YAKINÇAĞ AVRUPA TARİHİ - Deneme Sınavı - 9

I. Dünya Savaşı sonunda Versay Antlaşması önemi nedeniyle ilk hazırlanan barış antlaşmasıdır.

I. Dünya Savaşı Avrupa haritasını değiştirdi. Osmanlı Devleti, Rus Çarlığı ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, tarih sahnesinden çekilirken
Polonya, Çekoslovakya, Avusturya, Macaristan, Yugoslavya, Finlandiya, Litvanya, Ukrayna, Estonya gibi yeni devletler ortaya çıktı. Bulgarsitan devleti I. Dünya Savaşından önce kurulmuş bir devlettir.

Buna göre doğru cevap D (Bulgaristan) şıkkıdır.

1929 krizi için pek çok neden gösterilebilirse de belli başlıları şöyledir;

• 1928’den itibaren düşük faiz oranlarının etkisiyle ABD menkul değerler borsasında spekülatif hareketlerin çoğaldığı görülür. Bu durum ülke dışına verilen borç akımını yavaşlatırken ABD’deki pek çok girişimci parasını hisse senedi piyasasına yatırmaya yöneldi. 1929 yaz aylarında bu spekülatif hareketler, büyük boyutlara ulaştı. New York piyasasında her gün 5 Milyona yakın hisse senedi el değiştiriyordu. Artık hisse senedleri getirdikleri gelir için değil spekülatif değer yükselmeleri için alınıyordu. Bazı hisse senetlerinin değeri 4 yıl içinde 4 kat yükselmişti. Bu yükselişin devam etmesi, piyasaya yeni spekülatörlerin girmesine bağlıydı.  Ekim 1929’da  hisse senetleri piyasasına yeni oyuncuların girmemesi, krizi başlattı.

• 1929 bunalımının temel nedeni fazla üretim değil gelir dağılımındaki büyük eşitsizlikti. Böylece geniş tüketici kitleleri yeteri kadar tüketim gücüne sahip olamamışlardı. Üretilenler, alım gücünün azlığı dolayısıyla tüketilemiyordu. • Amerikan Ekonomisi’nin sağlıksız yapısı ve sadece spekülatif hareketlere dayanan büyük şirketlerin varlığına karşılık iktidarda bulunan hükümetler, ekonomide Liberalizm’i en saf haliyle uygulayarak piyasalara müdahaleye yanaşmamışlardır. Ancak enflasyon korkusu ve dengeli bütçe ilkesini esas alarak kamu harcamalarının azaltılması ve vergilerin yükseltilmesi yoluna gitmekten de geri duramamışlardır. Bu durum tüketimin büyük oranda kısıtlanmasına yol açmış ve krizin durdurulması için gereken önlemlerin alınışını da geciktirmişti.

• ABD’nin Altın standardına bağlı Dolar politikası ve Dolar ile Altın arasındaki pariteyi korumak için izlenen sıkı para politikası, emisyon hacmini daraltarak piyasada tüketimi kısıtlayıcı etki yapmıştı. • ABD’de, 1928-1929 yıllarında tarımda ulaşılan büyük rekolteler, tarım ürünlerinin fiyatlarını düşürmüştü. 1929 krizi, köylülerin topraklarının ellerinden alınması, kentlere göç etmelerine ve kentlerin iflasına yol açmıştı. Bunun sonucunda geniş bir işsizlik ortaya çıkmıştı.

• 1929 krizi hakkındaki en kabul gören açıklama, J. M. Keynes’e aittir. Keynes’e göre 19211929 yılları arasındaki düşük hammadde fiyatları ve ılımlı bir şekilde yükselen ücretler, fiyatların ve sanayi karlarının artmasına yol açmıştır. Karın ve yatırımın çekiciliği, borsada spekülatif hareketleri hızlandırmış ve üretim, talepten daha hızlı yükselmişti. Bu durum, üretimde fazla kapasitelere ulaşmayı sağlarken ortaya çıkan dengesizlik, sermayenin kar oranının düşmesine ve borsada panik çıkmasına neden olmuştur.

Buna göre doğru cevap E (Hepsi) şıkkıdır.

Cevap B şıkkıdır.

Cevap D şıkkıdır.

Cevap A şıkkıdır.

Cevap C şıkkıdır.

Cevap D şıkkıdır.

Cevap A şıkkıdır.

Cevap E şıkkıdır.

Cevap C şıkkıdır.                                                           

Cevap E şıkkıdır.

Cevap D şıkkıdır.

Kıtanın doğusunda kalan ülkeler  farklı bir yola girdiler. Bu ülkelerde savaş sonrasında iktidara gelen sosyalist ve komünist partiler, batıdaki gibi geçici olmadılar ve sosyalist rejimlerin yerleşmesini sağladılar. Bu sonuçla Doğu Avrupa ülkeleri zaman içinde Sovyetler Birliği’nin liderliğinde politik, ekonomik ve askerî örgütlenmelerin çatısı altında toplandılar.

Savaşın sonunda Avrupa iki büyük güce kalsa da bu güçler arasındaki ideolojik uyuşmazlık, güvensizliği de doğuruyordu. Karşılıklı tedirginliğin tarihten gelen haklı sebepleri vardı. ABD, Sovyetler Birliği’nin dünya hâkimiyetinden endişelenirken Batı Avrupa devletleri de Sovyetlerin 19.yüzyıldan kalma Rus yayılmacılığını devam ettirmesinden endişe etmekteydi.

Sovyetlere göre Federal Almanya’nın kuruluşu

faşizmin yeniden dirilmesi, NATO’ya kabul edilişi

ise bu eğilimin son noktasıydı. Nitekim Sovyetler

Birliği’nin buna cevabı, 14 Mayıs 1955 tarihinde

Varşova Paktı’nı kurmak oldu.

Ağustos 1961’de Batı Berlin’in etrafının önce tel örgülerle sonra da bir duvarla çevrilmesi kararı verildi. Bu kararla birlikte Almanya’nın birleştirilmesine dönük tartışmalar iki rakip bloğun gündeminden zamanla düştü.

Kıta barışı ile Almanya ve Fransa arasındaki uyumun yakından ilişkili olduğunu

bilmekteydiler. Böylece iki ülke ekonomik olarak bütünleşirse gelecekteki bir savaş tehlikesi de ortadan kalkmış olacaktı. Hedefleri, bu iki ülkenin tek başlarına bir savaşı yürütmesine yardım edecek kaynakları kontrol altına almaktı. Bu anlamda savaşın alt yapısı anlamına gelen ağır sanayi ve savaş endüstrisi ilk hedefleri oldu. Bu fikirden hareketle Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu (AKÇT) (European Coal and Steel Community – ECSC) Schuman Planı’nın ilk meyvesi oldu.

AET’ye üye olma arzusu gösteren İngiltere’nin üyeliği 1962 ve 1968’de De Gaulle tarafından iki defa geri çevrilmişti. Ancak De Gaulle’ün, İngiltere hakkındaki hislerinin tüm Fransızlar tarafından paylaşıldığı söylenemez.

Stalin, sayıları milyonları bulan muhalifleri çalışma kamplarına (Gulag) göndermekten kurşuna dizilmeye
varıncaya kadar pek çok ağır ceza ile tanıştırdı. Bu yıllar boyunca Stalin’e direnmeyi başaran tek ismin Yugoslavya’nın lideri Josip Broz Tito (1892-1980) olduğu belirtilmelidir. Tito’nun bu başarısı ile Yugoslavya’nın tarihi

tecrübesi arasında yakın bir ilişki vardır.