XVIII. YÜZYIL TÜRK EDEBİYATI - Deneme Sınavı - 11

Doğru yanıt e şıkkıdır.

Nedim dışında kalan diğer tüm isimler de aynı dönemin şairleridir ancak Nedim bu dönemin üslup sahibi en iyi iki şairinden biridir. Doğru cevap C'dir.

Sadrazamın gayretleriyle, iki ay gibi kısa bir sürede Fransa’daki Fortainebleau Sarayı örnek alınarak Kâğıthane Deresi’nin yatağı genişletilir. İki tarafı mermer rıhtımlar içine alınarak derenin etrafında küçük kanallar, gölcükler, fıskiyeler ve çağlayanlar oluşturulur. Nehrin kenarlarına sütunlar dikilerek Kasr-ı Hümayun inşa edilir. Bu bilgi doğrultusunda doğru cevap C şıkkıdır.

İbrahim Müteferrika, Usulü’l-Hikem fi-Nizami’l-Ümem adlı eserinde, devletin geri kalması ve çeşitli devlet yönetim şekilleri (monarşi, aristokrasi ve demokrasi) hakkında bilgi vererek, modern devletlerin akla dayanan yöntemlerle yönetildiğini, bu yönetim şeklinde din ve gelenekten ziyade bilgi ve bilimin önemli olduğunu anlatmış; devletin geri kalış sebepleri konusunda diğerlerinden farklı olarak dış dünya hakkındaki bilgisizliği göstermiştir. Bu bilgi doğrultusunda doğru cevap C şıkkıdır.

Nedim, Türk şairlerinden kasidede Nefi’yi; gazelde Bakî ve Yahya’yı; mesnevi tarzında Atayî’yi ve rubaide ise Haletî’yi beğendiğini söylemiştir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Nedim Sekban Ali Paşa Medresesinde görev yaparken Patrona Halil İsyanı ortaya çıkar. Doğru cevap C seçeneğidir.

Ali Canip ve İsmail Erünsal neşretmişlerdir.

“Elini göğsüne koy” ifadesi, insaf et anlamında kinayeli kullanılmıştır. Bu ifade şaire beyaz kâğıt üstüne konulan pençe işaretini çağrıştırmıştır. Beyaz kelimesiyle kâğıt kastedilmiştir (mecaz-ı mürsel). Doğru cevap D seçeneğidir.

Şair, ilk iki beyitte hayalleri kanatlandıran bir söyleyiş biçimi ve hayal inceliğini yaka­ladığının farkındadır. Dolayısıyla kalemine yönelerek ona seslenmek gereği duyar (tecrit). Kalemin içi sihir ve büyü ile dolmuştur. Zaten şiir de bir çeşit büyü değil midir? Şair, me­ramını ilk mısrada söyledikten sonra ikinci mısrada telmih yoluyla ifadelerini somutlaştı­rır. Büyücülerin ustası Harut hatırlatılmıştır (telmih). Sihir ve büyü onun işidir. Kalemin içinde de nâl denilen ince lifler vardır (mürettep leff ü neşr). Sanki Harut’un zülfü bu kale­min içinde lif olmuştur. Kâğıtla mürekkebin buluşmasını sağlayan kamış kalemlerin için­deki liflerle, büyücülükte kullanılan saç telleri arasındaki benzerlik kalem-büyü ilişkisine zemin oluşturmuştur. Doğru cevap E’dir.

Her şair gibi Şeyh Galip’in de başta Mevlana olmak üzere kendinden önceki büyük şairleri okuyarak yetiştiği, kendilerinden istifade ettiği, hatta bazılarına nazireler yazdığı bilinmektedir. Şiirlerine nazire veya tahmis yazdığı şahsiyetler arasında Fuzulî, Hayalî, Nefî, Sabit, Nabî, Nedim, Nahifî ve Münif gibi şairler öne çıkmaktadır.

Şeyh Galip’in yetişmesinde daha çok Galata Mevlevihane­si şeyhlerinden Aşçıbaşı Hüseyin Dede’nin ve ileri düzeydeki Farsçası ve Fars şiirine dair bilgisiyle tanınan devrin üstat şahsiyetlerinden Hoca Neşet tarafından oluşturulan edebî ortamın büyük katkısı olmuştur. Özellikle Hoca Neşet, çok genç yaşta şiir söylemeye baş­layan Galip’le yakından ilgilenmiş ve yazdığı bir mahlasname ile onun önceden beri kullandığı Esat mahlasını kutlamıştır. Doğru cevap C’dir.

Şeytan’ın Hz. Âdem’e secde etmekten kaçınması

Gaybî

Vasıta beyti

İnsan

Semender

Hallac-ı Mansur

Kendini aşktan deli gibi dönen bir seyyareye benzetmesi

Teşhis