YAKINÇAĞ AVRUPA TARİHİ - Deneme Sınavı - 11

Polonya tarihi sınırları kabul ettiği Ukrayna’yı almak için 1920’de ordusunu harekete geçirdi. Ancak Ruslar Varşova’ya kadar ilerleyince İngiltere ve Fransa Polonya’nın yardımına koştular ve Rus ordusunu Varşova’da yenilgiye uğrattılar. Sovyet Rusya ile Polonya arasında 19 Mart 1921’de Riga Antlaşması imzalandı. Buna göre Paris Barış Konferansı’nda çizilen Polonya’nın sınırları doğuya doğru daha da genişlemiş oldu.

Lenin ve arkadaşları Ekim 1917 İhtilali sonrası bir Dünya Proleter İhtilali’ni geçekleştirmek için Mart 1919’da III. Enternasyonal’i (Komintern) kurdular. Rejimlerini dünyaya ihraç etme çabalarını, Almanya ve Macaristan’da komünist ihtilallerin başarıya ulaşamaması, Rusya’daki isyan hareketleri ve batılı devletlerin müdahaleleri üzerine terk etmek zorunda kaldılar. Bunun yerine mevcut komünist rejimi güçlendirmek için ekonomik kalkınmayı hedef olarak seçtiler. Ekonomik ve teknik yardım almak için Batılı Devletlerle ilişkileri geliştirmeye yöneldiler. Bu çabalar sonucunda İtalya, İngiltere ve Fransa 1924 yılında Sovyet Rejimi’ni tanıdılar.

1929 Krizi Dünya’yı ve özellikle Avrupa’yı derinden etkilemiştir. 1929 Krizi, Ekim ayı ortalarında New York Borsası’nda başladı. Son üç aylık dönemde demir, çelik ve bakır toptan fiyatlarında bir düşme gözlendi. Refah düzeyinin göstergesi olan otomotiv sanayisinin kar oranlarında da bir düşme söz konusu oldu. 21 Ekim’den itibaren borsada başlayan düşme eğilimi, “Kara Perşembe” olarak isimlendirilen 24 Ekim 1929’da zirveye ulaştı. 16 Milyon hisse senedi, % 50 ile % 90 oranlarında değer kaybetti. Bunun bir felakete dönüşmesini önlemek amacıyla büyük bankaların hisse alması bu bankaları da iflasa sürükledi.

1929 Krizi Dünya’yı ve özellikle Avrupa’yı derinden etkilemiştir. 1929 Krizi, Ekim ayı ortalarında New York Borsası’nda başladı. Son üç aylık dönemde demir, çelik ve bakır toptan fiyatlarında bir düşme gözlendi. Refah düzeyinin göstergesi olan otomotiv sanayisinin kar oranlarında da bir düşme söz konusu oldu. 21 Ekim’den itibaren borsada başlayan düşme eğilimi, “Kara Perşembe” olarak isimlendirilen 24 Ekim 1929’da zirveye ulaştı. 16 Milyon hisse senedi, % 50 ile % 90 oranlarında değer kaybetti.

Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'nda başarılı olduğu tek cephe Çanakkale Cephesi'dir. Diğerlerinde başarı sağlanamamıştır.

Mısır I. Dünya Savaşı öncesinde İngiltere tarafından 1882 tarihinde alınmıştır. Diğer bölgeler I. Dünya Savaşı sırasında kaybedilmiştir.

Milliyetçilik akımı (Fransız İhtilali'nin etkileri), ekonomik yayılma ve sömürgecilik faaliyetleri (sanayi inkılabının etkileri), silahlanma yarışı (militarizm), devletlerarası rekabet ve bloklaşma gibi temel nedenlerden dolayı I. Dünya Savaşı başlamıştır.

Balkanlarda Rusların nüfuz kazanmaya çalışması Avusturya - Macaristan tarafından hoş karşılanmamış, iki ülke arasındaki rekabet ve gerginlik ortamı yaşanmaya başlamıştır. Rusların Slavları birleştirme politikası (Panslavizm), Avusturya - Macaristan'ı etkilemiş, Slav - Germen çatışması başlamıştır.

I. Dünya Savaşı sonucunda Avrupa ve Asya'da devletlerarası dengeler bozulmuş, Osmanlı, Avusturya - Macaristan ve Rusya tarihe karışmış, Polonya, Çekoslovakya, Yugoslavya ve Macaristan kurulmuştur ve yeni siyasi rejimler ortaya çıkmıştır.

İtilaf Devletleri, I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı Devleti'nin bulunduğu İttifak bloğunun karşısında yer alan bloktu. Savaş başlangıcında İtilaf yani anlaşma bloğu kemik devletleri: İngiltere, Fransa, Rusya iken İttifak (Bağlaşma) bloğundakiler Almanya, Avusturya - Macaristan ve İtalya idi. Aslında savaşa katılan her ülkenin amacı farklıydı fakat çıkar ilişkileri doğrultusunda devletler birbiriyle anlaşma sağlayarak savaşın iki grup arasında şekillenmesini sağladılar.

Çarlık Rusya'dan sonra kurulan Sovyetler Birliği Çarlık Rusyası'nın yaptığı tüm gizli antlaşmaları dünya kamuoyuna duyurmuştur.

Dünya barışını korumak için Batı Avrupa'da imzalanan ve Almanya, Fransa, Belçika, İngiltere, Çekoslovakya ve İtalya'nın katıldığı Locarno Antlaşması 1 Aralık 1925'te imzalanmıştır. Antlaşmanın temel amacı devletleri savaştan korumak ve bunun yanında devletlerin arasındaki anlaşmazlıkların barışçıl yöntemlerle çözülmesini sağlamaktı.

1929 Dünya Ekonomik Krizi, ithalatın arttırılması yönünde bir etki yaratmamıştır. İthalat, barış döneminde para ekonomisinin yoğun olduğu dönemlerde daha fazladır. Olağanüstü durumlar söz konusu olduğunda ise alım gücü düştüğü için ithalat azalma eğilimi gösterir, bundan dolayı ithalat arttı diyemeyiz.

Osmanlı Devleti, savaşın başlarında tarafsız olsa da, daha sonradan İttifak Devletleri'ne katılmıştır.

Alman sömürgelerine giden yollar boğazdan geçmemekle birlikte, boğazların önemi İngilizler açısından çok daha büyüktür.

İtalya, daha çok toprak vaad eden bloğun yanına katılmayı tercih etti. Önce Üçlü İttifak'tan ayrılan İtalya tarafsızlığını ilan ettikten bir süre sonra, İtilaf Devletleri'ne katıldı.

Versailles antlaşması, diğer antlaşmalara göre en önemlisi ve en ağırıydı.

Avusturya parçalara bölünmüş, topraklarının içerisinde Yugoslavya ve Çekoslovakya gibi devletler kurulmuştur.

Gerek Almanya'nın savaş borçlarını temin etmek, gerekse de Almanya'nın içine düştüğü çöküntü sebebiyle bir intikam savaşından çekinen Fransa, Avrupa'daki çeşitli milletlerle yardımlaşma ve saldırmazlık antlaşmaları yapmak için çaba göstermiştir.

1928’den itibaren düşük faiz oranlarının etkisiyle ABD menkul değerler borsasında spekülatif hareketlerin çoğaldığı görülür. Bu durum ülke dışına verilen borç akımını yavaşlatırken ABD’deki pek çok girişimci parasını hisse senedi piyasasına yatırmaya yöneldi. 1929 yaz aylarında bu spekülatif hareketler, büyük boyutlara ulaştı. New York piyasasında her gün 5 Milyona yakın hisse senedi el değiştiriyordu. Artık hisse senedleri getirdikleri gelir için değil spekülatif değer yükselmeleri için alınıyordu. Bazı hisse senetlerinin değeri 4 yıl içinde 4 kat yükselmişti. Bu yükselişin devam etmesi, piyasaya yeni spekülatörlerin girmesine bağlıydı. Ekim 1929’da hisse senetleri piyasasına yeni oyuncuların girmemesi, krizi başlattı.

Sayfa:132