YANGIN VE YANGIN GÜVENLİĞİ - Deneme Sınavı - 13

Osmanlı’da ise düzenli yangın söndürme teşkilatı 1714’te kurulmuş ve itfaiye teşkilatının değişimi dört aşamadan geçmiştir. 1714-1826 arasında Yeniçeri İtfaiye Ocağı, 1826-1874 arası Semt Tulumbacıları dönemi, 1874-1923 arası Askerî İtfaiye Teşkilatı ve sonuncusu da bugünkü itfaiye teşkilatının esasını teşkil eden Cumhuriyet Dönemi İtfaiye Teşkilatıdır.

Yangın riskinin gerçekleşme olasılığının bağlı olduğu etkenler şunlardır:

• Yapının işlevi

• Konstrüksiyonun yanabilirliği

• Planlama hataları

• Yapının yangın yükü

• Dikkatsiz malzeme seçimi

• Döşeme ve son kat malzemeleri

• Yanıcı malzemelerin göz ardı edilen davranışları (cila vb.)

• İşçilik ve detaylandırma hataları

Zapt etme: Yangını başladığı mahalde, mümkün olduğunca küçük alanlarda sınırlayarak yapı içerisinde serbestçe yayılmasını önlemek.

İletişim: Tutuşma olduğunda, yangın başladığını haber vererek kullanıcıları uyarmak ve söndürme sistemlerini harekete geçirmek

Risk ise tehlikeli bir olayın veya maruz kalma durumunun meydana gelme olasılığı ile olay veya maruz kalma durumunun yol açabileceği yaralanma veya sağlık bozulmasının ciddiyet derecesinin birleşimidir.

Yatay Bağlantılar: Koridorlar, mekânlar arası geçişler, kapılar, asma tavanlar, yükseltilmiş döşemeler, iklimlendirme kanalları ve tüm tesisat geçişleri

Düşey Bağlantılar: Merdiven kovaları, asansör kuyuları, havalandırma boşlukları, tüm tesisat geçişleri, bacalar, şaftlar, dilatasyon derzleri, giydirme cephe birleşim noktaları, atriumlar ve galeriler.

3. ADIM-Tehditten kaynaklanan riskleri saptamak, değerlendirmek ve mevcut binada riski-tehdidi kontrol altına alabilecek herhangi bir önlem olup olmadığını değerlendirmek.

Genel olarak yangından korunmada aşağıdaki amaçlar göz önünde bulundurulmalıdır:

• Tehlike altındaki insanların can güvenliğini sağlamak ve onlara yangın sırasında yeterli kaçış zamanı sağlamak

• Yangın başlangıcını ve yayılışını engellemek veya yeterince geciktirmek

• Yapının çökmesini engellemek

• Yangına kolay müdahale olanaklarını ve müdahale ekiplerinin güvenliğini sağlamak

• Yangının yaratacağı her türlü mal kaybının ve hasarın en aza indirilmesini sağlamak

Yapıda yangın güvenliğini sağlamada uygulanacak taktikler aşağıdaki gibi sıralanabilir [3]. • Önleme tedbirleri: Yakıt olarak, tutuşmaya neden olabilecek her şeyi ve tutuşma kaynaklarını kontrol altına alarak yangının çıkmasını engellemek • Algılama: Gerçekleşen bir yangın olayını erken safhada keşfetmek • İletişim: Tutuşma olduğunda, yangın başladığını haber vererek kullanıcıları uyarmak ve söndürme sistemlerini harekete geçirmek • Kaçış: Yapı içerisinde ve çevresinde bulunan kullanıcıları duman, zehirli gazlar ve sıcaklıktan etkilenmeden güvenli bölgelere ulaştırmak • Zapt etme: Yangını başladığı mahalde, mümkün olduğunca küçük alanlarda sınırlayarak yapı içerisinde serbestçe yayılmasını önlemek • Söndürme: Yangın çıktıktan sonra tehlikeyi en az zararla atlatabilmek için yangının hemen söndürülmesini sağlamak

• Yatay Bağlantılar: Koridorlar, mekânlar arası geçişler, kapılar, asma tavanlar, yükseltilmiş döşemeler, iklimlendirme kanalları ve tüm tesisat geçişleri

• Düşey Bağlantılar: Merdiven kovaları, asansör kuyuları, havalandırma boşlukları, tüm tesisat geçişleri, bacalar, şaftlar, dilatasyon derzleri, giydirme cephe birleşim noktaları, atriumlar ve galeriler

Düşey Bağlantılar: •Merdiven Kovaları, • Asansör Boşlukları, • Tesisat akanları ve Şaftları, • Havalandırma Boşlukları/ Bacaları, • Aydınlık Boşlukları, • Tüm Bacalar/Şaftlar, • Dilatasyon Derzleri, • Atrium ve Galeriler, • Giydirme Cephe Birleşim Noktaları

Yatay Bağlantılar: • İklimlendirme Kanalları, • Koridorlar, • Asma Tavanlar, • Yükseltilmiş Döşemeler, • Mekânlar Arası Geçişler, • Çatı ve Bodrum Katları, • Tüm Boru Bağlantıları

Hata Ağacı Analiz Yöntemi (Fault Tree Analysis-FTA): Hata ağacı analiz yöntemi; önceden tahmin edilebilen istenmeyen hata olayını en üst olay olarak ele alır ve olayı alt bileşenlerine ayırarak grafiksel olarak gösterir. Hata ağacı risk analiz yöntemi, risk analiz yöntemleri içerisinde en ayrıntılı ve etkili olanıdır. Büyük bilgi ve tecrübe gerektirdiğinden oldukça zor bir yöntemdir.

Olay Ağacı Analiz Yöntemi (Event Tree Analysis-ETA): Başlangıçta seçilmiş olan olayın meydana gelmesinden sonra ortaya çıkabilecek sonuçların akışını diyagram ile gösteren bir yöntemdir. Hata ağacı analizinden farklı olarak tümevarımlı mantığı kullanmaktadır. Olay öncesi ve sonrası durumu gösterdiğinden sonuç analizinde kullanılan başlıca tekniktir. Yangın güvenliğinde güvenlik önlemlerine doğru ilerleyen olayların olası gidişatını izlemek için kullanılmaktadır. Olay ağacı analiz yönteminde, her bir güvenlik bariyerinin başarılı ya da başarısız olma olasılıkları kullanılarak her bir olay için olasılık belirlenmektedir.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı yaptığı bir çalışma ile İstanbul’un yangın risk haritasını çıkarmıştır. Son 10 yılda çıkan yangınlar ile sanayi tesisleri, diğer iş yerleri ve dar sokaklar mahalle bazında değerlendirilmiş ve kentin yangın açısından en riskli bölgeleri belirlenmiştir. Buna göre; kentte yangın riski açısından 1.sırada patlayıcı maddeler, dolum tesisleri, sanayi tesisleri, fabrikalar, müzeler ve saraylar; 2. ve 3.sırada ise insanların toplu hâlde yaşadıkları alan olan konutlar, alışveriş merkezleri, oteller ve imalathaneler bulunmaktadır.

İmar Adası Çevresi yollarla sınırlanmış ve çoğu parsellere bölünmüş arsa ile böyle bir arsayı kaplayan yapılar.

Yerleşim alanları içerisinde yangınların yayılımı bina yoğunlukları ve binaların işlevleri ile yakından ilişkilidir. Bu nedenle imar planları yapılırken; konut, ticaret, sanayi ve organize sanayi gibi farklı fonksiyon bölgeleri arasında oluşturulacak tampon bölgelerde yangın havuzları ve su ikmal noktalarının yapımına imkân verecek şekilde yeşil kuşaklar düzenlenmesi kesin hükme bağlanmıştır. Modern kent planlamasında yer alan ve “zoning” olarak adlandırılan bu yaklaşım, yangınların geniş alanlara yayılmasını engellemede önemli bir etkendir. Kent içindeki bölgeler arasında bırakılan yeşil alanlar ve doğal ayrımlar “yaygın yangını” önlemeye yardımcı olmaktadır.

Yeni planlanan kentsel alanlarda bitişik nizam olarak düzenlenen imar adalarının uzunluğu 75 m ile sınırlandırılmıştır.

İlk müdahale süresi; acil çağrının alınması, acil çağrının yorumlanması, istasyondan hareket, ulaşım süresi ve olaya müdahaleye hazırlık süreçlerini kapsamaktadır.

Büyük yüzey alanlarına sahip çok katlı yapılar başta olmak üzere, tüm bina cephelerinin yangına karşı güvenliğinin sağlanmasında dikkat gerektiren hususlar aşağıda sıralanmıştır:

• Cephe geometrisi

• Cephedeki doluluk/boşluk oranı (cephe yüzeyini oluşturan duvarlar üzerindeki kapı ve pencere açıklıkları)

• Seçilen taşıyıcı sistem

• Dış duvarların inşasında kullanılan yapı malzemeleri

• Yalıtım malzemeleri ve uygulama detayları