XVI. YÜZYIL TÜRK EDEBİYATI - Deneme Sınavı - 6

Kadim: Başlangıcı olmayan

Külliyat: Bütünlük anlamına gelir. Dolayısıyla doğru cevap E'dir.

Ravza: Tarım ve bahçe

 Terane,Ney:Kültürel kavram

Ced:Ata

Piyale:Kültürel kavramları ifade eder.Dolayısıyla doğru cevap C'dir

Seci: nesirde cümlelerin sonundaki kelimelerin son harflerinin veya tamlama oluşturan kelimelerle bağlaçlarla birbirine bağlı ibarelerin son harflerinin kafiye oluşturmasıdır. Dolayısıyla doğru cevap E'dir.

Lutfi Paşa, Kanuni Sultan Süleyman döneminde devşirmeden  sadrazamlığa yükselmiş olan önemli bir devlet adamıdır. Asafname eserinde iyi bir devlet adamında bulunması gereken özelliklerden bahseder.

Anadolu sahasında yazılan ilk tezkiretüş şuara(şairler tezkiresi) Heşt Behişttir ve yazarı Sehi Bey'dir.

Osmanlılar döneminde mektup türünde eser veren Feridun Bey, fermanlar, fetihnamelerin de içerisinde olduğu Münşeatü’s-Selatin adlı eserini oluşturmuştur.Dolayısıyla doğru cevap A'dır.

Kınalızade Ali Efendi bu yüzyılın tanınmış bilginlerindendir. Tefsir, hadis, fıkıh gibi İslami ilimler yanında felsefe, belagat ve edebiyatta da bilgi sahibiydi. En tanınmış eseri, Ahlak-ı Nasırı'dir.

16. Yüzyılda Filibeli Ali Çelebi’nin Hümayunnamesi  Kelile ve Dimne çevirisidir.

Ebusuud Efendi en uzun süre şeyhülislamlık görevinde bulunmuştur ve “Muallim-i Sâni yani İkinci Öğretmen olarak anılır.

Osmanlı nesri; folklorik/şifahi üslup, ilmî üslup, bediî/estetik üslup ve resmî üslup başlıkları altında ele alınabilir. Folklorik üslup, konuşma diline dayanan üslup düzeyidir. Genellikle sade nesir örneği olarak görülen eserlerin üslubudur.

Osmanlı Türkçesinde "sehv" kelimesi, yanılma anlamını içermektedir.

Osmanlı Türkçesinde "ıssı" kelimesi sahibi anlamını taşımaktadır.

XVI. yy. sade nesrin örneği sayılan "Hace-i Cihan" adlı eser, Vahidî’nin  eserinden biridir.

"Bahrü’l-Maarif" adlı belagat kitabının yazarı Gelibolulu Mustafa Sürurî'dir.

"Meşairü’ş-Şuara" adlı eser Âşık Çelebi'ye aittir.

Resmî üslup denilince devlet yazışmaları, kararlar, emirler, hukuk metinleri ve diplomatik belgelerin kaleme alındığı üslup anlaşılmalıdır. Bu üslubun dili sade, mantıklı ve inandırıcı olmalıdır. Bu metinlerde arkaik ve mahalli sözlere ve argoya yer verilmez.

XVI. yüzyıldan itibaren artık bir önceki yüzyılın yalın ifadeli örneklerine fazla rastlanmaz. Bir anlamda şiirde Fatih devrinde kalıplaşan söyleyiş biçimi, imaj sistemi ve Arapça, Farsça yoğunluklu dil, nesirde daha geç, yani XVI. yüzyıl ortalarına doğru teşekkül eder. Artık bu dönem metinlerinde Orta Çağ, Fars nesir geleneğinin estetik etkileri görülmeye başlar.

Elde olmayan Yahşi Fakih tarihiyle başlayan Osmanlı tarih yazıcılığı, Âşık Paşazade, Neşrî ve Oruç Bey’le devam eden menkıbe ve rivayetlerin süslediği ilk dönemden sonra, XVI. yüzyılda Kemal Paşazade ve Hoca Sadettin’le usta bir üslupla ve kayıtlara sadakatle kaleme alınan mükemmel örneklerle karşımıza çıkar.

XVI. yüzyılın hamse şairlerinden Ahmed-i Rıdvan, eserlerini II. Bayezit adına tertip etmiştir. Anadolu ve Rumeli’de sancak beyliği görevlerinde bulunduktan sonra Edirne’de öldüğü bilinen şairin divanının yanı sıra İskendername, Leyla vü Mecnun, Hüsrev ü Şirin, Rıdvaniyye ve Mahzenü’l-Esrar’dan oluşan hamsesi vardır. II. Bayezit’in şehzadesi Ahmet adına da Heft Peyker mesnevisini yazmıştır.

XVI. yüzyılın en dikkat çekici mesnevi şairi Taşlıcalı Yahya’dır. Mesnevi geleneği içinde özgün ve yerli konuları işleyerek üne kavuşmuştur. Yahya’nın hamsesi şu mesnevilerden oluşur: Gencine-i Raz, Şah u Geda, Usulname yahut Kitab-ı Usül, Yusuf u Züleyha, Gülşen-i Envar.