği açısından esas alınan parametreler işaret yüksekliği ve aydınlatma konumlarıdır. İşaret yüksekliği 15 cm’den az olmayan yönlendirme işaretleri dışarıdan veya kenarından aydınlatılıyorlarsa işaret boyut yüksekliğinin 100 katına eşit uzaklığa yerleştirilebilirler. İçinden ve arkasından aydınlatılan yönlendirme işaretlerinde ise bu mesafe 200 katına eşittir.

Yapı, bina, tesis ve işletmelerde yangın güvenliğinden; kamu ve özel kurum ve kuruluşlarda en büyük amir, diğer bina, tesis ve işletmelerde ise sahip veya yöneticiler sorumludur. Sorumlular çalışma saatleri içinde görevli sayısına ve binadaki en büyük amirin takdirine göre, binanın her katı, bölümü veya tamamı için görevliler arasından seçilir. Kat mülkiyetine tabi olan binalarda ise bu sorumluluk bina yöneticisine aittir.

Yangın algılama ve uyarı sistemleri, dedektörlerinden aldığı yangın ikazını yorumlayarak siren, söndürme sistemi, telefon hattı vs. gibi çıkışlarını aktif hâle getirirler. Temel olarak üç işleve sahiptirler:

• Bilgilendirme
• Yetkili mercilere yönlendirme
• Söndürme sistemini aktif duruma getirme

Tasarımcıya göre değişse de genel olarak konvansiyonel sistemlerde bir bölgeye en fazla 20 algılama elemanı (duman dedektörü, ısı dedektörü, sıcaklık artış hızı dedektörü vs.) bağlanabilir.

Yangın uyarı butonları, yerden en az 110 cm ve en fazla 130 cm yüksekliğe yerleştirilmelidir.

Işın tipi duman dedektörü: Modüle edilmiş ışın yayınlayan bir verici ve bunu algılayacak şekilde ayarlanan bir alıcıdan oluşur. Işına giren duman, alıcıya giden kızılötesi ışık miktarının azalmasına neden olur ve cihaz alarm durumuna geçer. Tavan seviyesinin hemen altına monte edilir ve menzili 100 metreye kadar ulaşabilir.

Ventil:

Valf / Sıvı ya da gaz maddelerin akımını kontrol etmek için kullanılan kapak veya kapakçık.

Sesli uyarı cihazları yerden 150 cm yükseklikte yerleştirilmelidir.

Dünyada ilk olarak 18. yüzyılın ikinci yarısında kullanılmaya başlanan yağmurlama sistemleri ülkemize 1950’li yıllarda rafineri, baraj ve yabancı yatırımlı fabrikalarla girmiş ve 1985 yılına kadar sadece bu tür tesislerde kullanılmıştır.

Sistem kullanım alanındaki şartlara bağlı olarak 40°C ile 350°C arasında belirlenenbir sıcaklık değerinde aktif hâle geçmek üzere tasarlanır. Çoğu yaklaşık olarak dakikada 70 ile 100 litre arasında suyun yangın mahalline boşalmasını sağlarlar. Bununla birlikte bazı özel uygulamalar için kullanılan sistemlerde boşalan su miktarı dakikada 400 litreye çıkabilmektedir.

Yangının oluşabilmesi için yanıcı maddelerin belirli bir sıcaklığa ulaşabilmesi ve ortamda yeterli miktarda oksijen miktarının bulunması gerekmektedir. Temiz bir ortamdaki havada % 20,9 oranındaoksijen vardır. Yanma olayının gerçekleşmesi için bu oranın %16’nın altına düşmemesi gerekir. Oksijen oranının %16’nın altına inmesiyle yanma reaksiyonu yavaş yavaş sönmeye yüz tutar. Oksijen oranının %14’ün altına düşmesi hâlinde yanma sonlanır.

Düşük tehlike sınıfında her 500 m2, orta tehlike ve yüksek tehlike sınıfında her 250 m2 yapı inşaat alanı için 1 adet olmak üzere, uygun tipte 6 kg’lık kuru kimyevi tozlu veya eş değeri gazlı yangın söndürme cihazları bulundurulması gerekir.

TS EN 13501-1+A1, yapı malzemelerinin yangın performansının ve olası bir yangının başlamasına olan katkısının belirlenmesine yönelik bir sınıflandırma standardıdır ve değerlendirme sonuçları, yanıcılık sınıfı için A1, A2 ve B, C, D, E ile F; duman üretimi için s1, s2 ile s3 ve yanma damlacıkları / tanecikleri oluşumu için d0, d1 ile d2 şeklinde olmaktadır. Döşeme malzemeleri A1, A2, B, C, D, E ve F sınıflarına göre sınıflandırılmakta, ardından “fl” kısaltması gelmektedir.

İlave sınıflandırma olmaksızın E sınıfı, malzemeden alev damlacıklarının meydana gelmediğini göstermektedir.

Döşemeler Dışındaki Yapı Malzemeleri İçin Yanıcılık Sınıfları
Malzemenin Yanıcılık Özelliği               TS EN 13501-1(2)
Hiç Yanmaz :A1

Zor Yanıcı : A2 - s1, d0

Zor Alevlenici:
B, C - s1, d0
A2 - s2, d0
A2, B, C - s3, d0
A2, B,C - s1, d1
A2, B,C - s1, d2

(en az): A2, B, C - s3, d2

Normal Alevlenici:
D - s1, d0
D - s2, d0
D - s3, d0
E
D - s1, d2
D - s2, d2
D - s3, d2

(en az) : E - d2

Kolay Alevlenici: F

Beton yaklaşık 600 °C’nin üstündeki sıcaklıklarda dayanımının büyük bir kısmını kaybeder. Sıcaklık 800 °C’ ye çıktığında ise hidratların içinde bulundurdukları suyu kaybetmeleri sonunda dayanımları %80 kadar azalır. 800 °C sıcaklıktan sonra agregalarda kabuk atma haricinde bir bozulma görülmezken, harç fazında büyük genişliklerde çatlaklar oluşmaktadır. Bunun sonucu olarak 800 °C sıcaklıkta numunelerin yük taşıma özelliklerini kaybettikleri yapılan testlerle saptanmıştır.

Perlit: Yapılarda ısı yalıtımı amacıyla çimento ile karıştırılarak kullanılmaktadır. Perlit yapısındaki gözenekler sayesinde olağanüstü ısı ve ses yalıtım özelliğine sahiptir. Binalarda, sıva, şap, çatı kaplama ve katlar arasındaki ısı ve ses yalıtımını sağlamak amacıyla perlit kullanılmaktadır. Hafif olmasından dolayı binanın ölü yükünü azaltarak depreme karşı korur. İnorganik bir madde olduğu için, yüksek ısıda özelliğini kaybetmez, yangının sıçramasını ve dağılmasını önlemektedir. Dayanım sıcaklığının üst sınırı 1200 °C’ dir. Yangın sınıfı, karıştırıldığı çimentonun oranına bağlı olarak değişmektedir

Ekstrüde polistren köpük: Ham maddesi petrol türevidir. Yapılarda ısı yalıtımı amacıyla kullanılır. Dayanım sıcaklığının üst sınırı 75 °C’dir. Yandığında, zehirli gaz ve boğucu duman çıkarmaktadır. Kullanım sıcaklığı -50 / +75oC aralığındadır.
%100 kapalı gözenekli homojen hücre yapısına sahip olup bünyesine su almamaktadır. TS EN 13501-1+A1 (2013)’e göre E sınıfındadır.

Poliüretan köpük: Ham maddesi petrol türevidir. Yapılarda ısı yalıtımı amacıyla kullanılır. Dayanım sıcaklığının üst sınırı 110 - 120 °C’dir. Yandığında zehirli gaz ve boğucu duman çıkarmaktadır. TS EN 13501-1+A1 (2013)’e göre E sınıfındadır.