XVII. YÜZYIL TÜRK EDEBİYATI

Nefî övgüleri kadar, hatta daha fazla, yergileriyle şiir çevrelerini meşgul etmeye başladı. Hicivleri hayatına mal oldu. Tam olarak tarihi ve sebebi bilinmemekle birlikte, büyük
olasılıkla 1635 yılının Ocak ayında IV. Murat’ın emri veya izniyle idam edilen şairin cesedinin denize atıldığı rivayet edilir

Nedîm’in isabetli bir biçimde belirttiği
gibi kaside tarzının ustası olarak Nefî görülür:
Nef ’î vâdî-i kasâidde suhan-perdâzdur
Olamaz amma gazelde Bâkî vü Yahyâ gibi.
Nefî kaside alanında söz ustasıdır. Ancak gazelde Bakî ve Yahya Efendi gibisi olamaz

Şöyle ki divan şiiri geleneği içinde müzeyyel gazel söyleme
eğilimi XVII. yüzyılda yaygınlaşmış ve bu tarz gazellere Şeyhülislam Yahya’dan sonra en çok Nefî itibar etmiştir.

Nailî, bir müzeyyel gazelin imkânları çerçevesinde Nefî’yi överken şiirin başlığında onu sultanu’ş-şuara (=şairler sultanı) olarak takdim eder. Gazelin zeyl beyitlerinde onun söze ruh veren eşsiz bir şair olduğunu söyler.

Nefî şiirde ses unsuruna önem veren, dilin musikisini yakalayabilen şairlerdendir.
Onun için Tanpınar Nefî ve Nedim için “ikisi de baştanbaşa ses ve edadır” der.

Gönülle “bezm-i has” etmek içe dönüklüğün ifadesidir. Bir kaçış söz konusudur.
“Dâim” kelimesi bu isteğin devamlılığını vurgulamak içindir. Şair gönlüyle eğlenmek ve
sohbet etmek istiyor. Çünkü o hem kadeh hem içki hem de cilveli sakidir. Son mısra ve gazelin ilk mısrası aynıdır. Bu kullanıma, redd-i mısra denir. İlk mısranın son beyitte de tekrarı şiirin varlık bütünlüğünün sağlanmasında, redif olan gönül kelimesiyle birlikte önemli bir fonksiyonu yerine getirmektedir.

Tayyar’ın iki yanına sarkan eyerinin altın işlemeli bellemesi, nurdan kanada benzetilmiştir. Bu yönüyle padişahın atı melek sanılabilir. Çünkü Cebrail’le ilgili peygamber sözünün diğer melekleri de kapsayacak biçimde kullanıldığı bu beyitte at ile melek ilişkisi
nurdan kanat ve uçmak ortak paydalarında buluşturulmuştur. Uçmak kelimesi, hem kanatlı varlıkların bir özelliği olarak hem de cennet anlamıyla tevriyeli kullanılmıştır

Nasıl Evren? Ne zaman yüksek atlasa sanki bir ejderha gazaba gelmiş de uçarak
hücuma geçmiş gibi olur.
Evren, sözlükte ejderha karşılığı yer alan bir kelimedir. Beyitte evren, sözlükteki anlamını çağrıştıracak biçimde kullanılarak ejderhaya benzetilmiştir.

Şairin sözünü ettiği bu at, yani Evren o kadar ataktır ki ondan söz eden şairin kalemi
de yerinde duramaz ok gibi atılır. Benzetme sanatının bütün unsurlarını içeren bu beyit, kalem ile ok arasındaki biçimsel benzerlik üzerine kurulmuştur.

Yanıt E'dir.

Yanıt B'dir.

Yanıt D'dir.

Yanıt E'dir.

Yanıt D'dir.

Yanıt D'dır.

Yanıt C'dir.

Yanıt A'dır.

Yanıt C'dir.

Divan edebiyatı XVI. yüzyılda, özellikle Kanunî döneminde biçim ve içeriğiyle klasik bir yapıya kavuşmuştur.

Asıl adı Ömer olan şair Nefî’nin ilk kullandığı mahlası “zararlı, zarara ait” anlamındaki Darrî’dir.