YAKINÇAĞ AVRUPA TARİHİ

İtalyan Yarıması’ndaki devletlerden Piyomente’nin Başbakanı Kont Cavour, İtalyan Devletlerini birleştirmek için 1858’de Fransa İmparatoru III. Napoleon ile anlaştı. Kont Kavur amacına ulaştı ve 13 Nisan 1859’ da Avusturya Piyomente’ye savaş ilan etti. Fransız ordularının yardımıyla Piyomente, Avusturya ordusunu yendi. 1860 tarihi itibariyle sadece Venedik Avusturya’nın elinde kalmıştı. 17 Mart 1861’de Piyomente Kralı Victor Emmanuel, İtalya Devleti’nin Kralı ilan edildi. Yeni kurulan İtalya Devleti’nin merkezi Roma olarak ilan edildi. Böylece İtalya birliğini sağlamıştı.

Ekim 1908’de Avusturya’nın Bosna-Hersek’i ilhak etmesi, Sırbistan’ı hayal kırıklığına uğratmıştı. Avusturya’ya duyulan tepki ve büyük Sırbistan hayali Sırpları heyecanlandırmaktaydı. Avusturya-Macaristan Veliahtı Ferdinand ve karısı 28 Haziran 1914 günü Saray Bosna’ya geldiler. Veliaht ve eşi, Gavrilo Prinçip adlı bir Sırp milliyetçisi tarafından bir suikast düzenlenerek öldürüldüler. Avusturya, 26 Temmuz’da Sırbistan’ın seferberlik ilan etmesi üzerine, 28 Temmuzda Belgrad’ı bombalayarak savaşa başladı. Almanya 1 Ağustos 1914’de Rusya’ya savaş ilan etti. Fransa da seferberlik ilan etti. Almanya, bu kez Fransa’dan da seferberliğini durdurmasını istedi. Fransa kaçamak bir cevap verince, 3 Ağustos 1914’te Almanya, Fransa’ya da savaş açtı.

I. Dünya Savaşı’nda milyonlarca insan yaşamını kaybetti. Savaşa giren ülkeler toplam 70 milyona yakın insanı askere almışlardı. Savaşta yaklaşık 10 Milyon insan öldü. 20 Milyon insan yaralanırken 3,5 milyon insan sakat kaldı. Bunların dışında binlerce insan hastalık ve açlıktan ölürken kentler ve köyler yok olmuş; sayısız köprü, tünel demiryolu gibi altyapı tesisleri ile atölyeler, fabrikalar gibi üretim tesisleri de tahrip edilmişti.

Dünya Savaşı’nın toplumlar üzerindeki en büyük etkisi, milliyetçilik duygusunu güçlendirmesiydi. Devletlerin seferberlik gibi uygulamaları ile zaferler ve yenilgiler, ortak duyguların oluşmasına ve savaş yılları boyunca kitlelerin sık sık bir araya gelmesine yol açmıştı. Avrupalılar yurtseverlik ve ulusal gurur konusunda büyük bir duyarlılık gösterir hale geldiler. Diğer seçeneklerde verilenler daha çok savaşın ekonomik sonuçlarıdır.

I. Dünya Savaşı Avrupa haritasını değiştirdi. Osmanlı Devleti, Rus Çarlığı ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, tarih sahnesinden çekilirken Polonya, Çekoslovakya, Avusturya, Macaristan, Yugoslavya, Finlandiya, Litvanya, Ukrayna, Estonya gibi yeni devletler ortaya çıktı.

Polonya tarihi sınırları kabul ettiği Ukrayna’yı almak için 1920’de ordusunu harekete geçirdi. Ancak Ruslar Varşova’ya kadar ilerleyince İngiltere ve Fransa Polonya’nın yardımına koştular ve Rus ordusunu Varşova’da yenilgiye uğrattılar. Sovyet Rusya ile Polonya arasında 19 Mart 1921’de Riga Antlaşması imzalandı. Buna göre Paris Barış Konferansı’nda çizilen Polonya’nın sınırları doğuya doğru daha da genişlemiş oldu.

Lenin ve arkadaşları Ekim 1917 İhtilali sonrası bir Dünya Proleter İhtilali’ni geçekleştirmek için Mart 1919’da III. Enternasyonal’i (Komintern) kurdular. Rejimlerini dünyaya ihraç etme çabalarını, Almanya ve Macaristan’da komünist ihtilallerin başarıya ulaşamaması, Rusya’daki isyan hareketleri ve batılı devletlerin müdahaleleri üzerine terk etmek zorunda kaldılar. Bunun yerine mevcut komünist rejimi güçlendirmek için ekonomik kalkınmayı hedef olarak seçtiler. Ekonomik ve teknik yardım almak için Batılı Devletlerle ilişkileri geliştirmeye yöneldiler. Bu çabalar sonucunda İtalya, İngiltere ve Fransa 1924 yılında Sovyet Rejimi’ni tanıdılar.

1929 Krizi Dünya’yı ve özellikle Avrupa’yı derinden etkilemiştir. 1929 Krizi, Ekim ayı ortalarında New York Borsası’nda başladı. Son üç aylık dönemde demir, çelik ve bakır toptan fiyatlarında bir düşme gözlendi. Refah düzeyinin göstergesi olan otomotiv sanayisinin kar oranlarında da bir düşme söz konusu oldu. 21 Ekim’den itibaren borsada başlayan düşme eğilimi, “Kara Perşembe” olarak isimlendirilen 24 Ekim 1929’da zirveye ulaştı. 16 Milyon hisse senedi, % 50 ile % 90 oranlarında değer kaybetti. Bunun bir felakete dönüşmesini önlemek amacıyla büyük bankaların hisse alması bu bankaları da iflasa sürükledi.

1929 Krizi Dünya’yı ve özellikle Avrupa’yı derinden etkilemiştir. 1929 Krizi, Ekim ayı ortalarında New York Borsası’nda başladı. Son üç aylık dönemde demir, çelik ve bakır toptan fiyatlarında bir düşme gözlendi. Refah düzeyinin göstergesi olan otomotiv sanayisinin kar oranlarında da bir düşme söz konusu oldu. 21 Ekim’den itibaren borsada başlayan düşme eğilimi, “Kara Perşembe” olarak isimlendirilen 24 Ekim 1929’da zirveye ulaştı. 16 Milyon hisse senedi, % 50 ile % 90 oranlarında değer kaybetti.

Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'nda başarılı olduğu tek cephe Çanakkale Cephesi'dir. Diğerlerinde başarı sağlanamamıştır.

Mısır I. Dünya Savaşı öncesinde İngiltere tarafından 1882 tarihinde alınmıştır. Diğer bölgeler I. Dünya Savaşı sırasında kaybedilmiştir.

Milliyetçilik akımı (Fransız İhtilali'nin etkileri), ekonomik yayılma ve sömürgecilik faaliyetleri (sanayi inkılabının etkileri), silahlanma yarışı (militarizm), devletlerarası rekabet ve bloklaşma gibi temel nedenlerden dolayı I. Dünya Savaşı başlamıştır.

Balkanlarda Rusların nüfuz kazanmaya çalışması Avusturya - Macaristan tarafından hoş karşılanmamış, iki ülke arasındaki rekabet ve gerginlik ortamı yaşanmaya başlamıştır. Rusların Slavları birleştirme politikası (Panslavizm), Avusturya - Macaristan'ı etkilemiş, Slav - Germen çatışması başlamıştır.

I. Dünya Savaşı sonucunda Avrupa ve Asya'da devletlerarası dengeler bozulmuş, Osmanlı, Avusturya - Macaristan ve Rusya tarihe karışmış, Polonya, Çekoslovakya, Yugoslavya ve Macaristan kurulmuştur ve yeni siyasi rejimler ortaya çıkmıştır.

İtilaf Devletleri, I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı Devleti'nin bulunduğu İttifak bloğunun karşısında yer alan bloktu. Savaş başlangıcında İtilaf yani anlaşma bloğu kemik devletleri: İngiltere, Fransa, Rusya iken İttifak (Bağlaşma) bloğundakiler Almanya, Avusturya - Macaristan ve İtalya idi. Aslında savaşa katılan her ülkenin amacı farklıydı fakat çıkar ilişkileri doğrultusunda devletler birbiriyle anlaşma sağlayarak savaşın iki grup arasında şekillenmesini sağladılar.

Çarlık Rusya'dan sonra kurulan Sovyetler Birliği Çarlık Rusyası'nın yaptığı tüm gizli antlaşmaları dünya kamuoyuna duyurmuştur.

Dünya barışını korumak için Batı Avrupa'da imzalanan ve Almanya, Fransa, Belçika, İngiltere, Çekoslovakya ve İtalya'nın katıldığı Locarno Antlaşması 1 Aralık 1925'te imzalanmıştır. Antlaşmanın temel amacı devletleri savaştan korumak ve bunun yanında devletlerin arasındaki anlaşmazlıkların barışçıl yöntemlerle çözülmesini sağlamaktı.

1929 Dünya Ekonomik Krizi, ithalatın arttırılması yönünde bir etki yaratmamıştır. İthalat, barış döneminde para ekonomisinin yoğun olduğu dönemlerde daha fazladır. Olağanüstü durumlar söz konusu olduğunda ise alım gücü düştüğü için ithalat azalma eğilimi gösterir, bundan dolayı ithalat arttı diyemeyiz.

Osmanlı Devleti, savaşın başlarında tarafsız olsa da, daha sonradan İttifak Devletleri'ne katılmıştır.

Alman sömürgelerine giden yollar boğazdan geçmemekle birlikte, boğazların önemi İngilizler açısından çok daha büyüktür.