YAKINÇAĞ AVRUPA TARİHİ

Leipzig'de meydana gelen Uluslar Savaşı'nda Napoleon Avusturya, İngiltere, Prusya ve Rusya'dan oluşan müttefik orduları ile karşılaşmıştır.

İhtilal sonrasındaki Fransız askeri düzeninin en önemli isimleri arasında yer alan Lazarre Carnot, yeni bir yönteme başvurdu. Carnot, seferberlik kavramını kullanıma sokarak eli silah tutmaya uygun bütün Fransız halkını orduya hizmet eder hale getirdi.

Paris’te, 27 Temmuz 1830’da başlayan ve Fransız tarihinde Üç Şanlı Gün (Les Trois Glorieuses) olarak anılacak ihtilal süreci başladı ve 29 Temmuz’a kadar devam etti.

Dört devlet, Napoleon, henüz Fonteinbleau Sarayı’ndan ayrılmadan önce anlaştılar ve 9 Mart 1814’te Chaumont Anlaşması’nı imzaladılar. Anlaşma ile kısa süre sonra Viyana Kongresi’nde oluşacak Dörtlü İttifak (Quadruple Alliance)’ın temelleri atıldığı gibi devletler, 20 yıl boyunca Fransa’ya karşı ortak hareket edeceklerini kayıt altına aldılar.

Bu gelişmeler 18 Eylül 1814'te toplanan Viyana Kongresi'nde gerçekleşmiştir.

Dörtlü ittifak Fransa’nın da katılımıyla büyük ittifaka yani beş büyük Avrupa devletinin dahil olduğu beşli ittifaka (Quintuple Alliance) dönüştü.

Viyana Kongresi 1814, Troppau (Silezya) Kongresi 1820, Laibach (Slovenya) Kongresi 1821, Verona Kongresi ise 1822 yılında toplanmıştır.

1823 yılında Amerika Birleşik Devletleri Başkanı James Monroe, Kongre’de tarihte Monroe Doktrini olarak adlandırılacak konuşmasını yaptı. Başkan Monroe, A.B.D.’nin yeni kurulan devletleri tanıdığını ve herhangi bir Avrupalı gücün bölgeye müdahalesini kendisine karşı yapılmış bir eylem olarak göreceğini ilan ediyordu. Kısacası Metternich’in her türlü ihtilale müdahale edilmesi şeklinde özetlenebilecek doktrinine Başkan Monroe, Amerika kıtasının bundan muaf olduğu ve Avrupalı devletlerin nüfuz alanı dışında kaldığını gösteren bir doktrinle cevap vermiş oluyordu.

I. Alexander’ın 1825 yılında ölmesinden sonra I. Nicholas’ın, ağabeyi Constantin’in yerine tahta çıkmasını kabul etmeyen Rus ordusunda görevli yaklaşık 3000 subay ve asker St. Petersburg’da, Senato Meydanı’nda 14 Aralık 1825 (26 Aralık 1825)’te isyan ettiler. Bu isyanın adı Dekabrist (Aralıkçılar) İsyanı'dır.

18. yüzyılın sonlarına doğru bilinen bu ekonomik faaliyetlere hepsini dönüştürecek olan yeni ve daha güçlü bir üretim biçimi eklendi. Yüzyılın son çeyreğinden itibaren önce İngiltere’de ortaya çıkan ardından bütün Avrupa’yı ve Dünya’yı etkileyecek olan yeni üretim biçiminin adı Sanayi idi.

İngiltere, Rusya, Avusturya ve Prusya, Napoleon, henüz Fonteinbleau Sarayı’ndan ayrılmadan önce anlaştılar ve 9 Mart 1814’te Chaumont Antlaşması’nı imzaladılar. Antlaşma ile kısa süre sonra Viyana Kongresi’nde oluşacak Dörtlü İttifak (Quadruple Alliance)’ın temelleri atıldığı gibi devletler, 20 yıl boyunca Fransa’ya karşı ortak hare- ket edeceklerini kayıt altına aldılar. Doğru cevap C'dir.

Kongre’ye katılan devletlerin çokluğunun, gündemi ve karar alma sürecini olumsuz etkilememesi için bütün önemli sorunların dört galip (büyük) devlet tarafından karara bağlanmasında uzlaşma sağlandı. Böylece Viyana Kongresi ile diplomatik literatüre, Büyük ve Küçük Devlet terimi girmiş oldu. Fransa’yı bir daha Avrupa dengesini değiştiremeyecek biçimde güvenlikli -tampon- bölgelerle çevrelemek için Fransız İhtilali ve Napoleon Harpleri ile alt üst olan Avrupa haritası yeniden şekillendirildi. Prusya Ren Vilayeti’ni ve Westhpalia’yı aldı. Ayrıca Silesia Prusya'da kaldı; böylece Prusya, Orta ve Doğu Avrupa’da hayli genişleyen bir devlete dönüştü. Kongre’de ayrıca Papa’nın yönetimindeki Kilise Devleti yeniden diriltildi. Ancak, Kongre, Napoleon’un Alman dünyasındaki düzenlemelerine dokunmayarak 36 Alman devletinin -kısmen daha birleşik bir yapının- ortaya çıkmasını sağladı. Doğru cevap B'dir.

Viyana Kongresi sonrasında, sırasıyla İtalya'da Napoli Krallığı'ndaki ve İspanya'daki ihtilal çabaları, Portekiz'deki ayaklanmalar ve devamında sömürgesi Brezilya'nın bağımsızlığını ilan etmesi, sonrasında Yunanistan'ın bağımsızlığını ilanı Kongre ile oluşan Yeni Avrupa Düzeni'nin uzun soluklu olmaması anlamına gelecek gelişmelerdendir. Fransa'nın İspanya'daki ayaklanmaya müdahelesi, bu düzeni koruma çabasıdır. Doğru cevap E'dir.

Napoli Krallığı’nda meydana gelen ihtilal işaretlerinin asıl tehlikeli yanı, olayların tüm Avrupa’ya yayılarak düzeni alt üst etme potansiyeline sahip olmasıydı. Kongresi sonrasında oluşturulan devletlerarası ittifaka benzer şekilde ihtilalciler de tüm kıta çapında ortak hareket ediyorlardı. Bu endişe, Troppau Kongresi’nin toplanması ile sonuçlandı. Troppau Kongresi, üç mutlakıyet idaresinin fikir birliği ile noktalandı. Troppau protokolüne imza koyan Avusturya, Prusya ve Rusya, Kralların otoritesini tehlikeye atan her türlü ihtilal veya düzeni zorla değiştirme girişimine gerekirse dışarıdan müdahale edilebileceğini açıkladılar. Doğru cevap A'dır.

İlk Yunan isyanının başarısızlıkla sonuçlanmasının nedenleri; Rus Çarı I. Alexander pasif tavrı (isyanı Osmanlı İmparatorluğu'nun iç meselesi olarak görmesi), Metternich önderliğindeki Avusturya'nın ve İngiltere'nin isyanda tarafsız kalması ve isyanın Eflak-Boğdan (bugünkü Romanya) gibi Yunan nüfusunun çok az olduğu bir coğrafyada başlatılmasıdır. Osmanlı İmparatorluğu'nun Viyana Kongresi'nde Avrupa Uyumu'na dahil edilmemesi ve isyanın Osmanlı topraklarında çıkması sadece Rus Çarının Kongre sırasında bu doğrultudaki haklılığının ve Yeni Avrupa Düzeni'nin tehlike içinde olduğunun göstergesidir. Doğru cevap A'dır.

Muhafazakar düşünce sisteminin oluşumundaki en önemli ismin Edmund Burke (1729-1797) olduğu açıktır. Burke’ün, İngiltere’deki çalışmalarının yanı sıra Fransız düşünce adamları, François René de Chateaubriand (1768-1848), Louis de Bonald (1754-1840) ve Joseph de Maistre (1754-1821)’nin muhafazakâr düşüncenin oluşumuna önemli katkıları oldu. Adam Smith ve Jean Baptiste Say ise liberal düşünce sisteminin öncülerindendir. Doğru cevap B'dir.

Sanayi Devrimi, insanlık tarihi açısından önemli bir aşama olmakla birlikte başta İngiltere olmak üzere pek çok Avrupa ülkesinde ciddi sonuçların doğmasına yol açtı. İngiltere’de 1750-1850 yılları arasında nüfus üç kat artarak 10 milyondan 30 milyona çıkmıştı. Bir yandan nüfus baskısı diğer taraftan küçük toprak sahiplerinin topraklarını kaybetmesi, kırsal alandan şehirlere doğru yoğun bir göç dalgasına sebep oldu.

Kırsaldan şehirlere yoğun göç sonucunda şehirlerdeki organisazyon bozukluğu, topraklarını kaybeden halkın işci sınıfına dönüşmesi ve ucuz işçi ihtiyacı ile kadın ve çocukların iş hayatına girmesi, gittikçe güçlenen bir sanayi burjuvazisinin doğuşu ve sanayileşmiş ülkelerin birbirleriyle girmiş olduğu emperyalist mücadele sonucunda patlak veren I. Dünya Savaşı, Sanayi Devrimi'nin sonuçlarındandır. Buharlı motorun icadı ise, bu devrime sebep olan en önemli gelişmelerdendir. Doğru cevap E'dir.

30 Mayıs 1814’te, Müttefikler ile Fransa arasında I. Paris Antlaşması imzalandı. Antlaşma ile Fransa, 1792 yılındaki sınırlarına çekilmiştir.

18 Eylül 1814’te toplanan Viyana Kongresi'ne katılan devletlerin çokluğunun, gündemi ve karar alma sürecini olumsuz etkilememesi için bütün önemli sorunların dört galip (büyük) devlet tarafından karara bağlanmasında uzlaşma sağlandı. Böylece Viyana Kongresi ile diplomatik literatüre, Büyük ve Küçük Devlet terimi girmiş oldu.