YAKINÇAĞ AVRUPA TARİHİ

ABD Başkanı D. Roosevelt, İngiltere Başbakanı Winston Churchill ve Sovyetler Birliği lideri J. Stalin Almanya hakkındaki tartışmaları sona erdirmek için Yalta Konferansı( 4-11 Şubat 1945)’nda uzlaşmaya vardılar. ABD, güneybatı; Sovyetler, doğu ve İngiltere kuzeybatı olmak üzere Almanya topraklarını işgal edecekti. Doğru cevap “A” seçeneğidir.

Türkiye’nin açık bir Sovyet tehdidi ile karşı karşıya gelmesi ve hemen ardından Yunanistan’ın komünist bloğun egemenliğine girmesini engellemek amacıyla hükümeti destekleyen İngiltere pahalı bir bedelle karşılaştı. Zaten kötü durumda olan ekonomisini düzeltmek amacıyla ABD’den askeri ve yardım talebinde bulundu. İngiltere’nin bu çağrısı cevapsız kalmadı ve ABD yeni başkanı Truman, doktrinini açıkladı. Doğru cevap “C” seçeneğidir.

İngiltere Başkanı Churchill ve Sovyet lideri Stalin savaş devam ederken 1944 yılında Moskova’da buluşarak Doğu Avrupa ülkelerinin kaderini belirledikleri Yüzdeler Antlaşmasını imzaladılar. Doğru Cevap “E” seçeneğidir.

Sovyet tehdidine karşı NATO’nun kurulması, aslında dünyanın iki farklı blok arasında bölündüğünü gösteriyordu. Bu bloklar arasındaki en ciddi sorun aralarında bir tampon bölge görevi üstlenmiş gibi duran Almanya idi. 1948 yılında Sovyetler Birliği’nin, Çekoslovakya’yı nüfuzu altına aldığı gibi Berlin ablukasını da başlatması, batılı devletleri çözümü hızlandırmaya mecbur bıraktı.
Almanya’nın çökmesinden kaynaklanan güç boşluğunun yol açtığı tehlike açıktı. Böylece batılı devletler işgal altında tuttukları Alman topraklarını birleştirerek Federal Almanya Cumhuriyeti’nin kurulmasını sağladılar. Doğru cevap "A" seçeneğidir.

Sovyetlere göre Federal Almanya’nın kuruluşu faşizmin yeniden dirilmesi, NATO’ya kabul edilişi ise bu eğilimin son noktasıydı. Nitekim Sovyetler Birliği’nin buna cevabı, 14 Mayıs 1955 tarihinde Varşova Paktı’nı kurmak oldu. Pakta üye olan Sovyetler Birliği, Polonya, Çekoslovakya, Doğu Almanya, Macaristan, Bulgaristan ve Arnavutluk, karşılıklı savunma sorumluluğu içeren bir işbirliğine gideceklerdi. Doğru cevap "E" seçeneğidir.

Birleşmiş Milletler örgütünün kurucu anlaşmasını hazırlamak amacıyla toplanan konferansın çalışmaları yaklaşık iki ay devam etti. Konferansa katılan 51 ülke temsilcisi sonunda Birleşmiş Milletler Antlaşması’nı imzaladılar.

9 Mayıs 1950’de ekonomik bütünleşme fikriyle yayımlanan Schuman Planın ilk hedefi savaşın alt yapısı anlamına gelen ağır sanayi ve savaş endüstrisiydi. Bu amaçla da Nisan, 1951’de Avrupa Kömür Çelik Topluluğu (ECSC) kuruldu. Doğu cevap “D” seçeneğidir.

Charles de Gaulle 1958 yılında liderliğe gelişiyle hem Fransa’nın hem de Avrupa’nın bağımsızlığı için çaba harcamış ve  Fransa’nın Avrupa siyasetindeki etkisini arttırmaya çalışmıştır. Doğru cevap “B” seçeneğidir.

Federal Almanya’nın, Doğu Bloku ülkeleriyle kurduğu ilişkiler, Avrupa barışı ve bütünleşmesi açısından olumlu katkılar yaptı. 1969 yılında De Gaulle’ün görevinden ayrılması başlangıçta olumsuz gibi görünse de AET’nin genişlemesinin önü açıldı. Nitekim 1973 yılında iki defa reddedilen İngiltere ile birlikte Danimarka ve İrlanda AET üyesi oldular. Bu süreç devam etti ve 1981 yılında
Yunanistan; 1986’da da İspanya ile Portekiz Topluluk’a kabul edildiler. Böylece AET 12 üyeli bir yapılanma haline geldi. Kapının açık kalmaya devam etmesi sayesinde 1995 yılında Avusturya, Finlandiya ve İsveç’in de katılmasıyla Topluluk 15 üyeli bir organizasyona dönüştü. Nihayet en önemli süreç Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra yaşandı ve 2004 yılında 10 yeni üye daha Topluluk’a kabul edildi. Bu tarihten sonra Topluluk isim değiştirerek Avrupa Birliği (AB) (European Union-EU) adını aldı. Doğru cevap "C" seçeneğidir.

ABD’nin Çin ile yakınlaşması SSCB’nin yumuşama sürecini hızlandırdı. İki süper güç, silahların azaltılmasının herkes için iyi olacağına karar verdiler. Füze savunma kapasitesini azaltma, saldırı silahlarını beş yıl boyunca sabit tutma konusunda ABD başkanı Nixon ve Sovyet liderleri SALT-I İmzaladı. Doğru cevap “B” seçeneğidir.

1985 yılında Sovyetler Birliğinin yeni önderi Mihail Gorbaçov oldu. 9 Aralık 1991’de  Rus, Ukrayna ve Beyaz Rusya Cumhuriyetlerinin liderleri bir araya gelerek Sovyetler Birliği’nin dağıldığını ilan ettiler. 25 Aralık 1991’de Gorbaçov artık tarihe karışmış bir ülkenin başkanı olarak istifasını duyurdu. Doğru cevap “A” seçeneğidir.

İngiltere, kötü durumda olan ekonomisini düzeltmek amacıyla ABD’den askerî ve malî yardım talebinde bulundu. Bu talep, 1823 yılında Başkan James Monroe’nun ilan ettiği izolasyonizm (karışmazlık) ilkesinin açıkça terk edildiği anlamına geliyordu. Çünkü iki dünya savaşı istisna tutulursa ABD, Avrupa siyasetine karışmamıştı.

Doğu Almanya, diğer Doğu Avrupa ülkelerinde olduğu gibi bir halk cumhuriyeti ile
tanışırken Batı Almanya’da demokratik bir döneme girildi. Federal Almanya Cumhuriyeti, 1954 yılında egemenlik ve bağımsızlığını bütünüyle kazandı.

Avrupa Birliği’ni uzun süredir savunan Fransız Jean Monnet bir çözüm önerisinde
bulundu. Monnet 4 Mayıs 1950’de Fransa Dışişleri Bakanı Robert Schuman’a sunduğu muhtıra ile tıkanmayı aşmak için ilk aşamada ekonomik bütünleşmenin
sağlanmasını teklif etti.

AET’ye üye olma arzusu gösteren İngiltere’nin üyeliği 1962 ve 1968’de De Gaulle tarafından iki defa geri çevrilmişti. Nitekim 1969’da siyasetten ayrıldıktan sonra İngiltere’ye dönük veto kaldırıldı ve İngiltere, 1973’te AET üyesi oldu.

Yıllar boyunca Stalin’e direnmeyi başaran tek ismin Yugoslavya’nın lideri Josip Broz Tito (1892- 1980) olduğu belirtilmelidir.

Sovyetler Birliği’nin, Küba’ya yerleştirdiği füzeleri sökmesi karşılığında ABD de Türkiye’deki füzeleri sökmeyi kabul etti ve füze krizi aşıldı.

21 Aralık 1972 ise Batı Almanya açısından en zor meselenin çözüme kavuşturulduğu gün oldu. Batı Almanya ile Doğu Almanya, birbirlerine karşı kuvvet kullanmama, ülke sınırlarına saygı duyma, birbirlerini uluslararası alanda temsil etmeme konularında anlaştılar.

Reykjavik (1986) ve Washington (1987) zirveleri ile Soğuk Savaş, fiilen sona eriyordu. Son adım ise ABD Başkanı George H. W. Bush ile Mihail Gorbaçov arasında Aralık 1989’da gerçekleştirilen Malta zirvesinde atıldı. Soğuk Savaş’ın sona erdiği resmen ilân edildikten sonra Paris’te Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı (AGİK)’nın zirve toplantısı düzenlendi. Bu zirvede iki blok arasındaki
rekabetin sona erdiği tekrarlanmış ve bölünmüş Avrupa’nın tamamen tarihe karışması yönünde hayati bir aşama geçilmiştir.

Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra esas mücadelenin, kapitalist ve sosyalist bloklar arasında olacağı sanılıyordu. Ancak savaşın yol açtığı
olumsuzluklar, yenik devletlerde aşırı milliyetçiliğe ve faşist liderlerin ikitdara yürümesi sonucu II. Dünya Savaşının çıkmasına sebep olmuştur.

Buna göre doğru cevap B (Faşizm) şıkkıdır.