YAKINÇAĞ AVRUPA TARİHİ - Deneme Sınavı - 10

Milli duyguların yükselmesiyle birlikte, istediklerini alamayan İtalya, Mussolini liderliğinde faşizmle tanışmış ve dış politikada saldırgan ve emperyalist bir tutum izlemiştir.

Almanya'nın Milletler Cemiyeti'nden ayrılması, Hitlerin iktidara gelmesinden sonra gerçekleşmiş bir olaydır.

Konferans Fransa'nın başkenti olan Paris'te toplanmıştır.

Gerek sömürgecilik yarışı gerekse milliyetçiliğin yol açtığı etkiler 19. y.y.'ın sonuna doğru Avrupa’daki siyasi havayı iyice ağırlaştırdı. Bismark, Fransa’yı dış politikada yalnız bırakmak için 1879 yılında Avusturya-Macaristan ile 1887 yılında ise Rusya ile ikili güvenlik anlaşması imzaladı. 1882 yılında Almanya ve Avusturya’nın oluşturduğu ikili anlaşmaya İtalya da katıldı. Böylece Almanya ve onun kurduğu birlik büyük bir güç haline geldi. Bismark’ın yürüttüğü dış politika, 1888’de II. Wilhelm’in tahta çıkmasıyla değişti. II. Wilhelm, 1890’dan itibaren Almanya’nın diğer büyük devletler gibi sömürgecilik yarışına katılması gerektiğini düşünerek, bir Dünya Politikası takip etmeye başladı. Almanya’nın meydana getirdiği ittifakın karşısında ise İngiltere’nin başını çektiği grup bulunuyordu. Fransızlar ve Ruslar 1891’de anlaştılar. 1904 yılında İngilizlerle Fransızlar; 1907’de de Ruslar ile İngilizler bir anlaşma ile uzlaştılar. Böylece, Almanya, Avusturya ve İtalya (İttifak Devletleri) bir tarafta İngiltere, Rusya, Fransa (İtilaf Devletleri) diğer tarafta olmak üzere Avrupa iki bloka bölündü.

1915 yılında Avrupa’da Batı cephesi taraflara somut bir şey kazandırmayan kanlı çarpışmalara sahne olmuş; siper ve yıldırma savaşları başlamıştır. Dikenli teller ve makineli tüfeklerle korunan bu siperleri ele geçirmek için yapılan girişimler çok sayıda insan kaybına yol açmış ve 1915’de ilk kez zehirli gaz kullanılmıştır. Almanya İngiltere’yi zeplinlerle bombaladıysa da, zeplinler kolay hedef olduğu için 1916’dan itibaren bundan vazgeçmiş, zeplinden daha etkili bir başka silahı U-boat ya da Unterseeboot denilen denizaltıları kullanmaya başlamıştır.

Doğu Cephesi, Batı Cephesi, Kafkasya Cephesi, Kanal Cephesi, Irak Cephesi, Çanakkale Cephesi, İtalya Cephesi I. Dünya Savaşı'nın cepheleridir.

İtilaf Devletleri, Venizelos’a Yunanistan’ın savaşa girmesi halinde Anadolu’dan toprak vaadinde bulunmuşlardı. Venizelos buna karşı çıkınca görevinden uzaklaştırdı ve 1916 Ağustos’unda Selanik’te Venizelos’un öncülük ettiği bir ayaklanma ile Yunanistan ikiye ayrıldı. Bunun üzerine İngiliz ve Fransız birlikleri Atina’ya girdiler ve Kral Konstantin tahtı oğlu Aleksandr’a bırakmak zorunda kaldı. Venizelos, Atina’ya gelerek yeni hükümeti kurduktan sonra 26 Haziran 1917’de İtilaf Devletleri safında savaşa girdi.

Rusya’da çarlık rejiminin yıkılması sonrasında iktidarı ele geçiren Bolşevikler, 21 Kasım 1917’de İtilaf Devletleri elçilerine verdiği notada bütün cephelerde ateşkes yapılmasını istediler. 22 Aralık 1917’de Brest-Litovsk’da başlayan barış görüşmelerine, Avusturya-Macaristan, Osmanlı Devleti ve Bulgaristan da katıldı. Uzun müzakerelerin ardından 3 Mart 1918’de barış imzalandı. Buna göre yeni kurulan Sovyetler Birliği; Polonya, Litvanya, Letonya ve Estonya’dan çekiliyor; Kars, Ardahan ve Batum’u Osmanlı Devleti’ne bırakıyor ve Ukrayna’nın bağımsızlığını tanıyordu.

Kararların İngiltere, Fransa, A.B.D. Japonya ve İtalya'nın egemenliğinde alındığı ve Rusya'nın katılmadığı 18 Ocak 1919 tarihli Paris Konferansı'na 32 devlet delege yollamıştır.

I. Dünya Savaşı sonrasında Almanya ile Versailles, Avusturya ile Saint Germen, Macaristan ile Trianon ve Bulgaristan ile yapılan Neuilly Barış Antlaşmaları imzalanmıştır. Sykes-Picot Antlaşması ise 1916 tarihli, yani I. Dünya Savaşı esnasında imzalanan gizli bir toprak paylaşım anlaşmasıdır.

I. Dünya Savaşı Avrupa haritasını değiştirdi. Osmanlı Devleti, Rus Çarlığı ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, tarih sahnesinden çekilirken Polonya, Çekoslovakya, Avusturya, Macaristan, Yugoslavya, Finlandiya, Litvanya, Ukrayna, Estonya gibi yeni devletler ortaya çıktı. Bazı ülkelerde ise rejimler değişti. Rusya’da komünist Sovyetler Birliği kurulurken Türkiye’de Cumhuriyet ilan edildi.

Fransa, Almanya’nın tekrar güçlenmesini önlemek ve kontrol altında tutabilmek için uyguladığı tamirat borçlarına dair politikalar dışında bir Alman saldırısı olursa Amerikan ve özellikle İngiliz askeri yardım anlaşması elde etmeye çalışmıştı. Bu girişimlerinde başarısız olan Fransa, Milletler Cemiyeti üzerinden güvenlik kaygılarını gidermeye çalışmıştır. Bu girişimler de İngiltere ve hollanda tarafından reddedilmiştir. Fakat sonrasında 1925 yılında Almanya Başbakanı Steremann, Fransa, İngiltere ve Belçika’nın katılımıyla bir saldırmazlık paktı imzalanmasına dönük teklifi kabul etmiş, 16 Ekim 1925’de Locarno’da (İsviçre), Locarno Antlaşmaları adı verilen belgeler imzalanmıştır.

Keynes’e göre 1921- 1929 yılları arasındaki düşük hammadde fiyatları ve ılımlı bir şekilde yükselen ücretler, fiyatların ve sanayi karlarının artmasına yol açmıştır. Karın ve yatırımın çekiciliği, borsada spekülatif hareketleri hızlandırmış ve üretim, talepten daha hızlı yükselmişti. Bu durum, üretimde fazla kapasitelere ulaşmayı sağlarken ortaya çıkan dengesizlik, sermayenin kar oranının düşmesine ve borsada panik çıkmasına neden olmuştur. III. madde belirtildiği gibi yüksek hammadde fiyatları değil düşük hammadde fiyatları krizin sebepleri arasındadır.

28 Haziran 1914’de Avusturya-Macaristan Veliahtı Arşidük Ferdinand ve karısının Saray-Bosna’da bir Sırp milliyetçisi tarafından öldürülmesi sonrası gelişen olaylar bir Dünya Savaşı’na yol açtı. Buna göre doğru cevap B (Saray-Bosna) şıkkıdır.

I. Dünya Savaşı’na yol açan temel nedenin, Sömürgecilik (Kolonyalizm) arzusu olduğu söylenebilir. Sömürgeciliğin en genel tanımı, “başka insanların toprakları ve mallarının ele geçirilmesi ve denetlenmesi” şeklinde yapılabilir.

Buna göre doğru cevap C (Sömürgecilik) şıkkıdır.

I. Dünya Savaşı'nda Batı cephesinde Almanya Belçika ve Fransa ile savaşmıştır. 

Buna göre doğru cevap C (Belçika-Fransa) şıkkıdır.

Çanakkale taarruzunun amaçları,

1. Boğazlar ve İstanbul, İtilaf Devletleri eline geçerse Osmanlı Devleti savaştan çekilmek zorunda kalacak ve savaştığı tüm cepheler de kapanmış olacaktı.

2. Boğazlar ele geçirilirse Ruslara silah ve malzeme yardımı yapılabileceği gibi Rus buğdayı da Avrupa’ya daha kolay taşınabilecekti.

3. İtilaf Devletleri’nin, Boğazları ele geçirmesi, henüz savaşa girmeyen diğer Balkan devletleri üzerinde ciddi etki yapacak ve İttifak Devletleri lehine savaşa girmelerini önleyecekti.

Buna göre doğru cevap E (hepsi) şıkkıdır.

I. Dünya Savaşı sırasında bütün dünyanın barışa özlem duyduğu bir sırada Woodrow Wilson yapılması muhtemel barışın ilkelerini, 8 Ocak 1918’de ilan etti. “14 Nokta” adı da verilen bu ilkeler, barışın esaslarını ve nasıl korunacağını içermekteydi.

Buna göre doğru cevap D (Woodrow Wilson) şıkkıdır.

Rusya'da I. Dünya Savaşı sırasında  sıkıntılar giderek arttı. 1915 sonunda yiyecek krizi doğmuş ne cephelerin ne de halkın ihtiyaçları karşılanamaz hale gelmişti. Halkın sıkıntılarının giderek artması da rejime karşı muhalefeti şiddetlendirdi. 8 Mart 1917’de Petersburg sokaklarında gösteriler başladı. Hükümet kuvvetleriyle kanlı çarpışmalar oldu. Bütün Marksistler harekete geçtiler. 16 Mart 1917’de Çar, tahtan çekilmek zorunda kaldı. Nihayet 25 Ekim (7 Kasım) 1917’de Rusya’da Bolşevikler iktidara geldiler ve derhal barış girişimlerinde bulundular. 

Buna göre doğru cevap E (Bolşevikler) şıkkıdır.

I. Dünya Savaşı sonunda Milletler Cemiyeti Avusturya ile Saint Germen (Sen Jermen) antlaşması imzalamıştır.

Buna göre doğru cevap A (Sen Jermen) şıkkıdır.