YAKINÇAĞ AVRUPA TARİHİ

Ülkedeki ekilebilir arazilerin önemli bir kısmına hükmeden aristokratlar feodal yükümlülüklerin
kendilerine sağladığı büyük avantajlara sahiplerdi. Çoğu vergiden muaf olan aristokratlar, devletin
yüksek memuriyetlerini, ordudaki üst rütbeleri tekelleri altında tutmaktaydı. Buna göre cevap C (Aristkrot) şıkkıdır.

Radikal bir şekilde halk egemenliği fikrini savunan Jean Jacques Rousseau (1712-1778), 1762’de yayımladığı “Toplumsal Sözleşme” isimli eserine “insanlar eşit doğar, ama her tarafta zincire vurulmuş olarak yaşar, bu durum nasıl meşrû olur?” sorusuyla başlayarak. insanların daha iyi bir hayat için belirli haklarını iktidara devretmek zorunda olduğunu belirtir.

26 Ekim 1795’e kadar varlığını sürdüren Ulusal Konvansiyon Meclisi Fransa’nın en sıkıntılı döneminde görev yapmıştır. Avrupa’da artan İhtilal karşıtlığı ve dış tehdidin savuşturulması, ekonomik krizin aşılması, ülke içindeki karışıklıklara ve isyanlara son verilmesi meclisin çözüm üretmesi gereken temel problemlerdi. Buna göre doğru cevap E şıkkıdır.

Fransa’daki ruhban sınıfının Katolik Kilisesi ile bağlarının kopartılmasına tepki olarak Batı Fransa eyaletlerinde gelişen Chouannerie İsyanı’nın 1792 yaz aylarından itibaren, 1800 senesine kadar sürecek olan silahlı çatışmalara dönüşmesi ve yine aynı dönemde Vendée’de aynı sebeple başlayan isyan hareketinin kanlı bir biçimde bastırılması Konvansiyon Meclisi’ndeki iplerin kopmasına sebep oldu. Buna göre doğru cevap D (Chouannerie İsyanı) şıkkıdır.

1795 anayasasına göre yasaları “Beşyüzler Meclisi” yapacak ve bu yasalar ikiyüz elli kişiden oluşan “Yaşlılar Meclisi”nin onayından sonra yürürlüğe girecekti. Yürütme gücünün kullanımı ise Direktuar’a devredilmiştir. Buna göre doğru cevap A (Direktuar) şıkkıdır.

1795 yılı Nisan ayında Bale Antlaşması ile savaştan ilk çekilen devlet Prusya oldu. Buna göre doğru cevap C (Bale Antlaşması) şıkkıdır.

Napoleon 9 Kasım 1799’da yaptığı darbeyle yönetimi ele geçirdi. Dolayısıyla kaleme aldığı bildiriyle İhtilal ateşini yakan Sieyés, aynı zamanda İhtilal devrini kapatan ve Napoleon diktatörlüğünü hazırlayan kişilerden birisidir. Buna göre doğru cevap B (Sieyés) şıkkıdır.

Napoleon, idari sistemi tamamıyla yeniden düzenleme yoluna gitmiştir. Bugün Fransa’da halen kullanılan vilayet (Départment) ve ilçe (Arrondissement) sistemi Napoleon tarafından yürürlüğe konulmuştur. 

Napoleon, maliye konusunda Fransa için devrimsel bir adım atarak bugünkü Fransız Merkez Bankası’nı (Banque de France) kurmuş ve para basma tekelini bu bankaya vermiştir.

Napoleon, Fransız eğitim sistemini de yenidendüzenleyerek orta öğretim kurumlarının yönetiminidevlete vermiş ve bugün “lise” olarak bildiğimizokulları kurmuştur.

Buna göre doğru cevap E şıkkıdır.

1798’de başlayan İkinci Koalisyon Savaşı’nda Fransa, Danimarka, Norveç, İspanya ve Helvetya (İsviçre)’dan oluşan İhtilal bloku, Avusturya, İngiltere, Rusya, Portekiz, Toskana, Malta ve Osmanlı İmparatorluğu’ndan oluşan koalisyona karşı mücadele etmiştir. Buna göre doğru cevap D (Danimarka) şıkkıdır.

Avrupa’da çok sayıda siyasi yapı bulunuyor olsa da Fransız İhtilali öncesinde uluslararası alana damgasını vuran beş büyük güçten bahsetmek mümkündür: İngiltere, Fransa, Avusturya tarafından temsil edilen Kutsal Roma Germen İmparatorluğu, Prusya ve Rusya.

İngiltere, XVIII. yüzyıl süresince rakibi Fransa ile sürekli bir çekişme halinde bulunacaktı.

Siyasal iktidarın aristokratlar arasında paylaşıldığı feodal sistemde kral, idari piramidin tepesinde yeralan aristokrattı. Çoğu vergiden muaf olan aristokratlar, devletin yüksek memuriyetlerini, ordudaki üst rütbeleri tekelleri altında tutmaktaydı. Tüm Fransa’daki ekilebilir toprakların yaklaşık dörtte birine sahip olan ruhban neredeyse hiç vergi ödemiyorlardı. Feodal sistemin sağladığı siyasi, ekonomik ve sosyal ayrıcalıklardan da genellikle bu iki sınıfın en üst kesiminde yeralanlar faydalanmaktaydı. Sosyal düzenin “üçüncü sınıf”ı ise birinci ve ikinci sınıf dışında kalan halk kesimleriydi. Tıpkı diğer iki sınıf gibi türdeş bir yapıya sahip olmayan üçüncü sınıf içerisinde bankacılar, kıtalararası ticaret yapan tüccarlar ve büyük işletme sahipleri olduğu kadar, memur, doktor, avukat, öğretmen gibi küçük burjuvalar ve başta çiftçiler ve işçiler olmak üzere geniş halk kesimi de bulunmaktaydı.

Fransa’da ihtilalin patlamasının ardından yaşanan gelişmeler, büyük ölçüde XVIII. yüzyılın fikir adamlarının Aydınlanma başlığı altında toplanan düşüncelerinin siyasi alana yansımasıydı. II. Friedrich ve II. Catherina gibi devrin önemli hükümdarlarıyla mektuplaşan Voltaire bu fikir adamlarının ilkiydi. Tarih, felsefe ve edebiyat gibi pek çok alanda faaliyet gösteren Voltaire, kralın iktidarını sınırlandıran, aristokratlar ve ruhbanın sahip oldukları ayrıcalıkları kaldıran bir anayasa talep etmekteydi.

Fransız maliyesini çöküşe götüren sürecin Yedi Yıl Savaşları ile başladığı konusunda tarihçiler arasında genel bir uzlaşı vardır. Savaş sonunda imzalanan Paris Antlaşması (1763) ile Amerika kıtasında sadece Kanada’daki varlığını koruyabilen, Hindistan’daki kazanımlarını İngiltere’ye kaptıran ve en önemlisi Atlantik’teki ticari rotalar üzerindeki hakimiyetini kaybeden Fransa, siyasi prestijin yanı sıra büyük bir mali kayba da uğramıştır. Ardından İngiltere’ye karşı Amerikalıların başlattığı Bağımsızlık Savaşı’na mali ve askeri destek sağlanması da Fransa’nın ekonomik çöküşünü hazırlayan önemli faktörlerden birisidir. 1751-1772 yılları arasında yayımlanan Ansiklopedi, bu yeni tür bağımsız yazarlar tarafından kaleme alınacaktı. Yazarları arasında yeralan d’Alembert (1717-1783), Diderot (1713- 1784), d’Holbach (1723-1789), Montesquieu, Rousseau, Voltaire gibi siyasi düşünürlerin yanı sıra Turgot (1727-1781) ve Quesnay (1694-1774) gibi iktisatçıların yaptıkları katkılar Ansiklopedi’yi, Fransa’da hayali kurulan yeni düzene dair önerileri içeren bir yayın haline getirmişti. Ansiklopedi'nin yayınlanması ihtilalin düşünsel yönüyle ilgili olduğu için bu ifadenin yer almadığı D seçeneği doğru olacaktır.

Devlet ve toplum ilişkilerinin en önemli unsuru olan vergi yasası, Fransız Kurucu Meclisi’nde kabul edilen ilk yasadır. Bu bağlamda Kurucu Meclis, siyasal iktidarın sahip olduğu en önemli ayrıcalıklardan birisi olan vergilendirme usulünü belirleyerek Fransa’daki tek meşru hükümet olduğunu ilan etmiştir.

26 Ağustos 1789’da ilan edilen İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi ise A.B.D.’nin kurucu önderlerinden Thomas Jefferson’ın (1743-1826) fikirlerinin Fransız İhtilali’ndeki etkisini ortaya koyuyordu. Egemenliği kayıtsız, şartsız millete veren İnsan Hakları Bildirisi, özgürlüğü başkasına zarar vermeyecek herşeyi yapabilmek olarak tanımlıyordu. Yasanın yasaklamadığı hiç bir şeyin engellenemeyeceği ve hiç kimsenin yasanın emretmediği birşeyi yapmaya zorlanamayacağı kuralının altını çizen bildiri aynı zamanda yasama, yürütme ve yargı kuvvetlerinin de birbirinden ayrılmasını öngörmekteydi.

Amiens Antlaşması (1802) sadece İkinci Koalisyon Savaşı’nı değil, aynı zamanda İhtilal Harpleri olarak bilinen süreci de sona erdirmiştir.

1799 anayasası, cumhuriyet rejimi görüntüsü altında fiilen diktatoryal bir sistemi öngörmekteydi. Yeni anayasaya göre seçmenler “güven duydukları kişilerin listesini” hazırlayacaklar ve Napoleon’a bağlı olan senato bu listelerden uygun gördüğü kişileri yasama meclisine seçecekti. Bunun da ötesinde dört farklı meclisin bulunduğu 1799 anayasası yasama gücünü paramparça ederek tüm iktidarı birinci konsülün elinde topluyordu. On yıl için Birinci Konsül olarak seçilen Napoleon Bonaparte geniş yetkilere sahipti ve yürütme gücüne hükmetmekteydi. Sieyés ve Roger Ducos (1747-1816) ise ikinci ve üçüncü konsül olarak görev yapsalar da fiilen hiç bir yetkiye sahip değillerdi. Devrin Fransız vatandaşlarının “anayasada ne var?” sorusuna verdikleri “Bonaparte var” cevabı aslında yeni idari sistemin özünü yansıtmaktaydı. Hak ve özgürlüklerle ilgili bir bölümün bulunmadığı 1799 anayasasının öngördüğü bu sistem Napoleon’un iktidardan düşüş tarihi olan 1814’e kadar yürürlükte kalacaktı.

1813 Mayısında altıncı kez kendisine karşı kurulan koalisyonu dağıtmak üzere harekete geçen Napoleon 19 Ekim 1813’de Leipzig’de ilk mağlubiyetini aldı.

Yanıt D şıkkıdır